NGA ILLO FOTO-Nju Jork/

Nelson Cabej , e ka  konfirmuar  veten si  shkencetar i vetspecjalizuar  ne  gjenetike dhe  shencat molelekulare  , qe  jane  shkencat  baze   e  studimit te  jetes, sikurse eshte  dhe optika .  Nderveprimi i  me tejshem i  njeriut me  shkencat , ka   krijuar  artet .  Nelsoni   shkruan me  kopetence  edhe  ne te tera  shkencat , qe  rrjedhin prej tre  shkencave  bazale  : Shkruan ne  shkencat  kimike , fizike , billogjike ,  gjuhesore , historike  dhe  albanollogjike  .   E  theksoj  nuk flet , por  shkruan . Shkruan vepra me  vlere  drejtperdrejt  ne  gjermanisht  dhe  anglisht ; gjuhe  , qe i ka  pervetesuar  ne menyre  autodidakte . Veprat  e tij  trajtohen  ne  “Amazon “ .  Me poshte  do te  analizoj  nje  veper te  tij , te  shkruar ne   shqip .

Perpara  pak kohesh  me ra  ne dore dhe  e  lexova librin  shqip,  me  titll “ Iliret  qe mbijetuan “ .  Eshte  hartuar  me  shume perkushtim nga autori Nicholas Brent  .  Libri   perbehet nga   162  faqe , botuar nga  “Albaniet publishing “ , ne Dumont – NJ, ne  vitin  2009  .  Me  numur IBSN -0971074613.    Eshte  shkruar me nje  shqipe te paster dhe te  rrjedhshme.

Pasi lexova  librin shkencor , mu desh  te  interesohesha, per autorin . Rikujtova  se ne nje  sezion shkencor te  “Akademise  shqiptaro- amerikane “ , qe u mbajt  ne  Staten Illand te  NY , me rrastin e  100 vjetorit te  pavaresise, kete  materjal, te  shkurtuar ,  e pat referuar   shkurt ,nje  burre  i ditur , qe mbertheu sallen me vemendje  dhe respekt . Referusi ishte  bashkgjimnazisti im , Nelson  Cabej.  Ky referat  ishte  shkurtimi i  librit “ Iliret  qe mbijetuan “ .

Libri , qe siper tregova eshte institucion i rendesishem shkencor  , sepse argumenton ne menyren me te pa  kundershtushme  , autoktonine  e  shqiptarve ne  Ballkanin perendimor , ne trojet ku jane  vendosur  sot shqiptaret  e dy shteteve  dhe  minoritetet  shqipfolese te  ballkanit .  Me von e konfirmova  se Nikolas  Brent  eshte  pseudonim i  shqiptaro-amerikanit   pensionist , Nelson  Cabej ,  qe jeton prej   mbi 20 vjet , ne  shtetin  NJ.

Nelsoni ishte  3 vite , posht  meje ne  gjimaz . Mund te mos  e njifja , nga mosha  dhe nomeklatura  klasore , por  e njifja  dhe  e vleresoja si nje kontigjent i ekselences , i ardhur  ne gjimazin e e  Gjirokasteres te  asaj kohe  . Nelsoni , ne memorien time  te nxenesit , rri krah per  krah  me  Kleanthi  Kocin ,   me Urim  Bejlerin , me Kristian  Bukuroshin , me  Dhimiter  Munxurin , me Ulvi  Vebiun, me Agron  Ficon , me Vedat  Shehun dhe pa  dyshim  perkrah letrarve te  shquar  , qe bejne  eliten letrare shqiptare  te  70 viteve te  fundit  .

Nelsoni ishte dhe  mbeti. tip shkencor . Te jesh shkencor eshte me shume se te jeshe  letrar  dhe ende me shume se te jeshe  i prirur  ndaj polikes .  Kaq e njifja  Nelsonin ne  gjimnaz , kur pa  poritmas mu cfaq petagog ne  Instititutine  larte   bujqesor , Kamez  ne katredren e  gjenetikes , ku ligjeronin  akademiket  Teki  Tartari  dhe  Mentor  Permeti .Kam  pase   menduar  se  Nelsoni  do te ishte  nje cirak  i devotshem  i kesaj katedre , qe ka  synim   modernizmin  teknollogjik . Nuk kaluan pak kohe  dhe  Nelsoni  botoi  nje liber voluminoz ,   pa asnje  bashkepunim , me titullin pergjithesues   “ Gjenetika “ . Kur  e lexova kete liber , i kam mohuar te tere  gjenetistet para ardhes. Ishte koha , kur  zbulimet  gjenetike  mohonin vetveten,  c’do  vit   .

Nelsoni   u  shpall  # 1 ne  gjenetike  dhe ashtu mbeti , deri sot, qe eshte pensionist ne  NJ . Te mos  zgjatemi : Nelsoni  shkruan  gjermanisht  dhe  anglisht , ne  “ Amazon “ ,  por jo disido , por per probleme  gjenetike  dhe molekulare , qe i perkasin  te  arthmes  se afert  te  globalizuar  njerezore  .  Sa shkencetare  boterore ka  , qe  aktualisht  shkruajne , per kete teme  ?  Besoj  ,   100  .     Nje prej  tyre eshte  shkencetari gjenetist , Nelson  Cabej  , nje  pasardhes i  Eqerem   Cabej , fis  shqiptar me eshter  dhe me  mushkri .

Te  dalim te  tema   . C’permban  libri “Iliret  qe mbijetuan “  , per te  cilin po  bej kete persatje modeste ?  Libri i kushtohet  2  vjetorit  te pavaresise se  Kosoves dhe vertetohet shkencerisht autoktonia   shqiptare  ne  trojet  e tyre  , ne  Ballkanin  perendimor, qe i kundervihet ballazi    sezoneve  shkencore  nga  akademite  e  shkencave te  Serbise ,  Maqedonise ,  Malit te  zi  dhe  Greqise . Keto  4  akademi , qe njihen ne  bote  si prestigjioze , ne  kohe te ndryshme , por  sistematikisht  kane  artikuluar  mendimin  se  Shqiptret  nuk jane  autoktone , por te  ardhur  ne  Ballkan  diku nga  Kaukazi  , ose  vende te  tjera te   Azise .

Njeriu me naiv ne  bote , do te  drejtonte  pyetjen : Pse merret  nje  akademi me  venbanimin  e  popullit  fqinj ? E shumta  , qe  mund te  bente kjo  Akademi dhe  simotrat  e saj  , do te ishte  cili eshte  venbanimi i  popullit  , qe ajo perfaqeson .

Per kete  linje te  ashtuquajtur  shkencor ,  fqinjet kane investuar  shume  energji njerezore , dokumentare  ,  protokollare  dhe  flori  , per te  arritur te   teza mashtruse , se shqip[taret   jane  mysafire ne  Ballkan  .   Kjo teze  fallso fillimisht  mbajti   rason  e kishes  ortodokse , qe dora  dores  u vesh me kostumin  shkencor , nepermjet  sezoneve  madheshtore  akademike  dhe  botimeve  te  enciklopedive  te  fallsifikuara deri ne gen.

Erresira   dokumentare   dhe e   materjalit  arkeollogjik  adekuat  deri ne  shekullin  e   6  , kur  flitet per here te pare  per Iliret , favorrizoi  pseudoakademiket e  akademive te  shteteve  fqinj te  krijonin  alibine  se   shqiptaret  nuk lidhen me  Iliret . Fakti  tjeter eshte  se   ilirishtja  nuk eshte  shkruar  .  Zbulimet  arkollogjike te   Kultures  se  Komanit , qe eshte  vazhdim  drejtperdrejt i  kultures  Ilire , e bejne  evidente  prejardhjen e   popullsise  shqiptare dhe lashtesine  e banimit te  tyre  ne  trojet , qe jane  sot .   Libri jep  shembej konkrete  nga  ana  gjuhesore , per  emertimin  e lumejve , maleve , e te tjera  toponime  , qe jane identike  me  gjuhen ilirishte . Cilido  lexus   krijon  bindjen  se Iliret  jane  thjesht  stergjyshrit   e  shqiptarve te  sotem .

Qeleshja   karakteristike  shqiptare , eshte  e ngjashme me  kapelen e mbretit  Gent . Zakonet ilire , qe parashikonin  te  arthmen , ne  shpatullen e  dashit, jane  te perbashketa , ne  ritualin iliro- shqiptar .

Ne  folklorin  shqiptar dhe ilir  hasen figura  artistike  , si  Polifemi , Odiseu ,  Perseu , Andromaka , qe jane  krijime  te  kultures  se  lashte  greke . Nje  infltrim i  tille folklorik ,  mund te ndodhi   vetem ne  popuj  fqinj .

Per  keto  ceshtje me rendesi  akademike   , autori u  referohet  31  dokumenteve  te  arshivave  te  vendit  dhe te  huaj .

Ne  kapitullin   e dyte jipen argumente  , qe  pergenjeshtrojne  tezat  e  mos  autotoktonise te  shqiptarve . Per  kete  problem ,  libri  ne  fjale , u drejtohet 21  referencave .

Per  kapitullin  shrirja  e ilirve  ne hapesire  dhe ne kohe , libri  u  referohet 38 referancave .

Kapitulli i  5  titullohet  “Shqiptaret  nuk u  romanizuan  dhe  as  u helenizuan jane  cfrytezuar  52  referanca   .

Gjithsej libri  u adresohet    150 referancave  dokumentare , qe pergenjeshtrojne teresisht  sezonin  pompoz te   akademise dhe te  shkencave te   Serbise , me  titullin  e  dyshimte  : “ Iliret dhe  Shqiptaret “.

Kete pergenjeshtrim  shkencor  e ka realizuar  nje  burre i vetem diturak ,  Nelson  Cabej ( N. Bbrent ) , i cili eshte, mbi te  gjithe shkencetaret   , per  dituri , per profesionalizem kompleks dhe per atdhetarizem  te paster  dhe pa asnje interes , qofte  dhe moral  . Libri  e  verteton  kete  fakt.

Nelsoni nuk  ka  grada shkencore  dhe  tituj. Autoriteti  shkencor , qe ka  dekretuar  shume  profesore  , nuk mund te  aftesohej te  shquante  nje  shkencetar  mbi shkencetaret  gjenetike . Ky  shkelqim  verbon sejcilin  forum   politik  dhe  ata te  varur nga  korrupsioni . Ne  gjykimin  tim , mbeshtetur  dhe ne shkrimet  , qe  ka  paraqitur shtypi pluralist  , veprimtaria  shkencore   e UB , vertitet  afer  shifres  zero

Cili  qe shkaku , qe  e  coi  autorin Cabej , ish petagogun e  UB ,    te puna e  veshtire  e  hartimit te  ketij libri shkencor , qe nuk mund te  kundershtohet  nga  as nje  lloj  akademije ?

Ne  vitin 1986 , Akademia  serbe  e  shkencave dhe  arteve , zhvilloi nje  simpozium  te madh dhe pompoz  me  nje teme  shume  provakative  : “Iliret  dhe  shqiptaret” . Ne kete  sinpozium  ishin  thirrur shume personalitet  shkencore  te  Europes,  specjaliste te  historise se  lashtesise  dhe te  shkencave  arkeollogjike , etimollogjike , hindoeuropjne  etj. Keta personalitete   mbeshteten  vijen  serbe .

Ishte  perpjekje  mbinjerezore  serbe , per te  veshur  genjeshtren  e madhe me  kostumin  shkencor  modern. Per ta  blinduar   dhe me tej kete  mashtrim  “shkencor  “ serb , drejtusi  shkencor i   simpoziumit , arkeollogu Milutin  Garashanin , ftoi haptazi   studjusit  shqiptare  , te merrnin pjese ne kete  diskutim , me  vlera te  rendesishme rajonale  dhe  europjane .

Nuk pretendoj se  albanologet  shqitare  dhe kosovare  nuk e  kane kundershtuar kete megamashtrim  shkencor jo vetem    serb , por  edhe  grek  dhe  maqedonso-malazes  . Eshte  bere  pune induviduale  e  thelluar nga  shkencetaret  tone  te  fushes, por  nuk   e ka  thyer simpoziumin , ideollogjik , me  kostum shkencor  europjan .

Libri i  Nelson  Cabejt ( N. Brent ), qe po  analizoj , eshte  argumentimi   me  gjithperfshires  dhe me i  argumentuar  se te tera punimet  e kesaj fushe te marra  se bashku . Nuk ka  nevoje te  humbitet  kohe  akademike , per te  provuar  autoktonine  shqiptare te   ballknit  dhe  prejardhjen  ilire te  shqiptarve. Kete  e  realizon ne menyre  shteruse , me  150  referanca , libri studimor  i  N. Cabejt .

Perpara  se te  shkruaja kete  shkrim , bisedoja me nje  bashkebanor  lagjeje, greko-amerikan  , ketu afer apartamentit   tim. I fola  dicka me  shume  se sa  shkruaj ne kete  persiatje . Ai me  tha  se do ta  gjeje  librin , per ta lexuar , por pertej kesaj,  ai  nenvizoi  : Po qe se ky liber  do te ishte  botuar ne   shtetet  tona  fqinj , per nje problem analog , do te  bente  nje jehone te  madhe  dhe do te  shumfishoj , ne mijra kopje , nga  akademite ,  shtypi dhe  vecanerisht nga  kisha ortodokse .

Ke te  drejte , ju shpreha  une , keshtu do te ndothte  dhe po qe se do te botohej ne kohen  e Nolit  tone . Do te  shumfishohej  ne  dhjetra mije  kopje , do te  shperndahenj ne Kishen  e  Shengjergjit ,  ne teqene  e  Baba  Rexhepit , ne kishen  “Zonja  e mire  “, madje  dhe ne  vete  “Vatren “   .  Kishte  te drejte , ose jo  miku im , jua le  juve ta  gjykoni  .

Ky liber me kohe  duhet te  ishte bere  prone  e  2  Akademive te  shkencave , e  2  Ministrive tona te  kultures  e  shoqatave  ne  diaspore , an’e mbane   Globit  . Nuk e di kush do te behet nismetari  , qe ta shperndai an’e mbne   botes kete liber  me vlera shkencore , te nivelit  europjan  .

Vepra  multishkencore “ Iliret  qe mbijetuan “ , eshte  nje ndihme  dhe per te  gjitha  akademite  shkencore  te  shteteve  fqinj . Ata  binden teresisht  se   pseudoteoria  e tyre  nuk  funksionaoi . Ajo u pergenjeshtrua  katerciperisht  nga  akademiku pa  dekret , shqiptaro-amerikani ,  Nelson  Cabej        ( Nikolas  Berns ) . Po qe se nuk e kane   analizuar , teorine  e       N. Brent  mund ta  gjejne lehtesisht  librin , sipas  specifikimeve, qe une kam  dhene , ne ket  persiatje  shume modeste .  Te  njejten  gje  duhet te  bejne  dhe  forumet  fetare ortodokse te  shteteve  fqinj , qe  vijojne  me  dekada  te  pretendojne se  shqiptaret  jane misafire  ne  Ballkanin kristian.

Nuk pretendoj se kam kryer  analizen shtereuse , per  vepren “Iliret  dhe  shqiptaret “  . Une  vetem se  dhashe  sinjalin , se cila eshte rendesia  universale  e  kesaj vepre . Analizen   perfundimtare  dhe  rekomandimet perkatese  , duhet  t’i kryejne  kopetentet e  fushave , qe  gjejne  veten ne  faqet  e kesaj vepre specifikisht  shkencore  .

Autori i vepres  jeton ne  NJ  te  USA ,  ne  qytetin  Dumont , ku eshte  botuar  dhe libri , qe  analizova , per lexusit  e mi . Ajo  qe mbetet  e pa  ndryshuar dhe  me rendesi te perjeteshme , eshte  fakti , qe “Iliret  qe mbijetuan “ , eshte monument  madheshtor  per  autorin  dhe  shkencat  shqiptare  albanologjike .