Ornela Vorpsi është shkrimtare, fotografe dhe videoartiste. E lindur në Tiranë, Shqipëri, ajo ka emigruar fillimisht në Itali dhe më pas në Francë, ku tashmë është banore. Ndër publikimet e saj janë: “Asgjë e dukshme” (2001), një koleksion i punës së saj në fotografi; romani “Vendi ku askush nuk vdes asnjëherë” (2004); dhe koleksioni i tregimeve të shkurtra, “Drink Van-Houten Cocoa” (2005). Këto punime janë shkruar në gjuhën italiane dhe fillimisht janë publikuar në gjuhën frënge dhe më pas janë përkthyer në disa gjuhë të tjera.

Në veprën “Vendi ku askush nuk vdes asnjëherë” Vorpsi vështron popullin e saj përmes një lente kritike dhe mbase ka përfituar nga mundësia për të jetuar jashtë dhe jetesa nga distanca i ka sjellë asaj ndjeshmëri për Shqipërinë në relievin e zymtë. Proza ju kaplon qysh në faqen e parë: “Shpindët tona janë bërë prej hekuri. Mund të bëni çfarë të dëshironi prej tyre edhe nëse ndonjëra thyhet mund të rregullohet”. “Vendi ku askush nuk vdes asnjëherë” shfaq portretin e një populli, jo vetëm përmes njerëzve që jetojnë atje dhe tregojnë tregimet e tyre, por përmes atmosferës dhe peizazhit që artistja e ngjyros me fjalë.

Kohëve të fundit kam diskutuar me Vropsin për mendimet e saj rreth popullit, shtëpisë dhe përkatësisë dhe se si arti i saj negocioi disi rrugën e jetës duke shëtitur (bredhur).

Ju keni lindur në Shqipëri, keni emigruar në Itali dhe jetoni e punoni në Francë. Cila është lidhja juaj me secilën nga këto vende? A ka një vend ku ndiheni më shumë “ në shtëpi”se sa në të tjerat?

Ndihem në shtëpi në procesin e të krijuarit. Mund të them se Parisi për mua është një vend shumë “neutral”. Jam shumë larg nga dielli agresiv i Shqipërisë dhe Italisë, i cili m’i kthen kujtimet prapa. Tani për tani ndihem më mirë në ngjyrë hiri.

Familja juaj u largua nga Shqipëria për shkaqe politike, por a keni trashëguar diçka shqiptare që ende mbetet në ju.

Jam e tëra shqiptare dhe gjithçka kam trashëguar. Ky vend më ka ndërtuar, më bëri kjo që jam, u largova nga Shqipëria kur isha pothuajse adoleshente.

Në novelën tuaj “Vendi ku askush nuk vdes asnjëherë” keni ngjyrosur Shqipërinë me një fotografi të ftohtë të kohës së Hoxhës. Por shumica e vështirësive në të cilat protagonistja has, vijnë nga fakti se jeton në një shoqëri e cila duket të jetë shumë tradicionale. Sa mendoni që shoqëria ka ndryshuar nga përfundimi i komunizmit dhe çfarë ndieni për vendlindjen tuaj tani që do të ktheheni?

Nuk e njoh Shqipërinë e sotme shumë mirë. Vetëm mund të them se është një vend në transicion të plotë dhe se po bëhen përpjekje. Natyrisht që duhet kohë për të ndryshuar mentalitetin.

Jeta është e vështirë për personazhin kryesor në këtë roman, pasi që ajo është një grua. Si një grua e cila ka kaluar kufijtë disa herë (p.sh. nga Italia në Francë). Cilat kanë qenë qëndrimet ndaj grave që ju keni hasur, nëse ka ndonjë?

Pyetje e komplikuar. Shpeshherë harroj që unë jam një grua. Unë ndiej, unë jetoj nëpër ditët e mia më shumë si një qenie njerëzore. Të jesh grua? Në Shqipëri, Itali apo Francë? Ngrihen një mori pyetjesh. Secili vend ka problemet e veta dhe duhet që të përballet me mentalitetin e vet të trashëguar historikisht.

Puna juaj është publikuar në gjuhët italiane dhe frënge para se të publikohej në gjuhën shqipe. Cila është audienca juaj për të cilën shkruani?

Audienca ime? Çdokush që dëshiron të lexojë libër. Por edhe për ata që nuk dëshirojnë.  Gjuhët i konceptojnë idetë dhe fenomenet në mënyra të ndryshme. Si ka ndikuar të shkruarit dhe puna në gjuhët tjera, pra jo në gjuhën tuaj amtare në mënyrën e të menduarit, nëse ka ndikuar në përgjithësi?

Në rastin tim, gjuhët e ndryshme që duhej t’i mësoja më kanë sjellë shumë dhe gjithashtu më kanë bërë të jetoj në një tokë shumë të ndjeshme ku gjuhët e luftonin njëra-tjetrën – secila gjuhë, secila fjalë kërkonte përparësi ndaj të tjerave.

Nëse do të duhej që të zgjidhje një etiketë, a do ta konsideroje veten italiane, franceze apo shqiptare dhe pse? A mendoni se etiketimet e tilla kanë më kuptim?

Diçka që për mua ka kuptim është të meritoj të thirrem me fjalën “njeri”, të jem një qenie e vërtetë njerëzore, në formën më të lartë dhe të bukur. Etiketat tjera kanë më pak vlerë tek unë.

Por pasi që ju më pyetni çfarë ndiej se jam, unë mund të them se tërësisht dhe thellësisht jam shqiptare./Kosovo2.0