Berezovski, viktima e fundit i luftës së Putin kundër oligarkëve. Vdekjet e pazakonta të biznesmenëve rus anti Putin në Londër

Nga ENRICO FRANCESCHINI &
NICOLA LOMBARDOZZI,
La Repubblica

Misteret e Londongrad-it, siç e quajnë 300 mijë emigrantët që erdhën nga të ftohtët rus metropolin evropian mbi lumin Thames – përfundojnë në gjak. Misteri i fundit rrotullohet rreth Boris Berezovski, ish “Padrinoja e Kremlinit”, miliarderi i rënë në varfëria në Angli, atdheu i dytë, që i ofroi atij strehim dhe azil politik.

Ka kryer vetëvrasje, ishte hipoteza e parë, pasi ai u zbulua i vdekur në banjën e një vile në Ascot. Apo ndoshta ai kishte pësuar një sulm në zemër. Ose, siç thotë ish-gruaja, e kanë mbytur me një shall. Rezultatet e para të autopsisë flasin për vdekje me varje, edhe pse “asnjë provë nuk tregon se ka pasur dhunë.” Kur një stacion televiziv rus raportoi se FBI ka arrestuar në Amerikë, Roman Abramovich, oligarkun rival të Berezosvkij, misteri arriti në pikën që të bëhet duel, një tragjedi shekspirjane. Lajm u mohua menjëherë. Por “thrilleri” mbetet ende i pazgjidhur.
Nga Moska vjen edhe një deklaratë e habitshme e një njeriu të njohur për deklaratat populiste. Sipas ndihmësit të Putin, Sergei Markov, miliarderi Boris Berezovski mund të jetë vrarë nga agjentët e Shërbimit Sekret britanik, nga MI5 apo MI6, për ta ndaluar atë t’u tregonte rusëve sekrete shtetërore. “Frika në Perëndim se miliarderi po planifikonte të bënte paqe me Presidentin rus dhe t’i jepte fund ekzilit të tij 13-vjeçar në Britani mund të ketë çuar në vrasjen e tij”, tha Sergei Markov nga Kremlini. Pasi humbi 3 miliardë paundë në betejën e Gjykatës së Lartë me Roman Abramoviç vitin e kaluar, Berezovski thuhet e “është lutur” për faljen e Putinit, duke i kërkuar nëse mund të kthehej në shtëpi. “U bë e qartë se ai ishte i gatshëm t’u tregonte Shërbimeve Sekrete ruse të gjitha informacionet mbi aktivitetet e Shërbimeve Sekrete perëndimore për të rrëzuar Putinin”, tha Markov.
Nga Londra nuk vjen asnjë replikë mbi provokimin. Por në rezidencat e kushtueshme të Kensington Road dhe Belgravia, ku të pasurit e rinj të Rusisë kanë ndërtuar një jetë të re, po rritet më shumë frika.
Lufta Putin vs oligarkë
Ky është akti i fundit i luftës së gjatë mes Presidentit Putin dhe oligarkëve, klasës së biznesmenëve të paskrupullt që kanë bërë pasurinë e tyre në Rusi gjatë viteve të privatizimit të egër, pas rënies së komunizmit. Boris Jelcin, pasardhësi i Gorbaçovit, u kishte lënë atyre dorë të lirë në këmbim të mbështetjes financiare. Ndërsa Putin u paraqiti faturën. Khodorkovsvki shkon në burg. Gusinski merr strehim në Izrael. Abramovich i bindet atij nga larg, Deripashka i bindet nga afër. Por ai që e vë presidentin më shumë në vështirësi është Berezovski ish-sekretari i Këshillit të Sigurisë në Kremlin, njeriu i cili kishte mbështetur Jelcin dhe zgjedhur Putin si pasues, duke menduar se do të mund ta kontrollonte si një kukull.
Skena
Fundi i këtij konflikti të stuhishëm është organizuar të shtunën në një vilë në Ascot. Një truproje e Berezovskit deklaroi se një natë më parë, pas një filxhan çaji me mjaltë në Hotelin Four Seasons së bashku me gazetarin rus Ilia Sheguliov, po ashtu një mik i vjetër, oligarku dukej i mërzitur. Në tryezën e çajit të dhomës luksoze duart e tij ishin duke u dridhur. Pas kthimit në shtëpi, ai ishte mbyllur në dhomën e gjumit. Njëmbëdhjetë orë më vonë, duke mos e parë të zbresë, njeriu i fundit i mbetur në shërbim shkon të trokasë në derën e dhomës së gjumit. Asnjë përgjigje. Më tej shkon të trokasë tek dera e banjës e cila ishte e mbyllur nga brenda. Shpërthen portën dhe gjen shefin e tij shtrirë të pajetë në dysheme dhe jep alarmin.
Ish bashkëshortja
Ndër të parët që arrijnë në vilë, së bashku me ndihmën e parë të padobishme dhe policisë, është Galina, ish-gruaja e dytë e Berezovskit. Divorci i tyre u finalizua me pagesat më të larta të ushqimeve në historinë e Britanisë: 150 milion paund. Por, ndoshta për shkak të kësaj, çifti ka mbetur në marrëdhënie të mira. Vila në Ascot tashmë i përket asaj. Përkufizimi vila nuk bën drejtësi: pasi vila është një feud, i vendosur në qoshen më ekskluzive të gjithë Anglisë. Hipodromi i famshëm, kalaja e Mbretëreshës në Windsor, shkolla private e Eton nga ku dalin mbretër dhe kryeministra, janë fare pranë. Galina i kishte dhënë ish-burrit lejen për të jetuar atje, pasi e dinte se ishte rrënuar nga borxhet.
Gjyqi ndaj Abramoviç
Procesi për dëmet kundër ish partnerit në biznes Abramovich, ishte humbur vitin e kaluar dhe kishte një kosto prej 100 milion stërlinash. Gruaja e tij 22 vjet më e re dhe nëna e dy fëmijëve të tij, ulur gjithmonë në krahun e tij gjatë seancave, e la një ditë pas vendimit të marrë, duke arritur të ngrijë nga gjykata 200 milion sterlina për marrë pjesën e saj të çekut të ushqimeve. Në këtë mënyrë Berezovsky, vuri në ankand tërë pasurinë e tij dhe shkoi për të qëndruar në rezidencën e Ascot, si favor nga ish-bashkëshortja e tij.
Dyshimi
Policia nuk lë Galinën të hyjë në shtëpi, pasi po vazhdon kërkimet mjeko-ligjore për të gjetur nëse në rezidencë janë përdorur “substanca të rrezikshme”, të tilla si poloniumi radioaktiv që vrau Aleksandër Litvinenko në vitin 2006, një ish-agjent i KGB punësuar nga Berezovski. “Kjo është shtëpia ime,” u përgjigj gruaja mërzitur dhe hyn. Është ajo që vë re në banjo, ku trupi i ish-bashkëshortit qëndron ende i shtrirë, një shall kashmiri. “E kanë mbytur”, thotë ajo më vonë për miqtë. “Në çdo rast ajo nuk ishte një vdekje nga shkaqe natyrore”, ia pret shkurt Nikolai Glushkov, një familjar i ngushtë.
Vdekjet e pazakonta të biznesmenëve rus në Londër
Vdekje të pazakonta ka patur plot nga këto anë. Dy biznesmenë të pasur rusë kanë humbur jetën e tyre gjatë vitit të kaluar në rrethana misterioze në zonën e Londrës. I pari, Aleksandër Perepilichni, një informator vendimtar në rastin e Sergei Magnitsky, avokat, i cili vdiq në burg në Moskë para se ai mund të thoshte atë që dinte në lidhje me botën e krimit politik të Kremlinit. U largua nga shtëpia për të bërë vrap nëntorin e kaluar, ra në tokë dhe nuk u ngrit dot më. I dyti, Arkady “Badri” Patarkatsishvili, 52 vjeç, pësoi një sulm shumë pak bindës në zemër në vitin 2008, dhe shtëpia e tij prej kohësh u analizua nga policia në kërkim të substancave me radioaktivit. Vetëm rastësi? Nëse këtyre rasteve do ti shtonim janë shtuar German Gorbuntsov, një bankier rus gjetur vdekjen nga të shtënat vitin e kaluar në Londër, ditë para se të dëshmonte në një gjyq korrupsioni në Moskë, kuptohet se Londongrad nuk është më aq i sigurt për të “pasurit e rinj” të Rusisë ndoshta as për atë që për të gjithë dukej i sigurt: Abramovich, manjatin e naftës siberiane i cili i bindet Putin, studenti i zgjuar dhe pasuruar më shumë se mësuesi Berezovski.
“Perandoria Romake”, Perandoria Romane, siç e kanë mbiquajtur tabloidët, por që me të nuk kanë arritur të tallen sepse nuk ka dhënë kurrë asnjë intervistë në dhjetë vitet që ai ishte në Londër, as edhe një deklaratë publike. Ai nuk e ngriti zërin edhe gjatë procesit ku Berezovski kërkonte 3 miliard sterlina kompensim: u përgjigjej pyetjeve të gjyqtarit në rusisht, u desh përkthyes për ta kuptuar. Ndërsa Berezovski foli me një anglishte komike, duke bërë për të qeshur të gjithë. Ata ishin të ndryshme në këtë. Megjithatë, lajmi se Abramovich arrestohet në Amerikë nga FBI, shumë shpejt i përgënjeshtruar nga zëdhënësi i tij (“por është e vërtetë që e kanë ndaluar dhe pyetur”, këmbëngul stacioni televiziv në Moksë), është vërtet shqetësues
E vërtetë? Fallco? Londongradi i olligarkëve propozon përkufizimin që Churchill i dha Bashkimit Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë: “Një gjëzë mbështjellë në një mister, brenda një enigmë”. Diku brenda matrioskës së pyetjeve, mund të jetë zgjidhja mbi vdekjen e Boris Berezovskit.