Librat e preferuar të Helena Kadaresë
Aida Tuci
‘Shtegtonte’ nga një bibliotekë në tjetrën, për të shuar sadopak etjen për leximin. Ç’nuk do të jepte ta linin të futej një herë të vetme në bibliotekën e shtëpisë së gjuhëtarit Konstandin Kristoforidhi, ku mes banorëve elbasanas të lagjes ‘Kala’ thuhej se kishte aq shumë libra, sa nuk numëroheshin dot. Nuk iu dha asnjëherë kjo mundësi. Dhesot biblioteka e saj ka aq libra sa nuk numërohen dot. Në raftet e saj gjenden autorët e dashur që janë lexuar e rilexuar. Kohët e fundit preferon të rikthehet herë pas here tek ta. I shijon gjithmonë me të njëjtin entuziazëm, me sigurinë e provuar dhe sprovuar se aty do të gjejë gjithmonë atë që kërkon. Kur e pyet se cilët libra kanë shenjuar jetën e saj, ajo rreshton tre të tillë. Janë libra që kanë ndryshuar historinë, që kanë tronditur botën por dhe qenien e saj; “20 letra drejtuar një miku” i Svetlana Alliluyeva-s, “1984”, i Orwell-it, dhe “Zero dhe infinit” i Koestler-it. Më pas u njoh me autorë si Solzhenicini, Evgenia Guinsbourg, Bulgakov, Nadjezhda Madalshtaim, Vasili Grossman e të tjerë, që ishin asokohe një zbulim për të. Të mësoje të vërtetën e diktaturës komuniste përmes librave, ishte tronditëse, e papërfytyrueshme për gruan e re me emrin Helenë. Zonja Kadare ‘vizaton’ portretin e saj nga një lexim në tjetrin.
Cili është libri më i vjetër që keni në bibliotekën tuaj? Kur e keni blerë dhe cila ishte arsyeja?
Helena Kadare: Libri më i vjetër që njoh është Bibla. As e kam blerë, as e kam kërkuar. Ishte thjesht aty, mes librave të tjerë të shtëpisë vajzërore, në lagjen e vjetër të Kalasë, ku leximi ishte i vetmi gëzim dhe zbavitje për mua. Nuk kishte asgjë të veçantë që të tërhiqte vëmendjen time. Një libër i zakonshëm, botim i vjetër i shkurtuar, me një përkthim të dobët, me një shqipe pak të çuditshme. E shikoja përditë atje ku ishte dhe prisja, pa ndonjë ngut, kohën kur do të mund ta lexoja. Një ditë prej ditësh libri u zhduk nga rafti. U habita pak dhe kur pyeta nënën time, mësova se këtë gjë e kishte bërë ajo. Jo vetëm e kishte hequr, por dhe e kishte fshehur s’di se ku. Arsyet që më dha s’para i kuptova mirë. Thjesht kuptova se ai krijonte një shqetësim. Ishte pikërisht kjo gjë, që ndezi aty për aty kureshtjen time. Deri sa e shtiva në dorë përsëri. Më vonë, shumë më vonë, do të kisha rastin të mbaja ndër duar botime shumë më luksoze dhe të plota të këtij libri, por shija e veçantë e atij leximi “të fshehtë” s’do të kishte krahasim me asgjë tjetër në botë.
Librat i zgjidhni nga autori, titulli apo zhanri?
Helena Kadare: Librat nuk i zgjedh as nga titulli dhe as nga zhanri. Është emri i autorit që më bën t’i afrohem natyrshëm alfabetit, që mban emrin e kërkuar, sapo shkel në një librari. Gjithnjë me shpresën: Mos ka dalë ndonjë titull i ri i autorit të preferuar që unë s’e di? Pa dyshim, më tërheqin vëmendjen edhe autorët e rinj, por kjo vjen gjithmonë pasi kaloj emrat që dua. Kur lexoj ndonjë autor të ri, të panjohur, pas librit të parë qëllon që zhgënjehem tek i dyti. Por nuk jam tip që dorëzohem lehtë, pa bërë edhe një përpjekje të tretë, para se ta braktis apo ta bëj “timin” atë autor.
I keni lexuar të gjithë librat që keni në bibliotekë?
Helena Kadare: Jo, nuk i kam lexuar. Është thuajse e pamundur. Në shtëpinë tonë këtu apo në Francë na vijnë aq shumë libra nga miq e të panjohur, sa do të duheshin dy jetë për t’iu bërë ballë të gjithëve. Gjithsesi, asnjëri prej tyre nuk kalon pa “një hedhje syri” të shpejtë. Ngaqë kam punuar për shumë vite në një shtëpi botuese, e kam shumë të lehtë të kuptoj në disa faqe nëse ia vlen apo nuk ia vlen libri që marr në duar. Në të vërtetë, kohët e fundit preferoj t’u rikthehem më së shumti librave të dashur, të provuar, madje të stërprovuar, tek të cilët kam sigurinë se do të gjej pikërisht atë që kërkoj në varësi të gjendjes shpirtërore. Atë që kam pëlqyer dikur, vazhdoj ta shijoj gjithmonë me po atë entuziazëm, ndoshta edhe pak më shumë mbasi leximi bëhet i ngadaltë, ngaqë s’më shtyn më kurioziteti të vrapoj para. Por edhe pse ndodh kësisoj, uria, apo më mirë “tahmaja” për të blerë libra të rinj, e kapërcen vetveten. Me kalimin e viteve, vjen një çast në jetën e njeriut që librin që zgjedh për lexim e do domosdoshmërisht të kategorisë së parë. Nuk është fjala këtu vetëm e kohës, që sa vjen e tkurret, por shqisat, ndjesitë tona në përgjithësi pësojnë ndër vite një lloj mprehjeje dhe sensibilizimi të tillë, që është vështirë, madje e kotë t’iu imponosh një ushqim dosido, të shtyrë, ta zëmë, nga moda apo snobizmi i ditës. Kështu, vetvetiu, pa sforcim, vjen natyrshëm ajo fazë seleksionimi që e njohim të gjithë… Ndaj përpiqem të kem kujdes të mos gaboj shumë në zgjedhjet e mia. Një udhërrëfyese sa e ëmbël, aq dhe e saktë është për mua vajza e madhe, Gresa. Edhe pse drejtimi i saj është shkenca, shija letrare dhe veçanërisht orientimi tek ajo janë të pagabueshme. Çdo libër i shënjuar prej saj, ka qenë për mua një gjetje e lumtur.
Libri i parë që keni lexuar?
Helena Kadare: Libri i parë që kam lexuar është një libër i vjetër me tregime, përsëri i shtëpisë vajzërore në Kala. “Kallëzime të çuditshme” e kishte emrin. Me autor Edgar Poe-n. Kam përshtypjen se më shumë se përmbajtja e këtyre tregimeve, ka qenë titulli që ka tërhequr vëmendjen time. Në mënyrë të veçantë ajo fjala “të çuditshme” edhe pse, me sa më kujtohet, nuk kuptova shumë gjëra prej tij. Ndoshta ishte një libër i parakohshëm për moshën që kisha.
Libri i parë që keni kursyer për ta blerë?
Helena Kadare: Libri i parë! Në të vërtetë nuk ishte një, por dy njëherësh: “Aventurat e Tom Sojerit” dhe “David Koperfildi” i Dikensit. Gjatë kohës së shkollës fillore, madje deri në gjimnaz, as unë, as shoqet e mia nuk kishim kurrë para nëpër duar. Këto dy libra m’i bleu babai, pasi më pyeti se ç’dhuratë do të dëshiroja për ditëlindje.
Me kë i ndanit librat kur ishit gjimnaziste apo studente?
Helena Kadare: Në kohën që po flasim, më shumë se leximi vetë, kënaqësi e paparë ishin diskutimet e pafundme mes nesh për librat që lexonim. Ndaj libri quhej një pasuri e madhe, (e kam fjalën për librat jo në shitje) dhe kush e gjente një të tillë, merrte aty për aty statusin e të zgjedhurit në sytë tanë. Librat qarkullonin dorë më dorë dhe diskutimet, ato të hapurat, në sy të të gjithëve, (këtu përfshiheshin kryesisht “të lejuarit” nga shkolla) s’kishin fund. Ata ishin, si të thuash, “sporti popullor” i të gjithëve. Personalisht nuk më kujtohet asnjë nga bashkënxënësit apo njerëzit që njihja të mos e kishte këtë zjarrmi. Gjimnaziste kisha një shoqe (ajo banonte në Pogradec), me të cilën shkëmbenim letra (nuk e teproj aspak) me nga 20 a më shumë faqe, (i kam ende ato letra) për përshtypjet e leximeve të përbashkëta, karakteret e personazheve, ndjenjat e admirimit apo të përbuzjes, sipas rastit, që ngjallnin tek ne. Ishte, me sa dukej, shkolla e parë e kritikës letrare.
A keni patur kartë anëtarësimi në Bibliotekën e qytetit?
Helena Kadare: Jo, nuk kam patur kartë anëtarësimi në Bibliotekë. Në Elbasan, ku jam rritur, kishte shumë familje intelektuale të vjetra, shtëpitë e të cilave ishin plot me libra. Prindërit e mi më merrnin me vete në vizitat që shkëmbenin me ta. Ruaj një kujtim shumë të ëmbël, një mirënjohje tepër të thellë për ato gra të fisme, që bujarisht më lejonin të rrija e të gërmoja sa të doja në bibliotekat e tyre të vjetra. Gjeje mes tyre libra gjithfarësh, madje një pjesë në gjuhë të huaja, të panjohura për mua. Vinte pastaj çasti i lumë që ato më linin të merrja me vete librin që lakmoja, me kusht që t’ua ktheja sërish, natyrisht. Afër shtëpisë sonë, në lagjen Kala, banonte një mbesë e gjuhëtarit të famshëm, Konstandin Kristoforidhi, atij që kishte bërë fjalorin e madh të gjuhës shqipe. Ç’nuk do të jepja të më linin të futesha një herë të vetme në atë shtëpi. Thuhej se atje kishte aq shumë libra, sa nuk numëroheshin dot. Fatkeqësisht, nuk m’u dha asnjëherë kjo mundësi.
Sa shpesh shkonit në Bibliotekë dikur dhe a vazhdoni ta frekuentoni edhe sot?
Helena Kadare: Në bibliotekë nuk shkoja shpesh ngaqë librat e vjetër, që tërhiqnin vëmendjen time asokohe, ishin në rezervat, pra të ndaluara për lexim. Më vonë, në bibliotekën e Lidhjes së Shkrimtarëve në Tiranë, falë mirësisë, por dhe kurajës së bibliotekares F.Greva, pata rastin të lexoj kaq e kaq libra të vyer, që vinin nga jashtë me porosi të Lidhjes, por që ishin të rezervuar vetëm për një sasi të vogël e të kontrolluar njerëzish.
I keni marrë ndonjëherë një mikeje apo miku një libër dhe me ndërgjegje nuk ia keni kthyer më? Nëse po, cili është ai libër dhe përse?
Helena Kadare: Ah, tani më duhet të pranoj se edhe kjo ka ndodhur… Madje më ka ndodhur pikërisht në vendin ku libri është gjëja më e lehtë në botë të arrihet: në Francë. Por këtë libër s’kam mundur ta gjej dot deri më tani në asnjë librari! Fjala është për librin e Tennessee Williams-it me titull “A cinq heures, mon ange” (Në ora 5, engjëlli im). Një mikesha ime, Marina, më foli për të dhe ma huazoi për lexim. Është gjithë korrespondenca dyzetë e ca vjeçare e dramaturgut të madh me miken më të afërt të tij, ledi Maria St Just (1948-1982). Ky libër është një monument i gjallë, një himn, do të thosha, i miqësisë së vërtetë mes një gruaje e një burri. Një libër i mrekullueshëm. Sa herë e shoh Marinën, i them se nuk kam harruar e më duhet ta mbaj edhe pak këtë libër, por e di mirë se nuk e kam të lehtë të ndahem prej tij. Përfitoj nga rasti që ajo s’ka për ta lexuar kurrë këtë intervistën tuaj, dhe me këtë rast, po çliroj deri diku edhe ndërgjegjen time…
Ju vetë keni humbur libra që i keni pasur shumë të dashur?
Helena Kadare: Si të gjithë, kam pasur edhe unë humbjet e mia.
Lexonit asokohe libra të ndaluar? Mund të na përmendni disa tituj, dhe si i siguronit?
Helena Kadare: Librat e ndaluar ishin gjëja më tërheqëse që mund të përfytyrohet, ndaj dhe vetëkuptohet përse ishin aq të dëshiruar. Gjahu për gjetjen e tyre ishte një strategji e tërë. Çfarë nuk bëhej për të shtënë në dorë një libër të tillë! Sa herë kemi kaluar një natë të tërë pa mbyllur sy për ta lexuar e për ta dorëzuar në afatin e duhur librin e mezigjetur, sa ankth dhe padurim deri sa vinte radha jote! Duke lënë mënjanë ata që quheshin “libra të verdhë” e që i përkisnin fazës së adoleshencës, shumë më vonë kam njohur periudhën e artë të asaj që ishte me tërë kuptimin e fjalës “libër i ndaluar”, për të cilin shumë njerëz edhe e kanë paguar rëndë nga pakujdesia.
Tre librat e parë që kanë tronditur nga maja në themel qenien time kanë qenë këta: “20 letra drejtuar një miku» i vajzës së Stalinit, Svetlana Alliluyeva-s, “1984” i Orwellit, dhe “Zero dhe infinit” i Koestler-it. Nuk jam e sigurt, por më duket se ato janë përkthyer tani së fundi në shqip dhe bravo u qoftë atyre që e kanë bërë këtë punë të admirueshme. Të zbuloje mekanizmin e vërtetë të diktaturës komuniste, sa kohë që ti vetë e përjetoje atë në vendin tënd, ishte diçka më se tronditëse. E papërfytyrueshme! Më pas kam pasur fatin e madh të lexoj librat e disidencës ruse, libra që sapo kishin dalë në Perëndim e po tronditnin botën mbarë. Për herë të parë po zbuloheshin krimet e kampeve sovjetike, gulagu, gjyqet e Moskës etj.etj., gjëra të cilat mendja njerëzore e kishte vështirë t’i përfytyronte. Autorë të tillë si Solzhenicini, Evgenia Guinsbourg, Bulgakov, Nadjezhda Madalshtaim, Vasil Grossman e të tjerë, ishin për mua një zbulim i ri. Një transformim kozmik shpirtëror, do të thosha, që shtynte dhe hapte vrullshëm muret e shikimit tim, duke më mundësuar një horizont të ri magjiplotë. U jam mirënjohëse këtyre autorëve, që formësuan tek unë njeriun që jam sot.
Ju më pyesni si i siguroja këta libra? Në saje të Ismailit. Ai kishte mënyrat e tij nga më të papriturat. Kur pas viteve ‘70 filloi të botohet vetë nëpër Europë, në pakot me botimet e tij të huaja që vinin nga jashtë, do të kishte përherë libra të tjerë, përzier, gjoja si rastësisht, me të tijat.
Nuk mund të lë pa përmendur këtu se, në Tiranën e asaj kohe kishte një rreth të ngushtë miqsh që mundësonin këtë qarkullim të rrezikshëm librash. Kanë kaluar kaq vite nga ajo kohë dhe për secilin prej këtyre ruaj përherë të paprekur mirënjohjen, bashkë me nderimin e shenjtë për sakrificën dhe besimin që ata patën tek ne.
Dhurimi i librave është një rit që e vlerësoni, apo jeni aq skrupuloze sa librat do të donit t’i zgjidhnit vetë?
Helena Kadare: Natyrisht që i zgjedh vetë, por dëgjoj me shumë interes edhe opinionin e atyre tek të cilët kam besim. Më ndodh shpesh të kaloj orë të tëra nëpër katet e librarive të mëdha, thjesht për të parë prurjet e reja. Qëllon që dal prej andej pa blerë asgjë. Më pëlqen shumë kur dikush më bën dhuratë një libër të mirë, por nuk e di pse kjo ndodh rrallë. Vetë, kam përshtypjen se bëj më shumë.
Libri i parë që ju ka dhuruar bashkëshorti, Ismail Kadare?
Helena Kadare: Bashkëshorti më ka dhuruar diçka më shumë se kaq: ai më ka falur jo librin, por dorëshkrimin e parë të romanit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”. Ishim në lidhje intime në atë kohë dhe befas ai u zhduk pa lënë asnjë gjurmë. Kjo mungesë e papritur më ka shkaktuar një vuajtje të padurueshme për ditë të tëra. Nuk dija çfarë të mendoja…Isha studente letërsie në vitin e parë, e porsaardhur në Tiranë dhe shumë gjëra nuk i kuptoja. Befas, ashtu siç kishte ikur, ai u shfaq. Dhe, si shenjë pajtimi për atë “arratisje” të pamerituar, më la në dorë një dorëshkrim, që, siç tha, e kishte shkruar gjatë një jave me shi, mbyllur në hotelin e turizmit të Shkodrës. Ishte “Gjenerali”.
E mbani mend se çfarë keni lexuar për herë të parë nga Kadareja dhe ku?
Helena Kadare: Libri i parë i mirëfilltë ka qenë “Shekulli im”. Unë, sikurse gjithë moshatarët e mi, kishim lexuar cikle vjershash të tij, por libër si ky, kaq të befasishëm, kaq novator e të guximshëm s’kishim parë. Mund të them pa e tepruar aspak se vajza e djem të kursit ramë kokë e këmbë nën magjinë e këtij libri. Madje, brenda disa orëve e mësova përmendësh çdo varg.
Keni lexuar gjithçka të tij? Edhe dorëshkrimet e arkivit?
Helena Kadare: Po, gjithçka. Kur m’u desh të shkruaj librin me kujtime “Kohë e pamjaftueshme”, ai më la dorë të lirë të futem dhe të kaloj nëpër duar gjithë arkivin e tij, që deri atëherë e kishte ruajtur me rigorozitet: ditarët, letrat, madje edhe sinopset e veprave të pashkruara. Kisha ndjesinë se isha futur në shpellën e Ali Babait.
Krijimi juaj i parë ju kujtohet? Në çfarë moshe e keni shkruar? E keni shkruar në ditar, në fletoren e mësimeve apo në copë letër të zakonshme?
Helena Kadare: Krijimi im i parë, më vjen keq ta them, nuk ka asgjë romantike, siç do të duhej të ishte. Ngjan më tepër me diçka që i afrohet qesharakes. Kam qenë dhjetë apo njëmbëdhjetë vjeç, sëmurë nga grykët, shtrirë, me temperaturë. Ngaqë s’kisha ç’bëja tjetër, nisa të shfletoj koleksionin e gazetës “Ora” të vitit 1920 a ’29,që ndodhej në shtëpi, në fundin e pluhurosur të një rafti. Lexoj atje një tregim të shkurtër humoristik, më pëlqeu dhe, pa m’u dridhur hiç dora, e kopjova dhe ia nisa si pa të keq revistës “Hosteni”. Nuk vonoi dhe përgjigjja. Redaktori i revistës, N.Prifti, për të cilin, me sa duket, ky farë tregimi nuk ishte i panjohur, urtë e butë më shpjegonte në një letër të gjatë se kjo nuk ishte rruga e duhur që kisha zgjedhur për të shkruar…
Kush ishte njeriu i parë të cilit ia lexonit krijimet tuaja?
Helena Kadare: Nuk kisha njeri të parë sepse nuk ia tregoja askujt. Sapo i shkruaja, i nisja për botim në gazetat e kohës. Për çudinë time, ato nisën të botohen pa probleme në gazetën “Pionieri” dhe më pas në gazetën “Zëri i rinisë”.
Mbanit shkrime të fshehura? Nëse po, ku i fshihnit dhe kujt ia fshihnit?
Helena Kadare: Çdo gjë që shkruaja të fshehur e mbaja. Madje aq të fshehur sa shpesh harroja edhe vetë vendin ku e fshihja. Mbaja ditarë, shkruaja tregime… Në mënyrë të veçantë i ruhesha leximit të prindërve.
Të kthehemi pas në kohë. E kujtoni se çfarë ndjetë kur keni parë tregimin tuaj të parë të botuar në shtyp? Mund të ma përshkruani pak? Po kur botuat librin e parë?
Helena Kadare: E kujtoj, pa dyshim, sepse edhe botimi i tregimit tim të parë lidhet me Ismailin. Ndoshta më kanë përgëzuar edhe të tjerë, por unë mbaj mend vetëm letrën e tij, jo më shumë se katër-pesë radhë, të dërguar nga Moska, nëpërmjet së cilës më përgëzonte… Historinë e kësaj letre, që ndryshoi gjithë rrjedhën e jetës sime, e kam përshkruar hollësisht në librin e Kujtimeve. Kurse librin e parë “Shuaje dritën, Vera” e kam përjetuar si një gëzim të dyfishtë. Isha në maternitet, sapo kisha lindur vajzën e parë dhe pikërisht atje më erdhën dy kopje të librit të sapobotuar.
Si lexoni? (Pyetja ka të bëjë si e keni procesin e leximit, lexoni para se të flini, pasdite, mbrëmjeve, kur jeni vetëm, doni qetësi, lexoni dy libra njëherësh etj.,etj.)
Helena Kadare: Për të lexuar nuk kam kurrfarë pretendimi. Lexoj në çdo kohë, në çdo ambient, në tren, në park, në shtrat, në avion, në paradhomën e mjekut, ku të jetë, sapo më jepet një mundësi e tillë. Përreth mund të ketë pështjellim e zhurma, britma apo muzikë, por qenien time s’e trazon asgjë, njësoj si të isha në qetësi të plotë. Gjithçka e përpin leximi.
Në çfarë gjuhe tjetër përveç shqipes lexoni?
Helena Kadare: Në frëngjisht.
Çfarë po lexoni këto ditë?
Helena Kadare: Jam duke lexuar dy, në të vërtetë tre libra njëherësh: Romanin e porsadalë “Némésis” të Philip Roth-it, një biografi të shkruar shumë bukur, me një shqipe tërë kolorit nga vetë aktori Bekim Fehmiu, si dhe librin me poezi “Pothuajse dje” të Luljeta Lleshanakut.
Mbani shënime kur lexoni?
Helena Kadare: Kur nis një libër të ri dhe gjej gjëra që më tërheqin, i them vetes se duhet t’i mbaj patjetër shënim ata paragrafë. Por, nëse libri është vërtet tepër i mirë, atëherë tërheqja pas tij bëhet kaq e fortë sa ma bën të pamundur shkëputjen. Kur them këto, kam parasysh ndërprerjen e leximit, gjetjen e lapsit, veprimi i të shkruarit etj … Jo, përfundimisht nuk arrij ta bëj një gjë të tillë.
Cila është fusha e librave që ju ngjall interes: letërsia, filozofia, sociologjia, publicistika, politologjia, etj.,etj ?
Helena Kadare: Të gjitha nga pak. Por natyrisht, mbretëron e lartëson mbi të gjitha letërsia.
Brenda sferës letrare, zhanri që ju tërheq më shumë është proza apo poezia?
Helena Kadare: Kryesisht proza. Poezia duhet të jetë vërtet e përsosur, hyjnore, do të thosha, për ta fituar këtë status.
Kur shënjoni një autor që ju pëlqen, lexoni gjithçka të tij apo vetëm librat më përfaqësues të tij?
Helena Kadare: Kur më pëlqen vërtet një autor, por shumë ama, e marr mbarë, dukelexuar çdo gjë të tij.
Cilët janë ata libra apo autorë që ju rekomandoni se duhen lexuar me patjetër?
Helena Kadare: Pa dyshim letërsia antike me gjithsejt. Autorët e shquar rusë të shekullit XIX, në mënyrë të veçantë Çehovi, Dostojevski, Gogoli, Pushkini, Tolstoi, si dhe një dorë e mirë autorësh të spikatur të letërsisë japoneze. Ka tek ata një finesë të jashtëzakonshme, një subtilitet të tillë që të lë pa frymë. Veçanërisht psikologjia e gruas japoneze, që për mendimin tim, ka një përparësi të dukshme me personazhet gra të kontinentit tonë. Mishima, Tanizaki, Kawabata, Inoué, Murakami, Murasaki janë autorë që duhen lexuar me çdo kusht. Më kanë ngelur në mend fjalët e Henry Miller-it në një parathënie të tij për Tanizakin: «…Është një botë, që, edhe pse për një kohë të gjatë ka qenë e fshehur për ne, nuk është aq e paarritshme sa ç’mund të mendohet. Është pak a shumë ajo pjesë e realitetit të shpirtit tonë, që shfaqet nëpër ëndrrat tona, pa të cilën nuk do arrinim të kapnim dot kurrë natyrën e vërtetë të qenies sonë aq misterioze”.
Do të veçoja gjithashtu një libër krejt befasues që vjen nga letërsia kineze e ditëve të sotme, që do të më pëlqente, për shumë arsye, ta shihja të përkthyer edhe në gjuhën shqipe. Autorja është një grua, që ka jetuar Kinën e Revolucionit Kulturor. Emri i saj është Jung Chang dhe libri titullohet “Mjellmat e egra”. Një mrekulli!
24. 01. 2015, mapo.al