Botuesi i Gazetës Mapo i përgjigjet filozofit dhe pedagogut për reformën në arsim, bashkëpunimin në UET, raportet personale dhe qëndrimet e fundit të tij mbi  situatën politike.

Tipike për një punist, në një status të tij në facebook me titull “Kujtimet e mia nga universiteti Europian i Tiranës”, Artan Fuga, i pa trimëruar si gjithnjë,  kërcënon në fund të shkrimit.” …. unë nuk do të përtoj t’i ekzorcizoj të gjitha kujtimet e mia pak e nga pak nëse më jepet rasti sigurisht.”…….A thua se çfarë ka për të treguar e për të thënë  rreth meje dhe UET!!!. Në fakt, në mënyrë të tërthortë apo të drejtpërdrejtë, të nënkuptuar apo të koduar, prej 3-4 vitesh profesor Artan Fuga ka replikuar shpesh herë, në distancë, me mua personalisht, me Universitetin Europian të Tiranës, me gazetën Mapo. Është rasti që, nisur nga faqja e parë e MAPO së fundjavës së kaluar  “Fuga kundër Fuga”; Lufta për të impaktuar Bashën dhe Ramën, shoqëruar me karikaturën e mrekullueshme të Bujar Kapexhiut, shkruar nga gazetari Vladimir Karaj, të ngrihet një replikë e drejtpërdrejtë mes meje dhe Artan Fugës.Fillimisht, duhet të them që profesor Fuga, me rreshtimin e tij të fundit publik në krah të çadrës së opozitës, në fakt, na ka bërë një favor: ka kontribuar në legjitimimin e  rreshtimit politik të figurave publike në raport me ngjarjet e mprehta politike duke pasur të drejtën të jenë njëkohësisht të rreshtuar dhe të pavarur.

Eshtë për t’u konsideruar një arritje reale e demokracisë shqiptare sot ky fund i hipokrizisë se elitës. Eshte moment hapjeje dhe relaksimi të të gjithëve, në një kohë kur shoqëria shqiptare dhe hipokrizia e elitës intelektuale shqiptare duhet të kishte marrë fund me kohë, nëse këta individë do ta kishin konsideruar veten njerëz të lirë, të hapur, pa paragjykime dhe që mbrojnë idetë e tyre kudo ku këto ide shfaqen, përfshirë këtu dhe tek forumet dhe radhët e pozitës apo opozitës. Më mirë vonë se sa kurrë! Personalisht kam qenë gjithnjë partizan i kësaj dhe e kam konfirmuar me praninë time modeste në jetën publike. Që në vitin 2002-2003, u rreshtuam si liberalë të djathtë krah opozitës së atëhershme të Sali Berishës me gjithë ngarkesat që vinte nga viti ’97. Besoj se me të gjithë kolegët e tjerë thyem një mentalitet, duke qenë gjithë aq të angazhuar dhe gjithë aq të pavarur, pra një pavarësi nëpërmjet angazhimit tek idetë që besonim, tek vlerat që besonim apo personat që besonim se mund t’i ilustronin ato.Duhet theksuar, që në hyrje të këtij shkrimi gjithashtu që me profesor Fugën kemi qenë shumë miq që prej vitit 1999, prej studimeve të mia në Francë, po ashtu kemi vazhduar kooperimin më tej në forume, universitete vere, departamentin e gazetarisë dhe komunikimit në UT, në fillimet dhe në faza të ndryshme të  Universitetit Europian të Tiranës.

Po ashtu Profesor Fugës, i dedikoj personalisht nxitjen apo presionin moral,(sigurisht i dobishëm, sigurisht të dëshirueshëm prej meje) që unë të përfundoja studimet e mia doktorale në shkencat e komunikimit me profesor Zhak Barat, në universitetin e Paris II Sorbonë.Në vitin 2010, kur shkova për t’i dhënë fund doktoraturës sime, praktikisht u ndjeva i thyer ose i larguar përfundimisht nga rruga akademike për shkak të punës së madhe menaxheriale në administrimin e Universitetit Europian të Tiranës dhe thuajse i lëshova krahët. Falë presionit moral, intelektual, të profesor Fugës, u kandisa që të përfundoja doktoraturën dhe Fuga ka një rol shumë të madh këtu, duke u bërë praktikisht, bashkëudhëheqësi i saj dhe duke më ndihmuar në konceptim, korrektim, redaktim dhe pjesë të caktuara teorike të këtij punimi, së bashku me kolegen Luljeta Progni, e cila realizoi “field rechearch-kërkimin në terren”, duke intervistuar më shumë se njëzet e ca protagonistë politikë dhe të komunikimit politik në Shqipëri. Si përfundim, në mars të vitit 2012, përfundimi i doktoraturës i takon kësaj mbështetjeje apo presioni intelektual të profesor Artan Fugës.

Jo vetëm aq, por me profesor Fugën kishim plane të mëdha rreth UET-it, ku planifikonim që deri në fillim të vitit akademik 2012-2013, pas një kooperimi të gjatë si pedagog i jashtëm dhe si konsulent, profesor Fuga të vendoste në lidhje me propozimin tim për të qenë “plotësisht në UET ose plotësisht jashtë UET-it”, pasi kishte marrë propozimin për të qenë president i Universitetit Europian të Tiranës. Profesor Fuga e pa me vend, për arsyet dhe konceptimin e tij, që të mos e pranonte këtë ofertë. E falënderova, e respektova shumë në këtë vendim të tij, por tashmë universiteti kishte marrë udhë dhe kishte ardhur koha që më në fund universitetet private të diferencoheshin në qëllimet, statusin, profilin dhe “luftën” e tyre për t’u legjitimuar në jetën publike si aktorë të barabartë, konkurrues dhe jo si aktorë plotësues dhe për të strehuar disa lloje të caktuar studentësh, të cilët nuk gjenin vend në universitetin shtetëror.

Kaq!Që prej asaj kohe, profesor Fuga, edhe pse ishte ai që refuzoi kooperimin me UET më tej, vazhdimisht ka adresuar sulme me nëntekst, me simbole dhe tani së fundmi edhe me tekst direkt ndaj sektorit privat në përgjithësi dhe Universitetit Europian të Tiranës në veçanti, por mbi të gjitha ajo që spikat është kundërshtimi që i bëri profesor Fuga “Reformës universitare Rama”, situatë të cilën do gjej rastin ta shpjegoj më poshtë.

Priftërinjtë e vonuar të universitetit shtetëror

Më shumë se aq, debati për reformën universitare Rama, për shkak të ndjeshmërisë që ka ky sektor në një shoqëri demokratike, nxori në pah ose krijoi një tension shumë të dobishëm për shoqërinë tonë, atë  midis militantëve të vonuar të sektorit shtetëror dhe reformistëve, të cilët tek reforma universitare Rama gjetën një shprehje ose një ballafaqim të  fortë. Gjendja e sektorit të arsimit të lartë shqiptar, ku sektori shtetëror dominon më shumë se 90% të sistemit dhe i sektorëve të tjerë shtetërorë, siç është rasti i shëndetësisë ishte dhe është alarmante. Nevojë për reformimin e tij dhe forcat inerciale për të ruajtur status quo-në u ndeshën dhe vazhdojnë të ndeshen gjithnjë e më shumë, duke krijuar dhe duke centrifuguar ose agreguar në hapësirën publike ide, pikëpamje dhe qëndrime të cilat tashmë kanë marrë një formë të plotë dhe palët janë shfaqur. Nga njëra anë grupe interesi (ku bëj pjesë dhe unë) profesorë, gazetarë, analistë, intelektualë, kanë kërkuar një sektor të arsimit të lartë më konkurrues, në mos plotësisht konkurrues, kanë kërkuar një sektor ku gjërat të lëvizin, ku gjërat të marrin vlerën e vërtetë, të mbështesin kategori ose shtresa të caktuara, ku të mbështeten dhe të promovohen standardet ndërkombëtare më të avancuara, të kapërcehet prapambetja jonë disa shekullore në edukim, falë komunikimit të shpejtë me botën moderne, teknologjisë e kështu me radhë.

Nga ana tjetër, një grup tjetër profesorësh, simbol i të cilit është profesor Fuga kanë dashur status quo-në, kanë dashur vazhdimin e sektorit shtetëror, ose një lloj konceptimi të reformës, i cili minimumi nuk dihet ç‘është, maksimumi është vazhdim i kësaj status quo-je dhe monopoli.

