Fitorja e Donald Trump është një katastrofë për republikanët dhe për Amerikën

Gjatë historisë së saj 160-vjeçare, Partia Republikane ka eliminuar skllavërinë, ka siguruar votat në Kongres për të kaluar ligjin e të drejtave civile dhe ka ndihmuar t’i japë fund Luftës së Ftohtë, shkruan The Economist. Gjashtë muajt e ardhshëm nuk do të jenë aq të lavdishëm. Pas kryeministrit të Indiana, është e qartë se republikanët do të udhëhiqen në zgjedhjet presidenciale nga një kandidat, i cili tha se do të vrasë familjet e terroristëve, ka nxitur dhunë nga mbështetësit e tij, ka një dobësi për teori të egra të konspiracionit dhe pajtohet me një sërë politikash analfabete proteksioniste dhe ekonomike që janë thjesht fantazi dhe vetëshkatërrim.

Rezultati mund të jetë shkatërrues për Partinë Republikane dhe, më e rëndësishme, për Amerikën. Edhe në qoftë se kjo mbyllet me kaq, z. Trump ka shkaktuar dëme të vërteta dhe do të shkaktojë edhe më shumë në muajt e ardhshëm.

Më keq akoma, në një garë me dy rivalë, shanset e tij për të fituar presidencën janë mjaft mbi zero.

 

Partitë politike

Është e mundur që, me sigurimin e emërimit, z. Trump tani do të ndryshojë tonin e tij. Ashpërsia e fyerjeve të tij ka të ngjarë të jetë zbehur, teksa ai përpiqet të fitojë mbi të paktën disa nga votuesit, në veçanti femrat, të cilat tashmë e neverisin atë. Sjellja e tij mund të bëhet më presidenciale (edhe pse ekzistojnë shenja fare të vakëta për diçka të tillë në deklaratat e çuditshme dhe të pabaza të kësaj jave se babai i Ted Cruz, rivali i tij i dikurshëm, kishte qenë rreth e rrotull Lee Harvey Oswald përpara se ai të qëllonte John F. Kennedy).

Ajo çka ai nuk do ta bëjë pothuajse me siguri është të ndryshojë kursin politik. Është gjithmonë e më e qartë se z. Trump ka elemente të një botëkuptimi, nga i cili ai nuk lëkundet. Këto besime kanë mungesë koherence ose lidhje me realitetin. Ato janë thurur së bashku nga një mjeshtëri e çuditshme e shekullit të 21-të të komunikimit politik, me një kënaqësi në konflikt dhe mospërfillje për faktet, të cilat i ka kompletuar karriera e tij në realitetin televiziv. Por ato janë besime të rrënjosura prej një kohe të gjatë.

 

Përtej vetëlavdërimit

Ky botëkuptim ka lindur, pjesërisht, në vendet e ndërtimit të të atit të tij në Nju Jork, në vitin 1960. Z. Trump i pëlqen të shpjegojë se ai dikur i ka kaluar periudhat e verës, duke punuar në vende të tilla së bashku me marangozë, hidraulikë dhe burra që mbanin skela të rënda. Ai pretendon se kjo përvojë e ka ndihmuar të kuptojë shqetësimet e punëtorëve të cilët politika amerikane nuk i ka marrë në konsideratë. Kjo shpjegon nacionalizmin e tij me rrënjë të thella ekonomike.

Z. Trump është ngritur kundër marrëveshjeve të tregtisë për dekada të tëra. Ai ka mbajtur një qëndrim kundër NAFTA në fillim të viteve 1990. Ai e quan atë marrëveshjen më të keqe tregtare në historinë e botës. Në mënyrë të ngjashme, ai e ka perceptuar deficitin tregtar të Amerikës si dëshmi e një loje të pandershme apo aftësive të dobëta negociuese. Për një njeri me bindje të tilla, është e qartë se më shumë marrëveshje të tilla tregtare do të përbënin një katastrofë dhe se kompanitë amerikane duhet të zhvendosin sërish prodhimin drejt vendit ose të përballen me tarifa.

Z. Trump ka të ngjarë të jetë i gatshëm të negociojë mbi penalitetet që ata duhet të paguajnë, por instinktet bazë kanë lëshuar rrënjë të thella. Ai është një proteksionist i bindur, jo një oportunist. Dhe, duke gjykuar nga rezultatet e zgjedhjeve paraprake republikane, të paktën 10 milionë votues janë dakord me të.

Në politikën e jashtme, z. Trump përzien zhgënjimin në kurriz të rolit global të Amerikës, diçka tashmë e zakonshme, pas luftërave në Irak dhe Afganistan, me dëshirën për ta bërë vendin të frikësuar dhe të respektuar. Ata që ndodhen jashtë Amerikës dhe që banojnë në injorancën e tij gjeografike dhe diplomatike (nga e cila ka me shumicë) rrezikojnë t’i mungojë parimi i thjeshtë që e gjallëron atë. Z. Trump dëshiron që ata që ndodhen jashtë Amerikës të paguajnë koston e plotë të mbrojtjes hegjemoniste që ajo u ofron atyre. Aleatët duhet të paguajnë më shumë për bazat amerikane në tokën e tyre, si dhe për shpenzimet për rekrutim dhe pagat për ushtarët në këto baza.

Nuk është aspak e saktë që ky të quhet izolimi (politikë e mospërfshirjes në çështjet e vendeve të tjera), pasi zoti Trump ka propozuar edhe disa aventura të huaja, përfshirë pushtimin e Irakut dhe sekuestrimin e fushave të naftës së tij.

Përkundrazi, është një vizion roman i politikës së jashtme, ku pjesa tjetër e rolit të botës është të dërgojë haraç për kryeqytetin dhe të tregohet mirënjohës për garnizonet.

 

Të llogarisësh dëmin

Për ata, që besojnë në përfitimet e globalizimit dhe rendit liberal të udhëhequr nga Amerika, ky është vërtet një botëkuptim i tmerrshëm. Për fat të mirë, z. Trump ka të ngjarë t’i humbasë zgjedhjet e përgjithshme. Ai është një kandidat për të cilin dy të tretat e amerikanëve besojnë se e ka të vështirë të fitojë 65 milionë vota, shifra e nevojshme për kandidatin fitues. Përqindja e femrave kundër tij është edhe më e lartë.

Por ky duhet të jetë një ngushëllim i rrallë, sepse edhe pa një fitore në nëntor, kurorëzimi i zotit Trump si kandidat do të shkaktojë dëme. Mund të ketë dhunë në konventën e republikanëve në Cleveland, ku mbështetësit dhe protestuesit e Trump ka të ngjarë të krijojnë trazira. Votuesit do të shpenzojnë gjashtë muajt e ardhshëm duke dëgjuar pa pushim që Hillary Clinton, kundërshtarja e tij demokrate, është një hajdute dhe një gënjeshtare. Aleatët e Amerikës do t’i ndjekin sondazhet me frikë: si në Këshillin e Sigurimit të OKB-së apo në bisedimet dypalëshe në Pekin, spektri i zotit Trump do të përvijohet në çdo takim mes Amerikës dhe një fuqie të huaj nga tani deri më 8 nëntor.

Partia Republikane, gjithmonë këmbëngulëse, mund të përçahet vërtet. Edhe në qoftë se zoti Trump humbet, ai do ketë treguar se ka një rrugë për nominimin që bëhet përmes nativizmit (qëndrimit superior të vendasve kundrejt të ardhurve) dhe populizmit ekonomik. Vendasit e dinë se rruga më e sigurt drejt samitit është ajo që ka funksionuar më parë. Disa republikanë do të thonë se mesazhi i z. Trump, që rrjedh nga prejardhja e tij e ashpër, mund të sjellë fitore herën tjetër. Të tjerët do të argumentojnë se ai ka humbur për shkak se nuk ishte një konservator i vërtetë. Pa marrëveshje mbi faktin se çfarë shkoi keq, do të jetë vështirë të ndërtosh diçka të re.

Dhe sigurisht, më pas ekziston mundësia që ai vetëm të fitojë. Zonjën Clinton nuk e përçmojnë aq shumë amerikanë sa z. Trump, por pjesa që e sheh atë si një kandidat aspak të favorshëm është shumë më e lartë se sa është e zakonshme për kandidatët presidencialë. Ashtu sikundër vrasjet e dhjetorit në Paris gjallëruan fushatën e zotit Trump, një sulm terrorist apo ngjarje të tjera që tmerruan amerikanët mund ta drejtojnë votën në rrugën e tij. Bilanci i probabilitetit është kundër, por asnjë nga këto nuk është e pamundur. Kjo është arsyeja pse triumfi i z. Trump mbart atributin e një tragjedie për republikanët, për Amerikën dhe për pjesën tjetër të botës.