Albspirit

Media/News/Publishing

25 vjet pas njohjes së Kroacisë dhe Sllovenisë nga Gjermania

Viti 1991:Jugosllavia shpërbëhet, Gjermania ka një vit e bashkuar. Në këtë moment qeveria gjermane guxon e ndërmerr një veprim të veçuar në politikën e jashtme. Njohjen e Sllovenisë e Kroacisë. Një hap jo pa probleme.

Kroatien-Krieg 1991 - Entwicklung der Migration nach DeutschlandLufta në Kroaci, Vukovari i shkatërruar, viti 1991

Kur BE ende quhej Bashkësi Europiane e përbërë nga 12 vende, secili me valutën e vet, Europa përjetoi rastin e parë më serioz në politikën e jashtme pas vitit 1945. Ishte viti 1991 kur Jugosllavia shpërtheu pas vitesh konfliktesh të brendshme e rrënimi ekonomik. Sllovenia dhe Kroacia donin të largoheshin shteti ballkanik i Titos. Duhej ta mbështeste Europa këtë hap? Në Bonn, atëherë seli e qeverisë gjermane një përpjekje e tillë u mbështet – sepse e drejta e popujve për vetëvendosje ishte e pakontestuar, si në Bonn ashtu edhe në bashkësinë europiane. A nuk i mbështetën europianët tre shtetet balltike që u shkëputën në vitin 1991 nga Bashkimi Sovjetik? Por në rastin e Jugosllavisë, Bashkësia Europiane kishte përgatitur edhe plane restaurimi të federatës, ndërkohë që lufta në Kroaci kishte kohë që kishte krijuar fakte. Bonni u distancuan shpejt nga ideja e ruajtjes me çdo kusht të shtetit shumëkombësh jugosllav.

Gjermania e vetme kundër pjesës tjetër të botës

Që herët Hans-Dietrich Genscher, atëherë ministër i Jashtëm ndiqte politikën e mosdetyrimit të sllovenëve e kroatëve të ishin pjesë e një federate që nuk e donin. Një mendim tepër i guximshëm për kohën, sepse politika e jashtme gjermane historikisht ndiqte kursin e rezervimit. Pikërisht në rastin e “pacientit ballkanik“, Genscher ndoqi një kurs kundër shumicës së anëtarëve të Bashkësisë Europiane.

Jugoslawien Kroatien Vukovar Serben Miliz 1991Milicë serbë në Vukovar, 1991

Edhe nga ana psikologjike ky ishte një hap i rrezikshëm. Dy herë në histori, si në Luftën e Parë ashtu edhe të Dytë Botërore, gjermanët nuk gëzonin imazh pozitiv në rajon. Edhe partnerët kryesorë, Franca, Britania e Madhe ishin fillimisht kundër njohjes së Sllovenisë e Kroacisë. Madje Sekretari i Përgjithshëm Javier Pérez de Cuéllar i paralajmëmroi gjermanët nga një hap i veçuar. Në një kohë që milicë serbë mbanin të pushtuar një të tretën e Kroacisë, u vu në pah paralizimi politik i europianëve. Shumë armëpushime u shkelën. Të zhgënjyer nga një gjendje pa shpresë, mes shteteve europiane u poq ngadalë plani për njohjen e Sllovenisë e Kroacisë, edhe pse në disa faza. Bashkësia Europiane nuk kishte më probleme të jepte edhe një përgjigje për fajtorin e luftës. Ata identifikuan si agresorë, shoqata vullnetarësh serbë, që vepronin me mbështetje të Beogradit.

Kroatien Gedenkfriedhof Vukovar Varreza përkujtimore -Vukovar

Që më 27 gusht, ministrat e Jashtëm të Bashkësisë Europiane dënuan sulmet e çetnikëve serbë në Kroaci. Serbia u kërcënua me ndëshkim, në rast se do të prishej armëpushimi dhe do të minoheshin bisedimet e paqes në Hagë. Pas dështimit edhe të konferencës së Hagës, u përqafua si në Paris edhe në Londër opinioni për njohjen e këtyre shteteve. Madje edhe Holanda që kishte frenuar më gjatë këtë proces, ndërroi qëndrim.

Komisioni Badinter – baza e njohjes

Megjithë këto ndryshime, kritikat nga pala franceze e angleze nuk reshtën, madje edhe me akuzën, se me “veprimin e nxituar“, të qeverisë Kohl-Genscher, kjo qeveri është gati përgjegjëse për shkatërrimin e Jugosllavisë, madje edhe për luftërat në Jugosllavi. Debati ishte i ndezur edhe në Gjermani. Shkrimtari i njohur, Günter Grass e kritikoi hapur njohjen e Sllovenisë e Kroacisë. E majta partinë socialdemokrate, SPD simpatizonte hapur me “shpëtimin e Jugosllavisë“. Por Bashkësia Europiane kishte iniciuar me kohë në instrument për krijimin e kushteve të njohjes së Sllovenisë e Kroacisë. Komisioni Badinter nën drejtimin e konstitucionalistit francez, Robert Badinter. Gjermania qëndroi në këtë komision më shumë në sfond, por kishte vendosur aty një temë: atë të minoriteteve. Qëllimi i qeverisë gjermane ishte të detyronte Kroacinë të respektonte të drejtat e etnive të tjera në vend. Ndërkohë më 17 dhjetor 1991 ishte ministri i Jashtëm britanik, Douglas Hurd që mbështeti homologun gjerman duke bërë të qartë se kishte ardhur koha që Bashkësia Europiane të pozicionohej. Kështu ndodhi. Bashkësia Europiane vendosi njëzëri dhe e bashkuar. Dy ditë më vonë qeveria gjermane vendosi për njohjen që duhet të hynte në fuqi në 15 janar. Vendimin veçse e morën të gjitha shtetet e Bashkësisë Europiane. Në të vërtetë shumë vonë, jo herët, siç thuhet. Ofensiva serbe kundër Kroacisë kishte filluar në verë e kishte vazhduar gjatë vjeshtës. Dubrovniku ishte i rrethuar nga tetori, ndërsa fati i Vukovarit u vulos më 18 nëntor. Në një reflektim të Genscherit thuhet se „njohja e Sllovenisë dhe Kroacisë e bëri Sllobodan Millosheviçin të përfundonte luftën kundër këtyre dy vendeve. Nuk ka vlerë kjo?“

Please follow and like us: