“Valsi i lumturisë”, romani i Ylljet Aliçkajt botohet në Itali

Botohet në Itali nga shtëpia botuese “Rubbettino” romani i shkrimtarit Ylljet Alicka «Il sogno italiano» (Valsi i lumturisë) me përkthimin e Giovanna Nancit. Romani në fjalë ka fituar çmimin e Ministrisë së Kulturës në vitin 2013 dhe ka përfaqësuar Shqipërinë në çmimin “Ballkanika” në 2014.

Valsi i lumturisë

Roman

Ylljet Aliçkaj

Në mbledhjen e radhës në Ministrinë e Punëve të Brendshme, përgjegjësi i teknikës së përgjimit shpjegonte me imtësi gjithë ç’kishte bërë për mbarëvajtjen e punës:

– Po ta lëviz kamionin ca më majtas, nuk dëgjohet asgjë, – shpjegonte përgjegjësi i teknikës, – është vetëm drejtimi pingul me pemën e madhe që do lejonte funksionimin e saktë dhe efikas të aparaturave. Jemi në stinën e pranverës, pra janë mbushur pemët me gjethe… pra, është vetë natyra ajo që na pengon, desha të them se nuk është se kemi të bëjmë me ndonjë sabotim të mundshëm. Ja pra, pse unë për momentin nuk mund t’ju relatoj ndonjë informacion se ç’bëhet apo ç’thuhet aty brenda.

– Natyra, natyra! – shpërtheu zëvendësministri, – po unë s’do pres vjeshtën që të bien gjethet e pastaj të realizojmë detyrat e ngarkuara nga Partia.

– Po ç’t’ju them unë, ndoshta presim ndonjë stuhi të fortë e t’i rrëzojë gjethet në tokë, si ajo që bëri pesë vite më parë dhe nuk la gjethe në këmbë, desha të them në degë të pemës… nuk e di…?

– Të presim deri sa armiku t’ia mbathë kur t’i dojë qejfi, këtë na propozon zotrote?! Absolutisht jo, gjeni zgjidhjen e duhur, pyesni, konsultohuni me të rejat shkencore, kualifikohuni më mirë.

– Po çfarë t’u bëj unë gjetheve, shoku zëvendësministër? – mbrohej tekniku. – Ne s’mund të dalim dot kundër ligjeve të natyrës.

– T’i bësh të bien, këtë të bësh! Fundja, konsultohuni me specialistët e Institutit të Kërkimeve Bujqësore.

– Plotësisht dakord, shoku zëvendësministër, – reagoi menjëherë tekniku.

Të nesërmen, ai i kërkoi takim drejtorit të Institutit të Kërkimeve Bujqësore dhe Sekretarit të Partisë dhe u shpjegoi shqetësimin e ministrisë së tij: të gjenden domosdoshmërisht alternativat e rrëzimit të gjetheve. Rrugë tjetër nuk ka!

Drejtori dhe Sekretari i Partisë i Institutit të Kërkimeve Bujqësore u hutuan dhe e shpalosën miratimin e tyre me lëvizje koke.

– Dakord, po si? – guxoi të pyeste drejtori i Institutit.

– Atë e dini ju, – foli prerë nëpunësi i Ministrisë së Brendshme. – Për Partinë tonë nuk ka probleme, por vetëm zgjidhje problemesh, përfshirë edhe ato që janë me shkencë. Më duket e tepërt t’ju kujtoj thënien e Leninit që shkenca është skllave e mendjes së njeriut. Madje, ky qëndrim, apo hezitim i juaj mua po më duket si një lloj kapitullimi…

– Nuk po kapitulloj, shoku Rrapo, thjesht ju thashë që do të reflektojmë, do ta studiojmë, – tha drejtori i Institutit, tek nuhati me intuitë rrezikun që i kanosej në rast dështimi.

– Do ta studiojmë, – tha më në fund me zë të prerë Sekretari i Partisë së Institutit.

