Si dhe kush e “zbuloi” fundjavën? 

A e keni pyetur veten ndonjëherë pse të shtunën apo të dielen e kemi pushim? Për fëmijët, dita më e mirë padyshim se është e premtja në darkë. Të rriturit zakonisht e kalojnë në ambiente familjare dhe punëve të shtëpisë. Dalje me shoqëri, familje, pub, mbrëmje e ahengje të ndryshme.

Por, a e keni pyetur veten ndonjëherë se kush i “zbuloi” fundjavat?

Cili ishte “gjeniu” që erdhi me idenë e të punuarit pesë ditë në javë? Përgjatë historisë, mënyra e të pushuarit është ndikuar nga fetë. Për shembull, muslimanët pushonin të premten, çifutët pushonin të shtunën dhe të krishterët pushonin të dielën. Deri para revolucionit industrial, në fund të viteve 1800 fillon të përmendet koncepti i dy ditëve “fundjavë”. Në atë kohë, fabrikat e mëdha filluan të transformonin prodhimin tradicional, duke e shëndrruar atë në një makineri gjigante. Bujqit filluan të punojnë nëpër fabrika, dhe në përgjithësi nuk ju pëlqente të punonin në disa orë të caktuara, sepse ishin mësuar me orarin e tyre në fermë. Këtu fillon edhe zanafilla e sindikalizmit dhe kërkimi i t drejtave të punëtorëve. Shumë prej punonjësve në fabrika nuk iu pëlqente fakti se punonin shtatë ditë në javë. Në këtë periudhë, në fund të viteve 1800 fillojnë edhe grevat dhe demonstratat e para të punëtorëve. Punëtorët e asaj kohe hasën në rezistencë të fuqishme dhe të dhunshme nga ana e Shtetit, i cili ishte ngushtë i lidhur me pronarët e fabrikave. Shumë njerëz u lënduan dhe shumë prej tyre dhanë edhe jetën për të drejtat që punëtorët perëndimorë gëzojnë sot. Pushimi të dielave ishte shumë lehtë i pranueshëm, ngaqë tradita e adhurimit të Zotit për krishterët ekzistonte veçmë me shekuj. Por, edhe punëtorët çifutë që ishin të shumtë në fabrika, poashtu kërkuan që t’ju lejohet edhe atyre dita e shtunë si ditë pushimi. Pra, me kalimin e kohës vetëdijësohen edhe pronarët dhe e kuptojnë që pa punëtorë të motivuar, nuk mund ta funksionalizojnë as kompaninë e tyre. Sidoqoftë, meritat e “fundjavës” nuk janë vetëm të çifutëve dhe të krishterëve.Pronarët e fabrikave poashtu luajtën një rol të rëndësishëm. Njëri prej tyre, i famshmi Henri Ford reformoi radikalisht orarin e punëtorëve të tij. Në vitet 1900 pra, erdhi koha e 40 orëve punë në javë. Megjithatë, shteti federal amerikan ende nuk kishte filluar të kufizojnë kompanitë me 40 orë punë në javë.
Pse Henri Ford kufizoi orarin e punës?

Henri Ford e kuptoi që në fakt, punëtorët ishin edhe klientet e tij më besnikë. Në mënyrë që punëtorët në fabrikën e Ford të provonin dhe të kënaqeshin me makinat e tyre, Ford ju lejon dy ditë pushim, dhe kështu të shesë edhe më shumë makina. Pra, çdo fundjavë falenderoni lëvizjet punëtore dhe grevistët e viteve 1800 që keni dy ditë pushim.