Për 17 vjet, Juan Reinaldo Sanchez ka qenë pjesë e një skuadre elitë të specialistëve kubanë të sigurisë, të ngarkuar për mbrojtjen e jetës dhe privatësisë së Fidel Kastros. Por në vitin 1994, besnikëria e tij u vu në dyshim, kur bashkë me vajzën e cila jetonte tashmë jashtë vendit, një prej vëllezërve u nis me një raft për në Florida. Kastro e pushoi. Sanchez u burgos për dy vjet dhe u torturua. Në vitin 2008, ai dezertoi për në SHBA, duke u bërë i vetmi pjesëtar i eskortës së Lider Maximos-s, që largohet nga ishulli. Muajin që kaloi, Sanchezi ndërroi jetë, disa javë pasi botoi “Jeta e dyfishtë e Fidel Kastros”, një version në gjuhën angleze i “La Vida Oculta de Fidel Castro”, botuar fillimisht në Spanjë në vitin 2014. Koha e vdekjes së tij, ka bërë shumëkënd të ngrejë pyetjen, se mos dora e gjatë e diktaturës u zgjat për t’u hakmarrë, për rrëfimin e tij mbi jetën e ish shefit. Shkaku zyrtar i vdekjes është raportuar të ketë qenë kanceri në mushkëri.

Legjenda e Kastros, si një revolucionar i madh që sakrifikon për popullin e tij, ruhet duke mbajtur të fshehtë detajet mbi jetën e tij. Rrëfimi i Sanchezit tregon Kastron e vërtetë: hakmarrës, me vetëpëlqim të jashtëzakonshëm, dhe i dhënë pas shpërthimeve fëmijërorë të humorit – të ashtuquajturat “stuhi tropikale”. “Mënyra më e mirë për të jetuar me të”, shkruante Sanchez, “ishte që të pranoje çdo gjë që ai thoshte dhe bënte”. Nuk mund të kishte kohë më të mirë për daljen e librit. Administrata Obama sapo e ka hequr Kubën nga lista e shteteve mbështetës të terrorizmit, mes kritikave të forta nga mërgimtarët kubanë. Shqetësimet e tyre janë të kuptueshëm: Ndonëse thuhet se Kastro është tashmë i paaftë mendërisht, aparati i shërbimit të fshehtë që ai ndërtoi – i cili është i specializuar në dhunën për destabilizimin e demokracisë dhe trafikun e drogave dhe armëve – mbetet ashtu si ka qenë prej gjysmë shekulli. Sanchez ka parë me sytë e tij indiferencën e Kastros ndaj varfërisë në Kubë.

El Comandante ka mbajtur fjalime pa fund, duke bërë thirrje për sakrifica revolucionare. Por ai jetonte mes luksit, me një ishull privat, një jaht, 20 shtëpi në të gjithë ishullin, një kuzhinier personal, një doktor me kohë të plotë si dhe një dietë të përzgjedhur dhe përgatitur me kujdes. Kur një kompani kanadeze ofroi të ndërtojë një kompleks sportiv për vendin, Kastro e përdori donacionin për një fushë basketbolli private. Kudo ku udhëtonte nëpër botë, shtrati i tij çmontohej dhe dërgohej përpara, me qëllim që të kishte komoditetin që kërkonte. Kastro ishte i fiskuar me përhapjen e revolucionit të tij. Jashtë Havanës ishte ndërtuar një kamp i fshehtë i quajtur Puento Cero de Guanabo, ku siç shkruan Sanchez, “Kuba stërviste dhë këshillonte lëvizje guerilase (dhe organizata) nga e gjithë bota”. Rekrutë nga vende si Venezuela, Kolumbia, Kili dhe Nikaragua praktikonin rrëmbime avionësh dhe mësonin të përdornin eksplozivë. “Kili i Salvador Allendesë në fillim të viteve 1970”,- shkruan Sanchez, “ishte padyshim vendi ku influenca e Kubës kishte penetruar më thellë. Fideli i kushtoi energji shumë të mëdha dhe burime këtij qëllimi”, dhe atje infiltruan shumë operativë të shërbimeve të fshehtë kubanë.

Sanchezi kishte mësuar për atë që kishte ndodhur në Kili, përmes kryespiunit të famshëm revolucionar të Kastros, Manuel Pineiro, i cili “qëndronte gjithmonë përreth pallatit presidencial”, duke folur për të. Regjimi kuban “penetroi dhe u infiltrua në enturazhin e Allendesë, me objektivin e krijimit të një aleati të pakushte në Santiago de Chile”. Marksistët Miguel Enriquez, udhëheqësi i Lëvizjes së Kilit për të Majtën Revolucionare dhe Andres Pascal Allende, bashkëthemelues i asaj lëvizje radikale dhe gjithashtu nip i presidentit Allende ishin njerëzit e Kastros, që ishin stërvitur në Kubë”. Vajza e Allendesë, Beatriz u martua me një diplomat kuban në Santiago, bindi të atin që të dëbojë gardën presidenciale që ai kishte trashëguar. Ajo u zëvendësua nga “militantë të të majtës”, përfshirë edhe agjentë kubanë. Pas rrëzimit të Allendesë, Kastro vazhdoi të stërvisë rekrutë kilenë në Kubë. Një prej tyre ishte Juan Gutierrez Fischmann, që sipas Sanchezit “ishte i kërkuar prej një kohe të gjatë nga Interpoli” për rolin e tij në vrasjen e senatorit kilen, Jaime Guzman. Një ditë në vitin 1988, ndërkohë që Sanchez po qëndronte jashtë zyrës së Kastros, El Comandante priti ministrin e brendshëm.

Kastro e udhëzoi Sanchezin që të mos ndiqte rutinën e përditshme e të mos e rregjistronte takimin. Kur takimi u zgjat e u zgjat, Kastro nuk e hapi asnjëherë derën që të kërkonte uiski, si bënte zakonisht. Sanchezi, shumë kurioz vuri kufjet dhe nisi të dëgjojë. Ai i dëgjoi të dy tek flisnin “për një transaksion shumë të madh të trafikut të drogës, që po kryhej në nivelet më të lartë të shtetit”. Një vit më vonë, Kastro urdhëroi që gjenerali Arnoldo Ochoa – heroi më i nderuar kuban, nga Gjiri i Derrave deri në konfliktin e Angolës – si dhe tre oficerë të lartë të ushtrisë, të pushkatoheshin për trafik droge. Sanchezi arriti të kuptojë se “Fideli i përdorte njerëzit dhe më pas i hiqte qafe, pa u shqetësuar aspak”. Eshtë historia e revolucionit kuban, por nuk është e qartë nëse administrata Obama e kupton. Mary Anastasia O’Grady/ The Wall Street Journal/