Gjenerali i ushtrisë së vdekur

Ismail Kadare debuton në prozë me tregimin “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, të cilin e boton në maj të vitit 1962, në numrin e pestë të revistës “Nëndori”. Tregimi ka gjithsej 24 faqe me gjithsej nëntë kapituj të shkurtër (të shënuar me tre yje: * * *), nga të cilat kapitulli i fundit është më i gjati. Tregimi shoqërohet edhe nga dy ilustrime pa ngjyra. Tregimin “Gjenerali i ushtrisë së vdekur” të Ismail Kadaresë, Shtëpia Botuese OM e ka botuar me rastin e 50-vjetorit të botimit të parë, por tashmë si botim kritik: tregimi shoqërohet me një studim të gjatë. Në tregim rrëfehen qartë konturat e romanit të ardhshëm. Në të mungon epigrafi i famshëm që hap romanin (“Merrini, jua solla! Ishte terren i vështirë dhe vazhdimisht bënte mot i keq”), por fillimi është i njëjtë, vetëm se dëbora mungon. Fjalia e parë e tregimit është: “Mbi tokën e huaj binte shi”. Fjalia e parë e romanit është: “Mbi tokën e huaj binte shi dhe dëborë përzier bashkë”. “Gjenerali” është shkruar sipas parimeve të tregimit dhe ka status autonom. Por pasi botohet romani, ai merr status skice dhe mund të merret si version i parë. Gjenerali ndërron gjininë, porse tipi (toni) mbetet i njëjtë, parodi. Nga një tekst total ai kthehet në skelet romani. Nga tekst shndërrohet në hipotekst mbi të cilin ngrihen versionet e mëvonshme.