– Studioni, bëni ç’të doni! Ne nuk u dorëzuam në luftën kundër armiqve nazifashistë e t’u dorëzokemi karshi një… një palo peme.

Por për shkak se literatura shkencore nuk rekomandonte ndonjë gjë të saktë në këtë drejtim, atëherë, për analogji me metodat e eliminimit të kundërshtarëve politikë, Sekretari i Partisë së Institutit propozoi rrëzimin e gjetheve me helm.

– Si me helm? Në vesh, si Hamletit, a në kafe, si Stalinit? – e pyeti drejtori.

– Në gojën e tyre, pra, aty ku hanë e pinë pemët, në rrënjët e tyre.

– Na thoni, si, ju lutem?

– Nga nëntoka mëmë, – u përgjigj i vendosur Sekretari i Partisë.

Të nesërmen, dy-tri punëtorë të komunales u panë me kazma të hapnin një gropë për mbjellje pemësh anash rrugës së gjelbëruar të Elbasanit. Thellësia e gropës për mbjelljen e pemës la të kuptohej se bëhej fjalë për pemë të madhe. Aty, nga muzgu, pranë gropës, disa burra të veshur me rroba të komunales u afruan me një shishe të madhe qelqi në dorë, lëngun e gjelbër të së cilës e derdhën fshehurazi në gropë.

Pas dy ditësh, Sekretari i Partisë së Institutit të Studimeve Bujqësore, shoqëruar nga drejtori i institucionit, inspektuan gjendjen e gjetheve të pemës brenda ambasadës italiane.

Gjethet ishin aty, dhe dukej sikur vallëzonin nga një puhizë e lehtë. Sekretari i Partisë shtrembëroi buzët.

– Ndoshta duhet të presim edhe ca, shoku sekretar, – psherëtiu drejtori.

– Qartë, o qartë, vetëm një gjë të dish, – i tha shkurt Sekretari i Partisë, – kuptohet qartë se nga ato palo gjethe varet karriera jote dhe e imja bashkë!

– Unë këtë e kuptoj mirë, shoku drejtor, por do thosha që të bëjmë durim dhe dy-tri ditë, deri sa helmi, desha të them solucioni, të thithet gradualisht nga rrënjëzat e më pas nga rrënjët e pemës.

Gjethet nuk u rrëzuan as të nesërmen dhe Instituti i Studimeve Bujqësore bëri një mbledhje urgjente të organizatës së Partisë me temë: “Zbulimi i elementit sabotues në lidhje me disa probleme të rënies së gjetheve të pemëve në pranverë”.

Agronomi i ngarkuar me përgatitjen e solucionit helmues bëri autokritikë dhe pasi premtoi që do të thellohej në studimin e veprave të shokut Enver e të klasikëve të marksizëm-leninizmit, sqaroi se nga konsultimi me literaturën përkatëse, rezultonte që shkaku i dështimit ishte koncentrimi i pamjaftueshëm i solucionit toksik. Veçse këtu lind një problem tjetër.

– Çfarë problemi? – pyeti vrazhdë Sekretari i Partisë.

– Po ja, nëse shtojmë solucionin toksik, ne nuk mund të kontrollojmë, apo diktojmë se nga do thithet ai më shumë në nëntokë e, për pasojë, rrezikojmë kështu të na rrëzohen gjethet e gjithë pemëve të asaj rruge, apo dhe mund të ndodhë që ato me kohë të thahen krejtësisht, pra, t’u marrim jetën… si t’ju them unë…

– Po s’e paskan shkulur me gjithë rrënjë krejt ambasadën me themele! Ne kemi detyrë Partie të rrëzojmë gjethet e pemës, të tjerat i di Partia.

Atë mbrëmje, dy burrat e veshur me rrobat e komunales derdhën një shishe tjetër me lëng blu në gropën e hapur për mbjelljen e pemëve.

Gjethet e pemës së ambasadës ranë pas dy ditësh, pasuar nga rënia e gjetheve të një numri të madh pemësh të Rrugës së Elbasanit.

I pari që u dha lajmin eprorëve, ishte polici i rojës brenda kamionit, i cili komunikoi: “Gjethi po bie me shumicë. Lëvizjet e armiqve duken në pëllëmbë të dorës. Aparatet e përgjimit, gjithashtu, funksionojnë normalisht”.

Po atë ditë, u organizua mbikëqyrja me tri turne brenda kamionit, ku çdo turn kishte nga dy mbikëqyrës: një për kamerat e vëzhgimit të lëvizjes dhe tjetri për përgjimin e bisedave të familjes Tota.

Por, në Ministrinë e Punëve të Brendshme, nuk mbetën të kënaqur me raportimet banale të kamionit, pasi mbikëqyrësi i lëvizjeve me kamera raportonte se “armiqtë po pinë koka-kola”, “armiqtë po hanë drekën me mish”, “në brendësi të dhomës duket pjesa e sipërme e një frigoriferi dhe televizori me ngjyra”.

Ndërsa përgjegjësi i ngarkuar me përgjimin e zërave raportonte se “armiqtë po diskutojnë për lumturinë”, “mbi rolin dhe vendin që zë pasqyra në jetën e femrës”, e më pas “armiqtë po diskutojnë mbi vlerat dhe rëndësinë e martesës”, “armiqtë shprehin pakënaqësinë ndaj ambasadorit italian”.

Në mbledhjen e radhës, në Ministrinë e Punëve të Brendshme, zëvendësministri i konsideroi raportet broçkulla idiotësh dhe më pas u përqendrua në raportet “Mbi veprimtarinë armiqësore të familjes Tota në vite”. Nga raporti rezultonte se në vitet ’84-’85 kjo familje nuk kishte paguar elektrikun dhe ujin, ndërsa sipas fqinjëve të Totave për vite me radhë familja Tota nuk kishte blerë dru zjarri për ngrohje, ndërkohë që faturat e elektrikut mbeteshin pothuaj në të njëjtën shifër.

– Sa për faturat e ujit, i bie sikur ata të mos kenë pirë as edhe një gotë ujë,- e mbylli drejtori i Drejtorisë së Dytë.

– Cila është diferenca me familjet e tjera? – e ndërpreu zëvendësministri.

– Nuk është se ka ndonjë diferencë të madhe, por nganjëherë faturat e familjes Tota janë më të mëdha…

– Thuaj, pra, cili nen i kodit penal i përfshin?

– Krimi i përvetësimit të pasurisë socialiste, cili tjetër?! Veç kësaj, që kur kanë hyrë në ambasadë, ata nuk kanë paguar asnjë faturë dhe është qeveria ajo që paguan. Nuk e di a më kuptoni?!

– Dërgojani faturat Ministrisë së Punëve të Jashtme, – tha zëvendësministri. – Ata le t’ia përcjellin ambasadës italiane për t’i shlyer.

Raporti mbi faturat e papaguara të familjes Tota iu përcoll Ministrisë së Punëve të Jashtme, e cila ftoi një diplomat të ambasadës italiane për t’i dorëzuar dosjen “Mbi veprimtarinë kriminale të të gjashtë të arratisurve”, lëshuar nga Gjykata Shqiptare e Krimeve të Rënda.

Pas marrjes së dosjes, ambasadori italian informoi ministrinë e tij dhe, pasi mori përgjigjen se nuk do ketë lëshime ndaj diktatorëve shqiptarë, i komunikoi qeverisë shqiptare qëndrimin e prerë të qeverisë italiane. Pas kësaj, i humbi krejtësisht oreksi.

Pala shqiptare, nga ana e saj, u nervozua më shumë nga ky reagim dhe ia përcolli çështjen për vendim Byrosë Politike të Komitetit Qendror të Partisë, e cila nga ana e saj u detyrua të mblidhej në një mbledhje të jashtëzakonshme.

Në diskutimin e tij, Sekretari i Parë i Komitetit Qendror, i bëri fillimisht apel mësimeve të çmuara që kishte lënë udhëheqësi i sapovarrosur i komunistëve shqiptarë, më pas theksoi se zgjidhja e çështjes do duhej kërkuar te mësimet e marksizëm-leninizmit dhe shokut Enver.

– Kjo çështje meriton një reflektim, madje reflektim të thellë, – i ftoi Sekretari i Parë i Komitetit Qendror shokët e tij të jepnin mendimin e tyre.

– Unë e kuptoj, – tha ministri i Punëve të Brendshme në diskutimin e tij, – që mësimet e marksizëm-leninizmit na sugjerojnë maturi dhe qetësi në zgjidhjen e situatave të ndërlikuara revolucionare, por këtë radhë kjo ngjarje i tejkalon parashikimet dhe se vetë populli na bën thirrje të mos rrimë më duarkryq, por t’u japim armiqve përgjigjen e merituar.

– Natyrisht, – ndërhyri Sekretari i Parë, – ata synojnë të fshehin apo demotivojnë popullin italian nga problemet dhe kriza e thellë që ka përfshirë botën borgjezo-revizioniste. Ndërsa Partia jonë, me pjekurinë e saj marksiste-leniniste, ka dhënë mesazhin e durimit, të reflektimit, të analizave të thella, të bisedimeve diplomatike…

– Ne ishim për durim, – e mori fjalën anëtari më i moshuar i Byrosë Politike, – durim, por deri kur? Italianët nuk dhanë asnjë reciprocitet, e dërdëllisin jo të drejtat e njeriut, jo të drejtat e kafshëve… a pemëve që u bien gjethet në pranverë. Duket qartë që Italia kërkon ta zvarrisë zgjidhjen. Këtë e dëshmon organizimi i manifestimeve gjoja spontane para ambasadës sonë në Romë.

– Durimi ka një kufi, – përsëriti ministri i Punëve të Brendshme. – Populli po na bën apel për të mos duruar më. Dhe Partia nuk ia ka bërë kurrë fjalën dysh dëshirës së popullit.

– Atëherë, ju ç’propozoni? – pyeti Sekretari i Parë i Komitetit Qendror, i cili për natyrë kishte zakon t’ua linte të tjerëve vendimet e mëdha.

– Po flas hapur, shoku Sekretar i Parë, unë propozoj të votojmë brenda Byrosë Politike alternativën e fundit që na mbetet: ndërhyrjen e armatosur në ambasadë.

– Aha, dakord, – u përtyp Sekretari i Parë, – domethënë ju mendoni që situatat e sotme revolucionare dhe rreziku imperialisto-revizionist, i cili nuk ka reshtur së kërcënuari arritjet e Shqipërisë, pra, desha të them që historikisht… me një fjalë, kjo situatë na dikton pra… veçse, – Sekretari i Parë u kujtua për diçka, – më falni, por më duhet t’ju kujtoj se ambasada italiane ndodhet në territorin e blerë që gjatë Luftës së Parë Botërore nga shteti amerikan dhe mos ndoshta një sulm i tillë konsiderohet si një sulm i hapur edhe ndaj imperializmit amerikan, ë, si thoni, flisni shokë, flisni, nuk janë gjëra kaq të thjeshta këto…

– Italiane, a amerikane, – foli anëtari i moshuar i Byrosë Politike, – nuk qenka e njëjta gjë sipas jush, dua të them ambasadë kapitaliste… Ato veç emrin e kanë ndryshe.

– Jo, dakord, unë e kam fjalën të reflektojmë, të marrim vendimet e duhura principiale, dua të them parimore, në momentet e duhura, duke pasur parasysh rrethanat revolucionare në botë, e më pas të kalojmë në aksione përkatëse revolucionare. Hë, ç’keni për të thënë në lidhje me këto? Flisni hapur, shokë, prandaj jemi mbledhur sot.

– Nuk jam kondra atyre që thoni, – foli byroisti veteran, – dhe unë ndoshta nuk ia them aq shumë për analiza të thella teorike që ju sapo bëtë, por unë në diskutimin tim dua të them se… se ne do bënim mirë t’u binim kokës, se… se derri do plumb. Kaq di të them unë.

– Aha, qartë, shumë qartë, – foli si në gjemba Sekretari i Parë, – atëherë, unë, nga ana ime, domethënë, unë them që ta hedhim, pra, në votë: kush është për ndërhyrje të armatosur e kush jo?

Anëtarët e Byrosë Politike votuan në heshtje dhe Sekretari i KQ-së i hapi solemnisht letrat e votuara.

– 7 me 6, – deklaroi ai.

– Çë, për kë? – pyeti byroisti i aksionit të armatosur.

– Domethënë… – shpjegoi Sekretari i Parë, – shtatë anëtarë të Byrosë janë për vazhdimin e negociatave diplomatike, të bisedimeve… kurse gjashtë për ndërhyrje me armë.

– Oh, po kësaj, nga anët tona, i thonë prit gomar të mbijë bar… – tha byroisti veteran.

– Kurse unë, nga ana ime, – ndërhyri Sekretari i Parë, – them se mesazhi që del nga ky votim qenka i qartë: kemi ende nevojë për të reflektuar mbi zgjidhjen e situatave të ndërlikuara revolucionare. Shokë, faleminderit për diskutimet dhe mirupafshim në mbledhjen e ardhshme.

Por çështja e lirimit të të gjashtëve nuk njohu ndonjë përparim as me analiza dhe negociata diplomatike.

Në pritjen diplomatike të radhës, që bëri ambasada çekosllovake në hotel “Dajti”, zëvendësministri i Jashtëm shqiptar në përshëndetjen e tij deklaroi se “qeveria shqiptare po merr masat e nevojshme dhe së shpejti do jeni dëshmitarë që kjo situatë do zgjidhet me daljen e gjashtë kriminelëve nga ambasada italiane. Por dhe sikur 100 vjet të rrinë brenda 6 tradhtarët, ne do ta mbajmë 100 vjet të rrethuar atë ambasadë! Kjo të jetë e qartë për këdo!”.

– Falë Zotit, mandati im përfundon për një vit, – i tha me zë të ulët ambasadori hungarez kolegut të tij bullgar.

– Nuk po e shoh kolegun tonë italian, – i tha ambasadori bullgar.

– Unë dëgjova dikë që është i sëmurë.

– Një gjë është e sigurt, marrëdhëniet Itali-Shqipëri kanë mbërritur në pikën e tyre më të ulët, – vazhdoi ambasadori bullgar, – me sa më kanë thënë, dhe në kohën e Luftës së Dytë Botërore, atëherë kur ky vend u pushtua nga fashistët italianë, urrejtja ndaj italianëve nuk ka qenë gjë krahasuar me atë të gjermanëve…

– Kjo është e besueshme, – u përgjigj ambasadori hungarez. – Ka njerëz, të moshuar natyrisht, që kujtojnë me nostalgji “kohën e Italisë kur kishte të haje sa të duash”.

Ambasadori bullgar qeshi aq sa e lejonte dinjiteti i diplomatit.

Në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Italisë, ambasadori i Shqipërisë nuk ndërpreu dërgimin e notave të protestës ndaj qeverisë italiane, ndërsa në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Shqipërisë, ambasadori italian vazhdonte të protestonte ndaj provokimeve të policisë shqiptare, pasi veturat e Sigurimit shqiptar, të lodhura nga mbikëqyrjet pa bukë, shumëfishuan taktikat e tyre “për të poshtëruar sa më ashpër ambasadorin fashist”. Në një rast të fundit, veturat e Sigurimit i dolën përpara veturës së ambasadorit dhe u përpoqën ta verbonin me dritat e gjata shoferin e tij. Shoferi ia doli të mbante drejtimin dhe një veturë tjetër e Sigurimit i kaloi pranë, nga ku u dëgjua dikush që thërriti me zë të lartë:

– Kurva italiane!

Brenda në makinë gruaja e ambasadorit nisi të qante dhe ca ditë më pas dhe ajo shfaqi shenjat e para të depresionit.

Ambasadori i rralloi daljet e tij me veturë, dhe i shqetësuar për shëndetin e së shoqes nisi të dilte shëtitje në këmbë në një park pranë ambasadës, ku një ditë disa të rinj shqiptarë i kaluan si rastësisht pranë dhe i pëshpëritën:

– Viva Italia! Bravo Italia!

Ambasadori vazhdoi rrugën sikur s’kish dëgjuar gjë.

– E dashur, – i foli të shoqes, – nuk t’u duk si një rreze shprese në këtë situatë, në pamje pa shpresë?!

E shoqja nuk i dha përgjigje.

Ngazëllimi i ambasadorit u shua shpejt tek futej në portën e ambasadës dhe pa dy veteranë që kishin shpalosur haptazi gazetën “Zëri i Popullit”, në faqen e parë të së cilës shkruhej: “…fjala është për një ambasador me një të kaluar të qartë fashiste…”.

Me të hyrë në zyrë ambasadori shfletoi gazetën “La Repubblica” në një editorial të së cilës shkruhej: “Shqipëria e vogël i bie fort me grusht tavolinës së bisedimeve propozuar nga Farnezina… Italia e madhe nuk duhet absolutisht të tolerojë fudullëkun e komunistëve shqiptarë. Duket se Italia është e gatshme ta shndërrojë flamurin e të drejtave të njeriut në një pecetë për të pastruar duart nga kjo çështje…”.

Ato ditë, në parlamentin italian, senatori i “Lëvizjes sociale”, Mirko Tremalia, sulmonte ashpër kryeministrin Kraksi dhe ministrin e Jashtëm Andreoti:

– Pse nuk po reagon qeveria italiane përballë terrorit barbar të autoriteteve komuniste? Çdo vonesë e juaja është një fyerje ndaj të drejtave të njeriut.

Presidenti Kraksi iu përgjigj shkurt:

– Ne jemi për zgjidhje paqësore: – Djalli e mori, nuk është se po na kërkon azil Sollxhenicini, apo Sakarovi, s’janë veç gjashtë anonimë, i pëshpëriti me tu ulur ministri i tij i jashtëm Andreoti, aty pranë.

– Ç’do të thuash? – e pyeti presidenti Kraksi.

– T’i lëshojmë dhe të marrë fund ky ankth. Kanë rëndësi dhe marrëdhëniet me Tiranën zyrtare. Kam informacion se ata po përpiqen ta rregullojnë me Anglinë dhe Gjermaninë.

– Dakord, po si? Nuk e sheh që s’po dimë nga t’ia mbajmë?

– Bie fjala nëpërmjet Kryqit të Kuq italian, apo atij ndërkombëtar, – sugjeroi Andreoti.

– Me ç’mandat?

– Përkeqësimi i shëndetit të të gjashtëve. Asnjëherë nuk është e vështirë të gjendet një shkak.

– Po ata nuk janë sëmurë? – pyeti Kraksi.

– Po uji që pinë?! Kaq e vështirë është t’u hidhet diçka në ujë sa për të zënë shtratin… Le që, nga informacionet që kam, aq kohë sa po rrinë ata aty nëntokë, pa dalë, s’ka njeri të mos bjerë në depresion.

– Nuk është kaq e lehtë, – tha Kraksi.

– E di, – tha Andreoti, – por mjaft t’ju kujtoj se diplomacia jonë duhet të respektojë dhe atë shtet që ka ditur t’i shkulet Moskës, pikërisht atëherë kur Hrushovi, gjatë vizitës së tij në Tiranë, i ka thënë si me shaka ambasadorit tonë atje se i duheshin vetëm dy orë që ushtria e tij të ulej në Taranto.

– Ta mendojmë, – psherëtiu Kraksi.

* Fragment nga romani i fundit “Valsi i lumturisë”, botimet “Toena”

Please follow and like us: