Fatmir Koçi, një nga regjisorët e njohur shqiptar, rikthehet me një film të ri për publikun duke eksploruar këtë herë në komedinë dramatike. Është “Pit Stop Mafia”, filmi më i ri shqiptar, i cili po shfaqet në ekranin e madh të kinemave për publikun. Një projekt filmi indipendent siç pohon vetë regjisori Fatmir Koçi, i cili ka përgatitur dhe skenarin. Në intervistën e tij, regjisori Fatmir Koçi shprehet se që të realizosh sot një film në Shqipëri është shumë e vështirë. Për regjisorin buxhetet që jepen sot për filmat duhet të rriten, ndërsa si problem kur flet për kinemanë shqiptare në përgjithësi është dhe skenari. Por nëse nga ish Kinostudio para viteve ’90 u prodhuan me dhjetëra filma, regjisori Koçi shprehet se ajo ka qenë një kohë që filmat vetëm porositeshin. Në këtë rrëfim të tij, regjisori i njohur tregon se kinemaja jonë do të jetë në zhvillim të vazhdueshëm, sepse sot po flasim për një shoqëri të lirë. Por ndërsa këto ditë po shfaqet premiera më e fundit që mban emrin e regjisorit Fatmir Koçi, së shpejti do të nisë xhirimet dhe për një tjetër film, i cili këtë herë sjell një tjetër histori.

-“Pit Stop Mafia” po shfaqet këto ditë në kinema. Një tjetër film që mban emrin tuaj vjen për publikun. Kur e keni shkruar skenarin?

Ideja për këtë skenar filmi ka qenë e aktorit Besart Kallaku, i cili para një viti më tha: Fatmir kam shkruar më shumë se 30 faqe material, që nuk është skenar, por unë kam mbledhur ato që unë mendoj që kanë potencial humori dhe po të pëlqeu merre lexoje. Ai ma tregoi këtë material, i cili ishte një i çmendur, që donte të bënte para me të gjallë apo të vdekur në Laç. I them që dhe në Laç është interesante jo për ta nominuar për keq, për ti dhënë një emër të keq, sepse në Shqipëri ka pafund fenomene të tilla, ku nuk mund të dallosh që në një vend është ky fenomen dhe nuk është një tjetër. Ne jemi tani një konglomerat i madh fenomenesh pa fund, po nuk ka filluar tani kjo. Unë mendoj se kjo është një histori 70 vjeçare ose më tepër, por 70 vjeçare po. Asgjë nuk fillon dhe mbaron tek këmbët tona. Ajo ka historinë e vet që ka filluar. Ajo që unë pashë tek ajo përmbledhje materiali, që kishte shkruar Besarti para se të filloja të shkruaja skenarin ishte ajo që aty kishte një çmenduri, një gjendje haluçinante ku të gjithë gjoja apo me të vërtetë ishin mafiozë dhe asgjë nuk funksiononte. Çdo gjë mbetej në mes, asgjë nuk përkryhej, por asgjë nuk bëhej deri në fund, të gjithë gënjenin, mashtronin, etj. Pra ishte një gjendje haluçinante midis një gjendje iluzive, aluzive, reale, ireale, surelae. Unë jam realist, sidomos në filmat e mi të fundit kam dashur të bëj gjëra që prekin realitetin, por jo domosdoshmërisht në kuptimin klasik të fjalës linear, të njëanshme, me një faqe, etj. Ajo që bëra, i thashë po Besar do ta shkruaj skenarin. E shkruajta shpejt skenarin, i cili u bazua në frymëzimin që kishte Besarti.

-Një film në gjininë e komedisë, e cila duhet theksuar se mbart dhe nota të forta dramaciteti. Pse ky realizim?

Vetë Besarti këmbëngulte, që të kishte sa më shumë humor. Unë i thashë patjetër, por një humor pa dramë nuk qëndron. Humori ka dramën e vete. Në fund ne konkluduam në një komedi dramatike, që shkon edhe ekstreme në grotesk, por që është dramatike.

-Ku zhvillohen ngjarjet, dhe çfarë gjen publiku në një orë e gysmë?

Ngjarjet zhvillohen në Laç dhe është vendi, ku ne kemi xhiruar si dhe në autostradë, ku këta bërë para me aksidentet, edhe kur të aksidentuarit ende nuk kanë vdekur këta ua tregojnë familjeve sikur kanë vdekur dhe familja ju jep dhe një kapar. Mendoj që emri që ka dalë si ai skifterëve që vjedhin shtëpi në Itali, Spanjë, Zvicër, sidomos në Itali është krejtësisht i merituar, sepse çdo javë në lajme shikojmë që kapen nga policia italiane, madje ka pasur dhe viktima ku janë vrarë nga italianët kur kanë hyrë për të grabitur shtëpi. Edhe në gjithë këtë zallamahi, katrahurë të realitetit të sotëm ka edhe një pseudohistori dashurie, ku personazhi kryesor është Kriza dhe personazhi tjetër është mafiozi Tulla. Kriza do dhe të shkojë në shkollë, por dhe të jetë mafioz ose në gjurmët e babait apo të shokut të babait, i cili do ta përkryejë këtë si mafioz, por Kriza nuk e ka këtë nerv, nuk e ka atë vizion edhe pse është shumë e vështirë. Dhe në këtë katrahurë një histori dashurie e Krizës, e cila përfundon keq, sepse vajza që ky ka rënë në dashur thotë unë jam akull, nuk bie ne dashuri, por më pëlqen ky apo ai, etj. Kriza shokohet nga ky realitet, sepse e ndjen krejt ndryshe dashurinë e tij. Filmi “Pit Stop Mafia” është grotesk, është një mafia që nuk përfundon asgjë, ky është mesazhi. Dhe këtu ka një gjë që duhet të ndalojmë. Historia e mafias është e tillë që çdo mafia zhduket, pra nuk përfundon asnjë lloj cikli të veten të mirëfilltë, sepse do zhduket, pasi ajo do të përballet me të drejtën sepse realiteti ka normat e veta. Nëse vret, vjedh, ligji do të dënojë një ditë. Edhe në Shqipëri janë dënuar. Edhe në gjithë këtë zallamahi unë doja të bëja një gjë groteske, doja të bëja një gjë ndryshe. Edhe tek filmi “Amsterdam Express” unë e kam prekur dramën e mirëfilltë të këtij elementi të keqbërësve në jetë, edhe këtu kjo ka qenë ajo që mua më bindi.

-Në filmin tuaj më të fundit shikojmë një grup aktorësh të rinj që dominojnë në role. Pse kjo zgjedhje këtë herë nga ju?

Një pjesë e tyre janë të rinj, por dhe tjerë janë të angazhuar me kinemanë. Besart Kallaku ka luajtur në dy apo tre filma, kam marrë në rol dhe Rezart Veleshnjen, Albana Perhati, që janë të njohur si aktorë të humorit dhe të tre janë nga spektakli “Portokalli”. Ndërkohë që kam dhe një tjetër aktor të ri Dritan Kastratin që luan rolin e Krizës. Kemi Marjana Kondin, që ka dy skena të vogla, dhe në përgjithësi kam marrë aktorë amatorë, por listës së profesionistëve i shtohet dhe aktori Gert Ferra. Një film, ku publiku do të gjejë shumë nga realiteti shqiptar, në një grotesk, komedi. Jam i lumtur që Besart Kallaku pranoi ta luante rolin.

-Vini me këtë film pas atij me titull “Amsterdam Express”, një tjetër dramë për publikun?

“Amsterdam Express” erdhi dy vite më parë për publikun. Por është dramatik, zhvillohet në Amsterdam dhe në Bathore. Është një histori dashurie që duhet të mbetet në mes, apo personazhi duhet të hyjë në botën e krimit. Ai braktis çdo gjë, braktis etjen për të bërë para që është e pushtetshme tek njeriu dhe kthehet tek e dashura e tij, e cila kalon nëpër kalvarin e një babai agresiv, mizor, të pashpirt, injorant në rrethinat e Tiranës.

-Ky film është dramë e mirëfilltë, i cili u realizua nga ju pas filmit “Koha e kometës”, që u prodhua në 2008 dhe doli në kinema më 2009. Një film ndryshe nga dy të fundit nga ju, ku spikati dhe aktori i njohur Blerim Destani, të cilit ju më vonë i besuat dhe një tjetër rol në “Amsterdam Express”. Si e shikoni këtë aktor për film?

Mua më pëlqen ti bëj filmat ndryshe, është një film klasik. Një film si një lloj përralle i vendosur në histori. Blerimi është aktor protagonist, me gjithë qenien e vet të thellë të menduar, të heshtur, është aktor i natyrës, nuk do shumë dialogje. Vetëdija e tij dhe përmbajtja e gjithçkaje që ai ka, është arma e tij dhe përjetimi. Ai përjetimet emocionale i ka të forta dhe kjo është e bukur, i lexohet në film.

-Kinemaja e para viteve ’90. Vazhdon të ketë vlerësim për filmat dhe aktorët. Në gjykimin tuaj, si i shikoni?

Edhe sot kemi aktorë të mirë dhe gjithmonë do të ketë. Kinemaja para ‘90 ka qenë një kinema me porosi. Nuk bëhej asnjë film pa porosi. Unë edhe te filmat e asaj kohe, nuk gjej filma që mund ti jetojnë kohës. Pra mendimi im është se nuk gjej filma para ’90, që ti jetojnë kohës. Madje as filmi “Kapedani” që mua më pëlqen, sepse është në atë stilin e revolucionit kinez.

-Megjithatë publiku dhe sot i pëlqen filmat e realizuar para viteve ‘90?

Cili publik? Ndahet me gjenerata. Unë nuk kam dëgjuar publik të gjeneratave të reja, që të thonë i duam ata filma. Ai që keni dëgjuar ju është opinion. Tjetër gjë është opinion, dhe tjetër gjë është realizëm. Unë nuk kam lidhje fare me atë kinema të para ‘90. Unë nuk shikoj vlera estetike dhe kinematografike te ato filma, ose janë aq të vogla. Për mua ajo është një kinema, që është harruar.

-Por nga ajo kinema kemi dhe filma historikë?

Filma që vetëm porositeshin. Unë nuk po them që kjo është kinema më e mirë apo më e keqe. Çdo gjë ka evolucionin e vet. Italia dhe Gjermania hyn në fashizëm për afërsisht 20 vjet. Në kohën e fashizmit janë bërë filma pa fund në Gjermani. Kur dolën nga fashizmi, Gjermania ngriti Kinostudion e vet dhe prodhonte filma pa fund, bëri filma gjigandesk. Sot ato filma nuk dalin në kinematë e Gjermanisë, edhe pse janë me qindra filma. Ne me Kinostudion nuk kemi as një të dhjetën e atyre filmave që kanë bërë ata. Kinostudio jonë është shaka para asaj që ka ngritur Duçja dhe Hitleri. Ndaj ata filmat e Kinostudios i takojnë asaj kohe, që bëhej me porosi për të himnizuar, simbolizuar dhe kthyer në legjendë një pushtet dhe një njeri të caktuar. Kaq është për mua kinemaja e realizmit socialist, të tjerat më pas janë gjëra që i takojnë studiuesve. Unë nuk kam lidhje me atë kinema dhe nuk më thotë asgjë kinemaja e realizmit socialist, përkundrazi më thotë një element të rrezikshëm, që i shërbente diktaturës që ka qenë dikur.

-Kur flasim mbi problemet që ka kinemaja sot, jeni shprehur se skenari ka probleme. Ku qëndrojnë ato?

Skenari lë për të dëshiruar. Është shumë i rëndësishëm elementi i skenarit. Skenari ka problemet e veta dhe do të vazhdojë ti ketë. Jo vetëm pse realiteti ynë ka zhvillime të bujshme, por skenari dhe në Europë është një element në rritje shumë më i zhvilluar se sa në Ballkan, por jo aq i zhvilluar sa në Angli, Amerikë. Pra janë disa vende që kinemaja ka qenë përherë e më pak nën ndikimin e teatrit, ku skenari shikohet themelisht si një produkt i veçantë, si një art më vete. Në Europë duke qenë se tradita e teatrit ka qenë e fortë kjo ka hedhur ndikimin e vet në teatër.

-Një nga problemet që flasin sot kineastët, është dhe buxheti për filmin sot në Shqipëri. Në gjykimin tuaj si e shikoni këtë probleme. Vështirësitë e një regjisori për të bërë film në Shqipëri?

Unë mendoj se vizioni i Qendrës Kombëtare Kinematografike nuk ka ardhur duke u përkeqësuar, përkundrazi ka ardhur duke u përmirësuar dhe duke pasur një vizion më të fortë dhe qartë, dhe më efiçent. Që do të thotë regjisorët e rinj janë përherë e më shumë duke prodhuar filma. Natyrisht që buxhetet e filmave janë zvogëluar, sepse patjetër në periudhën dixhitale që nuk xhirohet më me filmin klasik 35 milimetra, kjo i ka ulur shpenzimet e buxheteve të filmave në gjithë botën thuajse 30 përqind, por jo në Amerikë. Kinemaja jonë ka bërë një hap të mirë por unë mendoj që buxheti, ai buxhet tërësor i QKK duhet dyfishuar të paktën. Por ka një lëvizje interesante me filmat, dhe për të krahasuar elementët e një kinemaje që ishte me një që do të vijë, këto nuk krahasohen. Ato vetëm i lënë vendin njëra- tjetrës. Në këtë kuptim kinemaja jonë e re do të ketë pa fund pritshmëri, lëvizje dhe prova, dhe do jetë ende në eksperimentin e vet. Unë dua që kinemaja jonë të jetë në zhvillim të vazhdueshëm dhe sigurisht që do të jetë, sepse sot po flasim për një shoqëri të lirë, ku njerëzit mund të bëjnë çfarë ata mendojnë. Nëse censura shtetërore ua lejon të bëjnë porno, do ta bëjnë, nëse ua lejon të bëjnë romantikë do ta bëjnë. Pra njeriu është i lirë me aq sa janë rregullat, aq sa janë ligjet për të mbrojtur etikën dhe moralin e njeriut e shoqërisë. Ndaj buxheti për kinematografinë duhet shtuar, dhe nuk duhen ulur më tarifat për një film, janë ulur goxha deri te gjysma.

-Meqë jemi te buxheti, si është realizuar filmi juaj më i fundit “Pit Stop Mafia”?

Ky ishte një projekt filmi indipendent, që u realizua me një të dhjetën e buxhetit. Unë nuk do ta bëj më një film të tillë, sepse është shumë e vështirë, ose mund të bëj një projekt të tillë film një herë në dhjetë vjet.

-Sa mbetet problem për ju mungesa e kinemave në vend, pasi vetëm Tirana ka disa, por kur flasim për disa qytete të vendit nuk ekzistojnë?

Vetëm Tirana ka disa, më duket se ka një në Lezhë dhe Shkodër po ashtu, por janë të pallogaritshme. Sigurisht që është shumë problem mungesa e kinemave në vend, madje dhe Tirana duhet të ketë të tjera. Duhen kinema në bazë të shtrirjes së qytetit, numrit të popullsisë dhe dendësisë.

-Sa herë që vjen një premierë filmi që mban emrin tuaj ka jehonë. Një regjisor që publiku e pret veprën tuaj. Në çfarë përgjegjësie ju vendos kjo?

Emri që ke krijuar është thikë me dy presa. Unë nuk besoj për emër. Unë besoj, që puna që ke bërë më parë ka vlerën e vet, dhe nëse nuk ke bërë një punë më të mirë, ose të mirë, njerëzit e shohin me dyshim krijimtarinë tënde dhe është normale ta shohin kështu, por varet çfarë qëllimi i ke vënë vetes. Unë doja të bëja një gjë argëtuese, jo komerciale, por me dramën e vet brenda. Ky është filmi “Pit Stop Mafia”, argëtuese me dramën brenda. Një gjë argëtuese, komerciale pa dramë nuk do ta bëja kurrë.

-Pas filmit që po shfaqet tashmë premierë në kinema, së shpejti do të nisni punën dhe për filmin “Elvis kthehet në shtëpi”. Kur do të nisin xhirimet?

Është një film në anglisht dhe ka pak skena në shqip. Një film, i cili ka një pjesë buxheti nga QKK dhe do të jetë bashkëpunim shqiptaro-anglez, ndofta dhe me një tjetër kompani nga Zagrebi, por kjo ende nuk është e sigurt.

-Aktorët që do të jenë në këtë film janë emra të njohur?

Po janë emra të njohur të kinemasë, por do të marr dhe aktor të huaj. Janë 14 fëmijë në film, një aktor do të jetë kryesor, 3-4 aktorë të roleve të dyta që do të jenë shqiptarë. Është një përballje. Ngjarjet zhvillohen në luftërat në Ballkan në 1999, por nuk do të jetë një film lufte. Është fati i disa fëmijëve, me një imitues të Elvis Presley që zbret në Ballkan për të argëtuar trupat britanike dhe aty takohet me këta fëmijë, që kanë mbetur në rrugë dhe kanë mbetur jetimë nga lufta.

-Nga një film premierë në tjetrin për të nisur xhirimet. Ju lodh gjithë ky angazhim në fushën e kinemasë?

Jo nuk më lodh edhe pse kam sjellë premiera gati çdo një vit e gjysmë në kinema. E dua shumë kinemanë, e dua shumë këtë gjë, sepse kjo është gjëja që më mban mua lidhur me këtë vend, lidhur me Europën, lidhur me Mesdheun. Mua më pëlqen shumë Mesdheu. Unë nuk do ta ndërroja Mesdheun me asgjë. Është e bukur Afrika, Amerika, Australia, më pëlqen shumë shkretëtira, më pëlqen kultura antike e njerëzimit, më pëlqen kultura e vërtetë e njerëzimit, por Mesdheu pjesë e të cilit unë jam vetë janë kultura antike, kultura sa klasike aq dhe moderne. Këtë nuk e gjen kollaj diku tjetër. Çdo element modern që lind nga arti, nga vetëdija e njeriut dhe nga ajo çka bën njeriu vepra që kthehet klasike është shumë vështirë ta gjesh, dhe është shumë avangard. Mesdheu është dhe avangard. Sa është i vjetër është dhe avangard.

-Çfarë mund të na thoni mbi jetën tuaj që është mes Tiranës dhe Nju Jorkut?

Më shumë këto kohë po jetoj në Tiranë, por më pëlqen dhe Nju Jorku. Unë rri pak në Nju Jork. Kam një skenar për atje, më saktë janë dy, por njërin skenar e di që do ta bëj film dhe quhet “Vëllezërit”. Në 2018 do të fillojë puna për atë film.

-Një ditë larg filmit për regjisorin e njohur Fatmir Koçi si kalon ajo, një drekë jashtë apo një vend që ju preferoni jashtë Tiranës?

Unë pothuajse nuk shkoj fare në restorante. Shkoj në fshat, jo për të ngrënë, por për të qëndruar. Nuk dal me njerëz thuajse asnjëherë. Nuk kam dëshirë të jem në shoqëri njerëzish, sepse dhe nuk pi alkool. Asnjëherë nuk kam pirë alkool. Është një element personal i imi, ndoshta e kam nga gjyshi im që ishte fetar. Por unë bëj sport. Lexoj shumë, dhe kryesisht merrem me skenarë. Në pjesën më të madhe të kohës merrem me skenarë.

-Pra për ju më i rëndësishëm është filmi?

Jo. Jeta për mua është e rëndësishme. Nuk jam nga ata që thonë, filmi për mua është jeta ime. Për mua jeta, është jeta ime, jo kinemaja. Kinemaja është pjesë e kësaj.

-Thatë që merreni me sport. Çfarë ju pëlqen?

Bëj fiskulturë kineze, në kushtet e shtëpisë.

-E gjithë kjo lëvizje, që ju bëni në qytet është me biçikletë. Keni hequr dorë nga makina?

Po, unë lëviz me biçikletë. Makinat nuk i dua, i kam marrë inat, sepse është e mërzitshme. Por ama më pëlqen shumë të udhëtoj me tren.

-Çfarë mund të na thoni kur në Shqipëri ky lloj transporti lë për të dëshiruar?

E di, por ka në Itali, ka në Spanjë. Nëse më merr malli do iki ndonjëherë atje të udhëtoj me tren.

-Sa ka ndryshuar regjisori Fatmir Koçi nga vepra e parë filmike deri më sot?

Ka dhe kjo të vërtetën e saj. Unë nuk dua të bëj filma të njëjtë. Vazhdimisht mësoj. Mua më pëlqen shumë thënia, ne mësojmë çdo ditë. Regjisorë që kanë marrë dhe Oscar thonë që ne mësojmë çdo ditë. Kaq, sepse ti përkryhesh. Ne mësojmë, sepse përkryhemi. Dhe përkryerja dhe përsosja nuk merr fund kurrë. Kjo është ajo që kam mësuar unë, që nuk merr fund kurrë. Dhe veç kësaj kjo më ka bërë që kur një gjë nuk është e mirë në film të them kjo nuk është e mirë.

“Pit Stop Mafia”

Ngjarjet e filmit “Pit Stop Mafia” zhvillohen në një qytet të vogël dhe të harruar nga koha, ku njerëzit duan para dhe kanë pamje Mafiozësh haluçinante dhe groteske. Personazhi kryesor quhet Tulla, 30 vjeç, njeri i fortë, që ka biznesin e tij: lavazh, agjensi funerale dhe dasma. Çmenduria e bën të vetëshpallet zot i aksidenteve në ‘autostradën e vdekjes’ për ‘të vdekurit’ që ndërkaq vishen me kostume Armani dhe Guci fallco (Gucci). Tulla, që ka tre fëmijë dhe gruan, kërkon të zhduket për të mos ekzistuar, ndërkohë që ka hesape me Krizën; të cilin e ka rritur si Mafioz, pasi i ka vrarë të atin. Kriza nuk zgjedh rrugën e krimit, dhe as nuk bëhet vrasës për hesap të hakmarrjes së vjetër. Për realizimin e kësaj komedie me nota aksioni, regjisori dhe skenaristi Fatmir Koçi ka përzgjedhur aktorët Besart Kallaku, Doruntina Vishe, Albana Perhati, Rezart Veleshnja, Dritan Kastrati, Gëzim Meta, Emi Canaj, Samuel Vargu, Erand Hoxha, etj. Intervistoi: Julia Vrapi/Agjensia e Lajmeve Sot News/