Nga Prishtina e gjer në Konispol, rrugtuan karnvani  i Shoqatës Demokratike shqiptare “ÇAMËRIA”-Holand, për sensibilizimin e çështjës së pazgjidhur shqiptare të popullit shqiptar të Çamërisë. Ky rrugëtim nën organizimin e këshilltarit permanent të kryetarit të SHDÇ Festim Latos, profesor Rexhep Abazit, ishte një organizim shumë i organizuar ku e përkrahen me pjesmarrjen e tyre për të rrugëtuar së bashku nga Presheva, Medvegja, Bujanovci, Ilirida, Plava, GucijaR ozhaja e Ulqini të mbledhur  në vendtakimin për të udhëtuar për në Konispol, aty ku bëhet dija, aty ku bëhet shkencë ky vend i shejt i librit, para Bibliotekes Kombetare në kryeqytetin e Republikës së Kosovës në Prishtinë. Karvani u nisi drejt për në Konispol, atje në atë vend ku shteti okupues i asaj kohe Greqia i dëboj me dhunë çamët nga vendi i tyre Çamëria, kjo pjesë jugore e Shqipërisë. Gjatë këtij rrugtimi të gjatë gjer në Konispol, në konferenc u bënë shumë aktivitete, kulturore letrare, kumtesa të lexuara nga gjuhëtaret, historianet, politikologet, krijuesit e letrave shqipe si dhe qytetare pjesmarres me deklamimet e tyre për Çamërine. Ky karvan shumë i organizuar nga këshillëtari permanent i kryetarit Festim Lato profesori Rexhep Abazi i vizitoj edhe vendet e jugut si Tepelenen, Gjirokastren, Delvinen dhe fjetja u bë në Saranden tone të bukur në perlen gjithë shqiptare, këtij bregdeti që ja dha zoti ta kenë populli shqiptar.

Karvanit iu bashkangjiten edhe shumë patriot të cështjes kombetare, historiane, gjuhëtare, poete e shkrimtare për të rrugëtuar drej nga Saranda e deri në KONISPOL, aty ku do zhvillohej konferenca paqësore për sensibilizimin e çështjes së pazgjidhur të shqiptarëve, të popullit shqiptar të Çamërisë.

Në konferencën paqësore moren pjes shumë pjesmarrës në të katër anët e trojeve shqiptare si dhe derguan telegram urime për këtë organizim shumë të qëlluar mergimtaret tanë nga vendet europiane gjerë nëpër vendet më të largëta të mergimtarëve tanë që jetojnë, punojnë duke kontribuar për tokat e tyre nga Australia, Kanada dhe Amerika e largët.

Këtë konferenc me një pjesmarrje shumë të madhe dhe me një percjellje në tërë globin e botes atje ku jetojnë shqiptaret e hapi Rustem Geci, këshilltar i këshillit ndërkombetar të Çamërisë në Dortmund dhe zv.president i Shoqates Demokratike “ÇAMËRIA” në Holandë, i cili të gjithë të pranishmit i pershendeti. Vëllezër shqiptarë të të gjitha trojeve atdhetare të çështjes came e shpalli të hapur këtë konferenc të SHDÇ me qendër në Holande, për sensibilizimin e çështjes came në institucionet e respektuara ndërkombetare siq është gjyçi ndërkombëtar i Hages, Kongresi Amerikan, Brukseli dhe vendimi i konferences së shoqates sone në Firence të Italisë. Për të gjitha këto aktivitete të përgjithshme kombetare dhe nderkombetare në meriten e kësaj veprimtarie pa dyshim është i nderuari presidenti i SHDÇ në Holandë z. Festim Lato. Në fund z. Geci tha se: ‘Përmes kësaj konference ne sot përfaqësojmë amanetin e çamëve që e perjetuan gjenocidin nga neofashizmi  i shtetit grek. Çamët në botë sot e duan, GURIN NË VENDIN E VET’’, përfundoi zv.presaidenti i SHDÇ në Holand Rrustem Geci.

Pastaj  moderatorja ftoi veprimtarin e çështjes Çame nga Saranda Nuredin Izetin me kumtesen e tij. Mirë se erdhet vëllezër e motra në të katër anët e vendeve të trojeve shqiptare sotë këtu në konferencen mbarë kombëtare për çamët dhe Çamërin tone të ndarë nga fashizmi grek, këtu në fshatin Kllogjer të Konispolit. Neve sot jemi në Çamërine e vogël, ku Çamërine e madhe e kemi këtu afër, ku edhe po e mbajmë këtë konference, këto fusha të cilat po i shofim ne sot me sy gjerë në ato bjeshkëtë e mëdha ku edhe mbasë tyre me kilometra të tëra është Çamëri, është vendi i ARBËRIT ku nga zaptuesit neofashiste greke na moren dhe na shpërngulen me force gra, pleq fëmij me torturen më shoveniste. Sot neve këtu kemi organizuar konference paqësore për këtë vend për këtë tokë shqiptare, për këtë pjesë të Shqiperisë të ndarë e të marrur e kontrolluar nga Greqia neofashiste. Sot ky zë i të gjithëve pjesmarrësve nga të katër anët e trojeve shqiptare me popullin cam do të ngritet në kryediplomacin e botes në BRUKSEL. Unë më lotë në sy ju pershendes vëllezer e motra të gjakut tim, per këtë rrugë të gjatë që e keni marre që sot të jeni pjesmarrë së bashku me ne, mu në Çamërine e vogë, ku për pak kilometra e ndarë Çamëria e madhe nga zaptuesit neofashist greke.E  falenderoi edhe presidentin e Shoqates Demokratike Shqiptare “ÇAMËRIA” në Holand z. Festim Laton, për këtë punë kolosale që po e bënë ai me kontributin e tij që zëri i jonë i tè tè gjithë shqipëtarëve do të triumfon në kryeqytetin e diplomacis botërore në Bruksel, përfundoi me kumtesen e tij veprimtari për kauzen shqiptare z.Nuredin Izeti nga Saranda.

Më pastaj u ftua doktori i shkencave të histories nga Mitrovica Mustaf Haziri me kumtesen e tij. Unë sot me lot në sy jemi këtu me vëllezerit e mi të një gjaku, me popullin çam, ku në këtë konference paqësore të cilen neve sot po e zhvillojmë, besoj se do të triumfoje në kryeqytetin diplomatik të botës, në Bruksel. Çështja çame është një problem i drejtë dhe duhet zgjedhur pa tjetër,trajtimi i çështjes came ka filluar sidomos pas viteve 90-të, ku mënjëher në kushtet e reja të krijuara, Çamet krijuan shoqërinë “Çamëria” dhe filluan ta bëjnë të njohur problemin e tyre brenda dhe jashtë vendit. Sot çështa e çamëve ka filluar të bëhet e njohur edhe jashtë vendit, përfundoj z.Haziri.

Këtë konference paqësore të të një numri shumë të madh present i bëri me lot në sy Grupi Polifonik i DELVINËS. Pastaj nga poetesha e madhe  tiranase Malvina Lika u recitua vjerrsha kushtuar Çamërisë.

Me kumtesen e tij te gjere u ftua Msc. Albert Habazaj, Çam, sekretar i Shoqates “ÇAMËRIA” Vlore. Po mbushet një vit, qysh nga tubimi paqësor i Hagës (29.09.2015), që ne, veprimtarët e Shoqatës Demokratike Shqiptare “Çamëria” me qendër në Holandë, njohur ndërkombëtarisht si Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë, jemi të organizuar më kombëtarisht se kurrë më parë, me Idealin e madh shkruar në sy, në ballë, në shpirt, në fjalë: “Liria e Çamërisë-zgjidhje e Çështjes së madhe kombëtare”. Kemi një vit, që, më të vendosur se kurrë më parë, po ngrihemi, po udhëtojmë, po flasim, po punojmë e po denoncojmë me zë të fuqishmëm nëpër Shqiptarì, Europë e Amerikë padrejtësitë barbare të shovenëve grekokaragjozë ndaj popullatës së pafajshme të Çamërisë. Qysh para një shekulli e kusur, në mes të shekullit dhe, ende sot e kësaj dite, pikon gjak plaga çame. Dhemb eshtra qytetare e kombëtare e shqiptarëve të Jugut në trojet e veta, që kur bota është zënë. Në kontekst, lufton legjendarisht si dragoi me kuçedrën. Stafeta jonë mbarëkombëtare merr përmasa biblike falë misionit të madh që ka marrë përsipër të përmbushë. Ne jemi bij të Shqipërisë dhe është në nderin tonë të jemi shërbëtorë të devotshëm të Atdheut. Si shërbëtorë atdhetarie, misioni ynë realizohet duke kujtuar viktimat e gjenocidit ndaj popullatës së masakruar çame, si dhe duke bërë më të njohur botërisht mizoritë e krimet ndaj kësaj popullate njëzet e katër karatësh shqiptare, shpërngulur, vrarë e përzënë me dhunë nga trojet e veta, lënë nga të parët e tyre. Si shteti i djeshëm dhe shteti i sotëm grek loz me zaren e miqësisë hipokrite të kafes me hile. Kanë veshur kostumin europian, por lëndën e kanë primitive e gjuhën e komunikimit ekstremiste, që na kujton kalin e Trojës, se të parët e tyre e kanë shpikur dinakërinë dhe shkelin mbi të drejtat e njeriut, mbi demokracinë qytetare. Ky qëndrim na kujton një thënie të urtë: “Të gjithë derrat një turi kanë”, prandaj për zgjidhjen e Çështjes kombëtare, në kuadrin e integrimit europian, deviza jonë është: “Çamëria – o sot, o kurrë!”. Më vjen mirë që takova edhe këtu në Kllogjer shkrimtarin Billal Maliqi, veprimtar i njohur nga Presheva, njëkohësisht kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve “Feniksi” të Luginës së Preshevës. Nuk erdhi vetëm. Ishte me miq të tjerë të letrave nga kjo krahinë martire e Kosovës. Biseduam dhe bëmë homazhe në ansamblin përmendorial, ku prehen eshtrat e mijëra shqiptarëve të Çamërisë vrarë nga nacionalistët e zinj grekë, të cilët s’kanë asgjë të përbashkët me popullin mik grek, me intelektualët e shquar apo me shkrimtarët e famshëm e aq të dashur grekë edhe për ne, krijuesit shqiptarë. Unë, Albert Habazaj, shkova në Kllogjer me shumë miq të tjerë të letrave me banim

në qytetin Jugperëndimor të Vlorës me histori e kulturë. Edhe me cilësinë e detyrës shoqërore si kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve “Petro Marko, Vlorë mbështeta fuqishëm Çështjen çame. Në emër të petromarkoistëve të Vlorës dhe tok me ta, atje, në Kllogjer, nderuam martirët e Çamërirë, së bashku me sivëllezërit krijues feniksas të Preshevës. Çështja kombëtare i bën kështu më të dobishëm shkrimtarët e krijuesit e tjerë të hapësirave mbarëshqiptare. Dhe, kombit, koha ia nxjerr njerëzit e duhur në kohën që i nevojiten. Kanë dalë individë, vëllezër a motra me histori apo grupe me lavdi kombëtare. Në kohën e Rilindjes Kombëtare dolën vëllezërit Frashëri, motrat Qirjazi etj. I kemi në panteon të dritës. Sot, në kohën e Çamërisë, koha nxorri vëllezërit Lato. Nuk po bëj e s’ mund të bëj dot kurrë paralelizëm, por sot, kur ndjejmë se panteoni është rralluar, Çështja kombëtare nxjerr në skenë bijtë e saj, që i dalin zot halleve të Nënës së shtypur, të persekutuar, të përdhosur e të ndjekur si bagëtitë nga vatra e saj. Xhemil Lato punon e lufton me shpirt, me gjak e me penë për Çamërinë e grisur brinjë më brinjë. I vëllai, më i vogël në moshë, Festim Lato punon e lufton me shpirt, me gjak e me qesè për Çamërinë muhaxhire, që të kthehet me dinjitet në shtëpi të saj me dinjitet Nëna, se ia prishën barbarët folenë shqiponjës në Jug…Dhe hipokritët grekokaragjozë lozin kungulleshkën: “kanë bashkëpunuar çamët apo s’kanë bashkëpunuar me nazizmin”.

O shtet grek! Pastro veshët e logjikës e dëgjo: Ashtu siç po denoncojmë ne gjenocidin e të parëve të tu dhe masakrat e tyre e të tuat, nga më çnjerëzoret në botë, ndaj popullatës së pafajshme e të pambrojtur çame në shtëpi të saj, hape sqepin e argumentit e fol, denoncoji ata 5 apo 50 bashkëpunëtorë të nazizmit, që fatkeqësisht mund të jenë çamë. Denoncoji me emra, me fakte, me dokumente, por jo me hamendje, jo me hipoteza, o palo shteti grek. Dhe keni për të parë: Vendin do t’u tregojmë. Ne të parët. Pa mëshirë. Se “s’ka pyll e s’mund të ketë pyll pa derra”. Por ju s’e bëni, se jeni të zhyer deri në grykë me dhunën e egër për ta shfarosur rracën e pastër shqiptare të Çamërisë, por s’mundët e s’do të mundni dot kurrë! Se ka lindur djem Nëna. Ka lindur trima bujarë e guximtarë si Festim Lato, të ndjeshëm dhe të ndezur për të vërtetën si Xhemil Lato, që flet qartë me gjuhë të nënës, në gjuhën shqipe. Dhe ata s’janë vetëm. Me ata jemi ne, vëllezërit e tyre, gjithë shqiptarët, nipërit e Gjergj Kastriotit e Gjergj Aranitit, të Hasan Tahsinit e Petro Nini Luarasit, të Abdyl Frashërit e Sulejman Vokshit, të Isa Boletinit e Hasan Prishtinës, të Abedin Pashë Dinos e Rasih Abedin Dinos, të Luigj Gurakuqit e Vehbi Dibrës, të Mehmet pashë Dërrallë Tetovës e Ymer Prizrenit, të Ismail Qemalit e Fan Nolit, të Zenel Gjolekës e Ded Gjon Lulit, të Miro Tërbaçes e Shote Galicës, të Shaban Palluzhës e Adem Jasharit, të heronjve të Kaçanikut e dëshmorëve të Shqiptarisë. Ne nuk jemi thjeshtë marathonomakë lirie, por misionarë idealistë të të drejtave themeltare të njeriut, të lirisë universal, të qytetarisë njerëzore, që e bën marathonën tonë të bekuar nga Hyjnitë e Lirisë.

Çështja çame, për herë të parë, seriozisht, vërtetësisht, me përgjegjësi historike, juridike dhe demokratike u dorëzua në Gjykatën Ndërkombëtare të Hagës, më 11 shkurt 2016 e plotësuar në katër dosje, përpiluar e përkthyer në 3 gjuhët më të njohura të botës dhe zgjidhja e saj kërkohet ndërkombëtarisht dhe diplomatiksht. Mbas gati 15 vjetësh përpjekje të mundimshme e veprimtari të pandërprera, me vështirësi psikologjike e financiare, Shoqata Demokratike Shqiptare

“Çamëria” me seli në Holandë (Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë), arriti këtë fitore historike për shqiptarët, falë kontributit titanik të presidentit të Shoqatës Demokratike Shqiptare “Çamëria”, Holandë, zotërisë Festim Avdulla Lato. Pikërisht ky Festim Lato s’ tërhiqet e vepron i pamposhtur, i paulur, i pashuar, frymë e gjallë e shembullore për kombin e shqipeve, ku fluturojnë shqiponja shqiptare nga Presheva, Bujanoci, Metvegja, Mitrovica në Tuz, Ulqin e Tivar, nga Dibra, Shkupi e Kumanova në Tiranë, Vlorë e Labëri, nga Gjakova, Peja e Drenica në Elbasan, Berat e Korçë, nga Krasniqja, Hasi e Dukagjini në Sazan, Janinë e Prevezë, e gjithandej… – hapësirash shqiptarie! Nuk fiket ideali i Fadil Zeqirit dhe bijvë të tjerë që u përkushtuan si ata e ngelën të pavdekshëm për Çështjen çame, që vijnë me ne si 88 vjeçari Skënder Beqiri, të cilin në bashkëshoqërimin tonë kombëtar, e kemi veteran të nderuar të Çështjes çame, qëndron i ri si ne dhe monument i gjallë i amanetit të të parëve, sa të ketë frymë.

Puna e Shoqatës Demokratike Shqiptare “Çamëria”, Holandë është e dukshme. Ajo po merr përmasat e një uragani mitologjik. Po punohet në dy rrafshe: në planin kombëtar dhe atë ndërkombëtar. Po punohet në dy përmasa, horizontalisht dhe vertikalisht. Populli shqiptar është i tëri me Çamërinë, se mbarë shqiptaria janë një etni, kanë një gjuhë amtare, ndërkohë parimin gjeografik e respekton dhe bota. Edhe shteti po zgjohet nga gjumi i ariut polar. Mediat lokale, kombëtare dhe ndërkombëtare e sensibilizojnë Çështjen çame jo vetëm kur ne bëjmë konferenca kombëtare e ndërkombëtare, tubime, manifestime e protesta, por në vijimësi. Përveç njerëzve të thjeshtë e të përkushtuar janë angazhuar për zgjidhjen e Çështjes çame veprimtarë të spikatur, intelektualë, shkrimtarë, artistë dhe profesorë të dëgjuar çamë dhe joçamë, shqiptarë dhe joshqiptarë (të huaj). Mund të përmend me respekt emrat e profesorëve të njohur dhe atdhetarë të dalluar si profesorët çamë Selman Sheme, Rasim Bebo, etj. apo profesorët e mbarënjohur shqiptarë Lisen Bashkurti (sekretar i përgjithshëm i Këshillit Ndërkombëtar të Çamërisë), Koço Danaj (njëri nga dy bashkëdorëzuesit dosjes çame në Hagë [me Fetim Laton]), Bardhosh Gaçe, Eshref Ymeri, Rami Memushaj, Pëllumb Xhufi, Fatmir Terziu etj., atdhetarë të kulluar të penës shqiptare ndërkombëtarisht si Ajet Nuro, Dalip Greca, Elida e Skënder Buçpapaj, Sokol Demaku, Fatmir Terziu, Ëngjëll Musai, Albert Zholi, Flori Bruqi, Azis Bytyçi, Kristaq Shabani, Agron Shele, etj., të cilët, mediat e tyre të shtypit të shkruar dhe online si “Dielli”, “Zemra shqiptare”, “Tribuna shqiptare”, “Fjala e lirë”, “Telegraf”, “Bota sot”, Bota press”, “VOAL”, “Dituria”, “Pegasi”, “Poetry”, etj., krahas vështrimi të përditëshëm qytetar europerëndimor e demokratik, e mbushin bukur me ngjyra lirie. Çështja çame ka dhe bekimin e At Nikoll Markut, shembëlltyrës rilindase të besimit fetar e kombëtar shqiptar. Për rreth një vit, marathona jonë ka përcjellë stafetën e Çështjes çame nga Prizreni në Tiranë, nga Haga në Prishtinë, nga Vlora në Dortmund, nga Konispoli në Firence, nga Kllogjeri në Bruksel e s’ndalon ky ortek lirie, falë shpirtit dhe investimit kapital të Festim Latos. Jetë të gjatë atij djali të vendosur e trim! Rroftë Çamëria! Rroftë Kosova! Rroftë Shqipëria e shqiptaria!

Sërisht grupi polifonik  DELVINËS   kënduan këngës Çame

Në fund , veprimtari i palodhur i kauzës gjithë shqiptari, këshilltari permanent i Festim Latos, profesori Rexhep Abazi,ky mjekër bardhë me një fjalorë të thuktë dhe shumë oratorik,mjeshtër i rrallë i renditjes së fjalëve triumfuan para të pranishmëve, ku shumë herë u aplauduan nga një numri të madhë prezent në këtë konferenc aqë madheshtore.Neve sotë qënga Kosova Lindore e gjerë në Prevez ngrhim zërin në vendet me kyqe të botës se njëherë e përgjithmon të rregullohet çështja came e Çamërisë si dhe të gjitha trojeve shqiptare që sot gjinden jasht shtetit të tyre natyral,jashtë Shqipërisë natyrale. Unë besoj se kjo konferenc paqësore për sensibilizimin e çështjes së përgjithshme shqiptare të popullit shqiptar të Çamërisë do të triumfoi në vendin e diplomacies botërore në Bruksel.

Kjo konferenc përfundoj me rrëfimet e shumë nënave dhe pleqëve që përjetuan në femijërin e tyre dëbimin masiv nga okupatori neofashist grek i asaj kohe.

Shoqata Demokratike Shqiptare “ÇAMËRIA”Holandë mbajti Konferenc paqësore për sensibilizimin e çështjes së pazgjidhur shqiptare të popullit shqiptar të Çamëris në Gllogjerë të KONISPOLIT.
Aziz BYTYÇI
Nga Prishtina e gjerë në Konispol,rrugtuan karnvani  i Shoqatës Demokratike shqiptare “ÇAMËRIA”-Holand, për sensibilizimin e çështjës së pazgjidhur shqiptare të popullit shqiptar të Çamërisë.Ky rrugëtim nën organizimin e këshilltarit permanent të kryetarit të SHDÇ Festim Latos,profesor Rexhep Abazit , ishte një organizim shumë i organizuar ku e përkrahen me pjesmarrjen e tyre për të rrugëtuar së bashku nga Presheva,Medvegja,Bujanovci,Ilirida,Plava,Gusija,Rozhaja e Ulqin të mbledhur  në vendtakimin për të udhëtuar  për në Konispol,aty ku bëhet dija,aty ku bëhet shkencë ky vend i shejt i librit ,para Bibliotekes Kombetare në kryeqytetin e Republikës së Kosovës në Prishtinë .Karvani u nisi drejt për në Konispol,atje në atë vend ku shteti okupues i asaj kohe  Greqia i dëboj me dhunë çamët nga vendi i tyre Çamëria,kjo pjesë jugore e Shqipërisë .Gjatë këtij rrugtimi të gjatë gjerë në Konispol , në konferencen , u bënë shumë aktivitete, kulturore letrare,kumtesa të lexuara nga gjuhëtaret,historjanet,politikologet,krijuesit e letrave shqipe si dhe qytetar pjesmarres me deklamimet e tyre për Çamërin.Ky karvan shumë i organizuar nga këshillëtari permanent i kryetarit Festim Lato profesori Rexhep Abazi i vizitoj edhe vendet e jugut si Tepelenen,Gjirokastren Delvinen dhe fjetja u bë në Saranden tone të bukur në perlen gjithë shqiptare, këtij bregdeti që ja dha zoti ta kenë populli shqiptar.

Karvanit iu bashkangjiten edhe shumë patriot të qështjes kombetare,historian,gjuhëtar,poet e shkrimtar për të rrugëtuar drej nga Saranda e deri në KONISPOL, aty ku do zhvillohej konferenca paqësore për sensibilizimin e çështjes së pazgjidhur të shqiptarëve , të popullit shqipëtarë të Çamërisë.

Në konferencën paqësore moren pjes shumë pjesmarrës në të katër anët e trojeve shqiptare si dhe derguan telegram urime për këtë organizim shumë të qëlluar mergimtaret tanë nga vendet europiane gjerë nëpër vendet më të largëta të mergimtarëve tanë që jetojnë ,punojnë duke kontribuar për tokat e tyre nga Australia,Kanada dhe Amerika e largët.

Këtë konferenc me një pjesmarrje shumë të madhe dhe me një percjellje në tërë globin e botes atje ku jetojnë shqiptaret e hapi  Rrustem Geci,këshilltar i këshillit ndërkombetar të Çamërisë në Dortmund dhe zv.president i Shoqates Demokratike “ÇAMËRIA” në Holandë.

I cili të gjithë të pranishmit i pershendeti. Vëllezër shqiptarë të të gjitha trojeve atdhetare të çështjes came e shpalli të hapur këtë konferenc të SHDÇ me qendër në Holand, për sensibilizimin e çështjes came në institucionet e respektuara ndërkombetare siq është gjyçi ndërkombëtar i Hages,Kongresi Amerikan,Brukseli dhe vendimi i conferences së Shoqates tone në Firenc të Italisë.Për të gjitha këto aktivitete të përgjithshme kombetare dhe nderkombetare në meriten e kësaj veprimtarie pa dyshim është i nderuari presidenti i SHDÇ në Holandë z.Festim Lato. Në fund z.Geci tha se: “Përmes kësaj conference ne sot përfaqësojmë amanetin  e çamëve që e perjetuan gjenocidin nga neofashizmi  i shtetit grek.Çamët në botë sotë e duan, GURIN NË VENDIN E VET’’, përfundoi zv.presaidenti i SHDÇ në Holand Rrustem Geci.

Pastaj  moderatorja ftoi ,veprimtarin e çështjes Çame nga Saranda Nuredin Izetin me kumtesen e tij.Mirë se erdhet vëllezër e motra në të katër anët e vendeve të trojeve shqiptare sotë këtu në konferencen mbarë kombëtare për çamët dhe Çamërin tone të ndarë nga fashizmi grek,këtu nëfshatin Gllogjër të Konispolit.Neve sot jemi në Çamërin e vogël, ku Çamërin e madhe e kemi këtu afër, ku edhe po e mbajmë këtë konferenc,këto fusha të cilat po i shofim neve sotë me sy gjerë në ato  bjeshkëtë e mëdha ku edhe mbasë tyre me kilometra të tëra është Çamëri,është vendi i ARBËRIT ku nga zaptuesit neofashiste greke na moren dhe na shpërngulen me force gra, pleq fëmij me torturen më shoveniste.Sot neve këtu kemi organizuar Konferenc paqësore për këtë vend për këtë tokë shqiptare, për këtë pjesë të Shqiperisë të ndarë e të marrur e kontrolluar nga Greqia neofashiste. Sot ky zë i të gjithëve pjesmarrësve nga të katër anët e trojeve shqiptare me popullin Çamë do të ngritet në kryediplomacin e botes në BRUKSEL. Unë me lot në sy ju pershendes vëllezer e motra të gjakut tim, per këtë rrugë të gjatë që e keni marr që sot të jeni pjesmarrë së bashku me ne, mu në Çamërine e vogë, ku për pak kilometra e ndarë Çamëria e madhe nga zaptuesit neofashist grek.E falenderoi edhe presidentin e Shoqates Demokratike Shqiptare “ÇAMËRIA” në Holand z.Festim Laton, për këtë punë kolosale që po e bënë ai me kontributin e tij që zëri i jonë i tè tè gjithë shqipëtarëve do të triumfon në kryeqytetin e diplomacis botërore në Bruksel, përfundoi me kumtesen e tij veprimtari për kauzen shqiptare z.Nuredin Izeti nga Saranda.

Më pastaj u ftua doktori i shkencave të historise nga Mitrovica Mustaf Haziri me kumtesen e tij. Unë sot me lotë në sy jemë këtu me vëllezerit e mi të një gjaku, me popullin çame, kun ë këtë konferen paqësore të cilen neve sot po e zhvillojmë, besoj se do të triumfoj në kryeqytetin diplomatik të botës , në Bruksel. Çështja çame është një problem i drejtë dhe duhet zgjedhur pa tjetër,trajtimi i çështjes came ka filluar sidomos pas viteve 90-të, ku menjëhere në kushtet e reja të krijuara, Çamet krijuan shoqërinë “Çamëria” dhe filluan ta bëjnë të njohur problemin e tyre brenda dhe jashtë vendit. Sot çështa e çamëve ka filluar të bëhet e njohur edhe jashtë vendit, përfundoj z.Haziri.

Këtë konferenc paqësore të të një numri shumë të madhë present i bëri me lot në sy Grupi Polifonik i DELVINËS. Pastaj nga poetesha e madhe  tiranase Malvina Lika u recitua vjerrsha kushtuar Çamërisë. Me kumtesen e tij te gjere u ftua Msc Albert Habazaj, Çam, sekretar i Shoqates “ÇAMËRIA” Vlore. Po mbushet një vit, qysh nga tubimi paqësor i Hagës (29.09.2015), që ne, veprimtarët e Shoqatës Demokratike Shqiptare “Çamëria” me qendër në Holandë, njohur ndërkombëtarisht si Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë, jemi të organizuar më kombëtarisht se kurrë më parë, me Idealin e madh shkruar në sy, në ballë, në shpirt, në fjalë: “Liria e Çamërisë-zgjidhje e Çështjes së madhe kombëtare”. Kemi një vit, që, më të vendosur se kurrë më parë, po ngrihemi, po udhëtojmë, po flasim, po punojmë e po denoncojmë me zë të fuqishmëm nëpër Shqiptarì, Europë e Amerikë padrejtësitë barbare të shovenëve grekokaragjozë ndaj popullatës së pafajshme të Çamërisë. Qysh para një shekulli e kusur, në mes të shekullit dhe, ende sot e kësaj dite, pikon gjak plaga çame. Dhemb eshtra qytetare e kombëtare e shqiptarëve të Jugut në trojet e veta, që kur bota është zënë. Në kontekst, lufton legjendarisht si dragoi me kuçedrën. Stafeta jonë mbarëkombëtare merr përmasa biblike falë misionit të madh që ka marrë përsipër të përmbushë. Ne jemi bij të Shqipërisë dhe është në nderin tonë të jemi shërbëtorë të devotshëm të Atdheut. Si shërbëtorë atdhetarie, misioni ynë realizohet duke kujtuar viktimat e gjenocidit ndaj popullatës së masakruar çame, si dhe duke bërë më të njohur botërisht mizoritë e krimet ndaj kësaj popullate njëzet e katër karatësh shqiptare, shpërngulur, vrarë e përzënë me dhunë nga trojet e veta, lënë nga të parët e tyre. Si shteti i djeshëm dhe shteti i sotëm grek loz me zaren e miqësisë hipokrite të kafes me hile. Kanë veshur kostumin europian, por lëndën e kanë primitive e gjuhën e komunikimit ekstremiste, që na kujton kalin e Trojës, se të parët e tyre e kanë shpikur dinakërinë dhe shkelin mbi të drejtat e njeriut, mbi demokracinë qytetare. Ky qëndrim na kujton një thënie të urtë: “Të gjithë derrat një turi kanë”, prandaj për zgjidhjen e Çështjes kombëtare, në kuadrin e integrimit europian, deviza jonë është: “Çamëria – o sot, o kurrë!”. Më vjen mirë që takova edhe këtu në Kllogjer shkrimtarin Billal Maliqi, veprimtar i njohur nga Presheva, njëkohësisht kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve “Feniksi” të Luginës së Preshevës. Nuk erdhi vetëm. Ishte me miq të tjerë të letrave nga kjo krahinë martire e Kosovës. Biseduam dhe bëmë homazhe në ansamblin përmendorial, ku prehen eshtrat e mijëra shqiptarëve të Çamërisë vrarë nga nacionalistët e zinj grekë, të cilët s’kanë asgjë të përbashkët me popullin mik grek, me intelektualët e shquar apo me shkrimtarët e famshëm e aq të dashur grekë edhe për ne, krijuesit shqiptarë. Unë, Albert Habazaj, shkova në Kllogjer me shumë miq të tjerë të letrave me banim në qytetin Jugperëndimor të Vlorës me histori e kulturë. Edhe me cilësinë e detyrës shoqërore si kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve dhe Artistëve “Petro Marko, Vlorë mbështeta fuqishëm Çështjen çame. Në emër të petromarkoistëve të Vlorës dhe tok me ta, atje, në Kllogjer, nderuam martirët e Çamërirë, së bashku me sivëllezërit krijues feniksas të Preshevës. Çështja kombëtare i bën kështu më të dobishëm shkrimtarët e krijuesit e tjerë të hapësirave mbarëshqiptare. Dhe, kombit, koha ia nxjerr njerëzit e duhur në kohën që i nevojiten. Kanë dalë individë, vëllezër a motra me histori apo grupe me lavdi kombëtare. Në kohën e Rilindjes Kombëtare dolën vëllezërit Frashëri, motrat Qirjazi etj. I kemi në panteon të dritës. Sot, në kohën e Çamërisë, koha nxorri vëllezërit Lato. Nuk po bëj e s’ mund të bëj dot kurrë paralelizëm, por sot, kur ndjejmë se panteoni është rralluar, Çështja kombëtare nxjerr në skenë bijtë e saj, që i dalin zot halleve të Nënës së shtypur, të persekutuar, të përdhosur e të ndjekur si bagëtitë nga vatra e saj. Xhemil Lato punon e lufton me shpirt, me gjak e me penë për Çamërinë e grisur brinjë më brinjë. I vëllai, më i vogël në moshë, Festim Lato punon e lufton me shpirt, me gjak e me qesè për Çamërinë muhaxhire, që të kthehet me dinjitet në shtëpi të saj me dinjitet Nëna, se ia prishën barbarët folenë shqiponjës në Jug…Dhe hipokritët grekokaragjozë lozin kungulleshkën: “kanë bashkëpunuar çamët apo s’kanë bashkëpunuar me nazizmin”.

O shtet grek! Pastro veshët e logjikës e dëgjo: Ashtu siç po denoncojmë ne gjenocidin e të parëve të tu dhe masakrat e tyre e të tuat, nga më çnjerëzoret në botë, ndaj popullatës së pafajshme e të pambrojtur çame në shtëpi të saj, hape sqepin e argumentit e fol, denoncoji ata 5 apo 50 bashkëpunëtorë të nazizmit, që fatkeqësisht mund të jenë çamë. Denoncoji me emra, me fakte, me dokumente, por jo me hamendje, jo me hipoteza, o palo shteti grek. Dhe keni për të parë: Vendin do t’u tregojmë. Ne të parët. Pa mëshirë. Se “s’ka pyll e s’mund të ketë pyll pa derra”. Por ju s’e bëni, se jeni të zhyer deri në grykë me dhunën e egër për ta shfarosur rracën e pastër shqiptare të Çamërisë, por s’mundët e s’do të mundni dot kurrë! Se ka lindur djem Nëna. Ka lindur trima bujarë e guximtarë si Festim Lato, të ndjeshëm dhe të ndezur për të vërtetën si Xhemil Lato, që flet qartë me gjuhë të nënës, në gjuhën shqipe. Dhe ata s’janë vetëm. Me ata jemi ne, vëllezërit e tyre, gjithë shqiptarët, nipërit e Gjergj Kastriotit e Gjergj Aranitit, të Hasan Tahsinit e Petro Nini Luarasit, të Abdyl Frashërit e Sulejman Vokshit, të Isa Boletinit e Hasan Prishtinës, të Abedin Pashë Dinos e Rasih Abedin Dinos, të Luigj Gurakuqit e Vehbi Dibrës, të Mehmet pashë Dërrallë Tetovës e Ymer Prizrenit, të Ismail Qemalit e Fan Nolit, të Zenel Gjolekës e Ded Gjon Lulit, të Miro Tërbaçes e Shote Galicës, të Shaban Palluzhës e Adem Jasharit, të heronjve të Kaçanikut e dëshmorëve të Shqiptarisë. Ne nuk jemi thjeshtë marathonomakë lirie, por misionarë idealistë të të drejtave themeltare të njeriut, të lirisë universal, të qytetarisë njerëzore, që e bën marathonën tonë të bekuar nga Hyjnitë e Lirisë.

Çështja çame, për herë të parë, seriozisht, vërtetësisht, me përgjegjësi historike, juridike dhe demokratike u dorëzua në Gjykatën Ndërkombëtare të Hagës, më 11 shkurt 2016 e plotësuar në katër dosje, përpiluar e përkthyer në 3 gjuhët më të njohura të botës dhe zgjidhja e saj kërkohet ndërkombëtarisht dhe diplomatikisht. Mbas gati 15 vjetësh përpjekje të mundimshme e veprimtari të pandërprera, me vështirësi psikologjike e financiare, Shoqata Demokratike Shqiptare “Çamëria” me seli në Holandë (Këshilli Ndërkombëtar i Çamërisë), arriti këtë fitore historike për shqiptarët, falë kontributit titanik të presidentit të Shoqatës Demokratike Shqiptare “Çamëria”, Holandë, zotërisë Festim Avdulla Lato. Pikërisht ky Festim Lato s’tërhiqet e vepron i pamposhtur, i paulur, i pashuar, frymë e gjallë e shembullore për kombin e shqipeve, ku fluturojnë shqiponja shqiptare nga Presheva, Bujanoci, Metvegja, Mitrovica në Tuz, Ulqin e Tivar, nga Dibra, Shkupi e Kumanova në Tiranë, Vlorë e Labëri, nga Gjakova, Peja e Drenica në Elbasan, Berat e Korçë, nga Krasniqja, Hasi e Dukagjini në Sazan, Janinë e Prevezë, e gjithandej… – hapësirash shqiptarie! Nuk fiket ideali i Fadil Zeqirit dhe bijvë të tjerë që u përkushtuan si ata e ngelën të pavdekshëm për Çështjen çame, që vijnë me ne si 88 vjeçari Skënder Beqiri, të cilin në bashkëshoqërimin tonë kombëtar, e kemi veteran të nderuar të Çështjes çame, qëndron i ri si ne dhe monument i gjallë i amanetit të të parëve, sa të ketë frymë.

Puna e Shoqatës Demokratike Shqiptare “Çamëria”, Holandë është e dukshme. Ajo po merr përmasat e një uragani mitologjik. Po punohet në dy rrafshe: në planin kombëtar dhe atë ndërkombëtar. Po punohet në dy përmasa, horizontalisht dhe vertikalisht. Populli shqiptar është i tëri me Çamërinë, se mbarë shqiptaria janë një etni, kanë një gjuhë amtare, ndërkohë parimin gjeografik e respekton dhe bota. Edhe shteti po zgjohet nga gjumi i ariut polar. Mediat lokale, kombëtare dhe ndërkombëtare e sensibilizojnë Çështjen çame jo vetëm kur ne bëjmë konferenca kombëtare e ndërkombëtare, tubime, manifestime e protesta, por në vijimësi. Përveç njerëzve të thjeshtë e të përkushtuar janë angazhuar për zgjidhjen e Çështjes çame veprimtarë të spikatur, intelektualë, shkrimtarë, artistë dhe profesorë të dëgjuar çamë dhe joçamë, shqiptarë dhe joshqiptarë (të huaj). Mund të përmend me respekt emrat e profesorëve të njohur dhe atdhetarë të dalluar si profesorët çamë Selman Sheme, Rasim Bebo, etj. apo profesorët e mbarënjohur shqiptarë Lisen Bashkurti (sekretar i përgjithshëm i Këshillit Ndërkombëtar të Çamërisë), Koço Danaj (njëri nga dy bashkëdorëzuesit dosjes çame në Hagë [me Fetim Laton]), Bardhosh Gaçe, Eshref Ymeri, Rami Memushaj, Pëllumb Xhufi, Fatmir Terziu etj., atdhetarë të kulluar të penës shqiptare ndërkombëtarisht si Ajet Nuro, Dalip Greca, Elida e Skënder Buçpapaj, Sokol Demaku, Fatmir Terziu,  Albert Zholi, Flori Bruqi, Azis Bytyçi, Kristaq Shabani, Agron Shele, etj., të cilët, mediat e tyre të shtypit të shkruar dhe online si “Dielli”, “Zemra shqiptare”, “Tribuna shqiptare”, “Fjala e lirë”, “Telegraf”, “Bota sot”, Bota press”, “VOAL”, “Dituria”, “Pegasi”, “Poetry”, etj., krahas vështrimi të përditëshëm qytetar europerëndimor e demokratik, e mbushin bukur me ngjyra lirie. Çështja çame ka dhe bekimin e At Nikoll Markut, shembëlltyrës rilindase të besimit fetar e kombëtar shqiptar. Për rreth një vit, marathona jonë ka përcjellë stafetën e Çështjes çame nga Prizreni në Tiranë, nga Haga në Prishtinë, nga Vlora në Dortmund, nga Konispoli në Firence, nga Kllogjeri në Bruksel e s’ndalon ky ortek lirie, falë shpirtit dhe investimit kapital të Festim Latos. Jetë të gjatë atij djali të vendosur e trim! Rroftë Çamëria! Rroftë Kosova! Rroftë Shqipëria e shqiptaria!

Sërisht grupi polifonik i DELVINËS kënduan këngës Çame.

Në fund , veprimtari i palodhur i kauzës gjithë shqiptari, këshilltari permanent i Festim Latos, profesori Rexhep Abazi, ky mjekër bardhë me një fjalor të thuktë dhe shumë oratorik, mjeshtër i rrallë i renditjes së fjalëve triumfuan para të pranishmëve, ku shumë herë u aplauduan nga një numri të madhë prezent në këtë konferenc aqë madheshtore. Ne sot që nga Kosova Lindore e gjerë në Preveze ngrehim zërin në vendet me kyce të botës se njëherë e përgjithmon të rregullohet çështja came e Çamërisë si dhe të gjitha trojeve shqiptare që sot gjinden jasht shtetit të tyre natyral, jashtë Shqipërisë natyrale. Unë besoj se kjo konferenc paqësore për sensibilizimin e çështjes së përgjithshme shqiptare të popullit shqiptar të Çamërisë do të triumfoi në vendin e diplomacies botërore në Bruksel. Konferenca përfundoi me rrëfimet e shumë nënave dhe pleqve që përjetuan në femijërine e tyre dëbimin masiv nga okupatori neofashist grek i asaj kohe.