Unë personalisht mendoj dhe ndaj plotësisht këtë ide: ndershëm , hapur, qartë,   hapur me opinionin publik dhe aktorët shoqërorë nxënësit, prindërit dhe studentët: Duhet sa më parë dhe sa shpejt të adoptojmë në Shqipëri sistemin më të avancuar universitar sot në botë: modelin anglosakson të arsimit të lartë. Nga ana tjetër, të kërkosh të ruash status quo-në në universitetin publik ku përditë harxhohen para publike, blihen dhe shiten provime, shkëmbehen favore të natyrave nga më të ndryshmet, ka nepotizëm, ka prapambetje në kërkimin shkencor, ka cilësi bërrnut të produktit universitar apo kërkimor, me përjashtime të rralla, edhe pse përdoret materia gri më e mirë e Shqipërisë, është thjesht jo vetëm kundër interesit publik por është thuajse – kriminale kundrejt brezave dhe shoqërisë shqiptare.Profesor Fuga e ka aparatin që ta dijë këtë, e ka aparatin ta konceptojë, e ka aparatin ta analizojë. Atëherë përse e bën?

Përse një kundërshtim kaq i jashtëzakonshëm i reformimit të arsimit shqiptar dhe adaptimit të tij me nivelet më të avancuara, siç është bërë e modës, kryesisht modelet anglo-saksone,  të ndërtuara sipas parimit “efikase përmes pagesës dhe solidare përmes bursave”, me diversitetin e tyre non- profit ose privat por gjithsesi jo shtetëror.  Sistem që është  i provuar prej vitesh dhe dekadash në klasifikimet më të sofistikuara të universiteteve botërore ku qëndron në majë. 90-95% e universiteteve më të mira të botës janë të kësaj filozofie, që në thelb ka konkurrencën, meritokracinë, pagesën dhe solidaritetin për shtresa, degë ose kategori sociale të caktuara, të inkuadruara në parimin e famshëm të affirmative action.  Përse e bën pra kur e di se si janë modelet, avantazhet, dizavantazhet etj etj? Eshtë ideologjikist i majtë, është punist, ështe nostalgjik?

Priftërimi i rremë pro publikes

Mirëpo,  do të isha shumë dakord me një punist të vërtetë, me një komunist po të doni, me të gjithë ata që e kërkojnë sektorin shtetëror edhe në prodhimin e çokollatave, edhe në përgatitjen e studentëve, edhe në prodhimin e gjilpërave apo në çfarëdo lloj forme tjetër. Do të isha absolutisht dakord sepse komunistë, punistë të kësaj natyre ka dhe do të ketë në të gjithë botën. Por më duket se priftërimi ose militimi i vonuar i Fugës për shtetërorin ka karakter hipokrit. Karakteri hipokrit i kësaj ilustrohet më së miri në faktin se, në radhë të parë, profesor Fuga prej gati 15 vjetësh vazhdon të qëndrojë më shumë se gjysmën e vitit jashtë vendit dhe të paguhet 365 ditë të vitit me paratë publike dhe me taksat tona. Profesor Fuga është i parimit “bëni si them unë, por mos bëni si bëj unë”,vetë ai ka qenë dikur një individ shumë i përfshirë në sektorin privat, në disa prej universiteteve private, ka qenë anëtar bordesh, ka dalë nëpër reklama para publikut siç është rasti i “Marin Barletit”, ka botuar në shtëpi botuese të universiteteve private, ka dalë në kopertina, ka dhënë mësim në 5-6 universitete private ose të pavarura, vetëm në Universitetin Europian të Tiranës profesor Fuga ka marrë më shumë se 110 mijë Euro pagë, si mësimdhënie ose si konsulent akademik.

I ka merituar dhe ka respektuar çdo gjë të kontratës që kemi pasur. Imagjinoni një gjë e tillë e shtrirë në 4-5 universitete dhe në vite të tëra duhet të jetë së paku 400-500 mijë Euro. Nëqoftëse qëndron vetëm 4 ose 5 muaj në Shqipëri në punën që paguhesh me paratë publike, në qoftë se ti ke marrë 400-500 mijë Euro nga sektori privat, përse të mos u ofrosh të tjerëve supën e ftohtë dhe të shpifur të universitetit shtetëror?  Pse të mos penalizosh të ardhmen e studentëvë shqiptarë. Sepse vetë ke zgjidhje ose forma të tjera. Pse të mos ju ofrosh kolegëve të rinj vegjetimin e mjerë në këtë sektor dhe të manipulosh në facebook në lidhje me universitetin shtetëror apo atë privat? Shkurt, ka nevojë që ky militim i profesor Fugës ndaj publikes të paraqitet në pamjen e tij të plotë dhe jo thjesht në predikimet online apo publike të cilat janë së paku ose pabazë ose janë të paplota, sepse nuk deklarohet ana tjetër e qëndrimit të profesor Fugës ndaj sektorit privat, tipike e parimit “ha bukën e turkut dhe bëj duanë  kaurit” siç thotë një fjalë e urtë.

Rreth keqinformimeve për reformën universitare Rama

Ligji i ri arsimit dhe reforma universitare Rama ka qenë thelbi ose kali i betejës së këtij kundërshtimi. Kjo reformë ka ndeshur një rezistencë të jashtëzakonshme, e cila duhet thënë që është efikase deri në një farë mase. Ajo ka pasur vullnetin e hekurt  të Kryeministrit Rama për ta çuar atë përpara sipas një vizioni të tij të rrugës së tretë, i cili parashikon derivimin e universiteteve të themeluara në mënyrë private ose shtetërore drejt një forme të tretë drejt universiteteve të pavarura nonprofit, por në thelb është bërë shumë e ndrojtur, është penguar dhe është bërë thuajse jofunksionale deri tani. Ligji i ri arsimit të lartë është produkt i kësaj mazhorance dhe është një premtim elektoral i Ramës që në vitin 2013. Në programin elektoral të Ramës flitet qartësisht për një trajtim të barabartë, me një kut me një masë dhe për konkurrencë në sektorin e arsimit të lartë.Sigurisht, sektori privat dhe UET nëpërmjet presidentit të universitetit, profesor Civicit, kemi qenë pjesë aktive e reformës dhe e debatit, por kjo është një reformë tipike e një qeverie të majtë, vetëm 3 nga 11 anëtarët e komisionit kanë qenë nga universitete jo shtetërore dhe ajo nuk parashikon në mënyrë absolute kalimin e parave publike në sektorin privat, përveç fondit të ekselencës apo kërkimit shkencor,  gjë që kështu ka qenë gjithmonë.

Kemi debatuar hapur, qartë dhe në çdo forum e media për opsionet tona, por reforma universitare Rama është produkt i qeverisë socialiste të Edi Ramës dhe frymëzimit të saj “të rrugës së tretë”. Ajo është një reformë liberalizuese por jo liberale. Eshtë reformë e majtë, por është e rrugës së tretë.Ligji i ri arsimit të lartë vetëm sa hap një premisë, ai i jep fund universitetit punist dhe prandaj është shumë e shqetësuar një kastë profesorësh. Ligji ka liberalizuar të drejtën për kualifikim shkencor të ciklit të tretë, titujt dhe gradat dhe i ka thënë fund monopolit punist të kualifikimit shkencor vetëm tek universitetet shtetërore. Ligji ka mundësinë të krijojë një panoramë të re, edhe pse përmes shumë vështirësive, në sistemin e arsimit të lartë.Kjo është e vërteta dhe është absurde që Partia Demokratike, sot në opozitë e cila dikur premtonte një opsion shumë më liberal të parimit “paraja ndjek studentin”, e vënë disa herë në gojën e ish-Kryeministrit Berisha apo Lulzim Bashës, sot të kërkojë anulim të këtij ligji apo të vijë tek opsionet e profesor Fugës në lidhje me këtë ligj. Por këto janë llogaritë elektorale të PD-së dhe me sa duket kursi populist në të cilin bien opozitat në këtë vend.

Rreth neutralitetit të Universitetit Europian te  Tiranës.

Universiteti Europian i Tiranës shpesh herë anatemohet në jetën publike, duke u lidhur ose me emrin tim ose me qëndrimet e mia publike. Universiteti Europian i Tiranës duhet sqaruar shpejt e shpejt, pa u bërë bezdisës për publikun, se është një organizatë shumë më e madhe se unë. Unë e administroj atë ekonomikisht, por ai është një forcë intelektuale, akademike dhe e materies gri shumë më e madhe dhe krejtësisht jashtë meje.Në Universitetin Europian të Tiranës, të paktën që prej vitit 2010, janë së paku më shumë se 100 pedagogë të brendshëm të rrymave, ideve dhe angazhimeve të ndryshme. Universiteti e ka zgjedhur qartësisht lirinë e tij, të jetë një organizatë neutrale, jo duke qenë sterile por duke qenë universalisht e hapur. Në Universitetin Europian të Tiranës ka pedagogë të të gjitha qëndrimeve dhe pikëpamjeve.

Në UET qarkullojnë debate, ide, pikëpamje, profile njerëzore apo intelektuale të të gjitha ngjyresave, duke kryer funksionin më normal të një universiteti në një shoqëri demokratike si një qendër mendimi, një platformë e hapur në funksion të zhvillimit të vendit.Si i tillë nuk ekziston asnjë anësim politik i Universitetit Europian të Tiranës, nuk ekziston asnjë qëndrim politik i Universitetit Europian të Tiranës, sepse kjo është e panatyrshme për çdo universitet dhe nuk ka si të jetë tek ne. UET- i është një qendër heterogjeniteti dhe sot pedagogët apo dhe ish-pedagogët mund t’i gjesh me shumicë në çadër si Nevila Xhindi, Ina Zhupa, Arbi Agalliu, Besart Kadia, Oriola Pampuri, Mateo Spaho, Nevila Nika, Belina Budini; mund t’i gjesh me shumicë në mazhorancë si Odeta Barbullushi, Ervin Mete, Gentian Elezi e kështu me radhë, drejtorë të agjencive të rëndësishme si Genti Beqiri, Manol Simo e kështu me radhë. Është qesharake të mendosh të politizosh një organizatë e cila ka dëshmuar qartësisht një emancipim, një hapje dhe një funksionim me kohë brenda parametrave të një shoqërie demokratike.

UET ka qenë i hapur dikur për liderin e opozitës Edi Rama, ka qenë i hapur për kryeministrin Berisha dje, është i hapur sot për liderin e opozitës Lulzim Basha. Asgjë s’ka ndryshuar në lidhje me neutralitetin e UET-it si një organizatë e hapur ndaj të gjithëve, si një platforme idesh dhe debatesh.Përpjekja për ta politizuar UET, është qesharake. Sepse përditë përgënjeshtrohet nga spektri i gjerë dhe i plotë i aksioneve të universitetit në hapësirën publike. UET është një organizatë profesionale e mësimdhënies dhe kërkimit shkencor, e cila përpiqet duke respektuar lirinë akademike të kërkimit shkencor të impaktojë zhvillimin e vendit përmes ideve, specialistëve dhe mekanizmave akademike.Reputacioni i UET, tashmë prej 11 vjetësh në sektorin e arsimit të lartë, nuk ka nevojë për prova të tjera se sa akreditimet zyrtare dhe ndërkombëtare, sesa parametrat e cilësisë ( kemi diplomuar jo më shumë 6500 studentë nga rreth 15 mijë studentë të regjistruar në 11 vjet)  dhe gjithë ajo punë gjigante dhe cilësore që bëhet përditë në  UET.

UET po ashtu  mund të mbështesë plotësisht ose pjesërisht me bursat e plota të pjesshme më shumë se 2500 studentë për të ardhur te sistemi i ri  i bursave sipas parimit të “afirmative action”, bursat ‘Pashko’.  Kemi kontribuar si korporatë përmes përgjegjësisë sociale në 10 vjet me më shumë se 5 milionë euro, mbështetje për veprimtari shkencore, kulturore, sportive, mediatike etj., etj. Kushdo që etiketon UET, shpif, deformon apo insinuon, reflekton asgjë më shumë se një fenomen banal.Idetë e mia personale, kam pasur rast t’i shpreh në publik përmes gazetës Mapo, profilit tim dhe bindjet e mia si liberal kam rast t’i shpalos ndarazi tek Fondacioni për Lirinë Ekonomike.

Të fundit fare, por jo më të parëndësishmet

E fundit, por sidoqoftë t’i kthehemi të parës, angazhimi juaj profesor Fuga në lidhje me kauzën e fundit të opozitës është absolutisht i mirëpritur, madje është i vonuar, sepse në jetën publike gjithkush është i mirëpritur dhe nuk mund të gjykohet nga qëllimet, idetë dhe pikëpamjet dhe nuk duhet t’i lejojë vetes të gjykohet nga të tjerët. Askush nuk duhet t’ju gjykojë profesor Fuga se përse e bëni këtë dhe nuk keni të drejtë të gjykoni kënd përse mban një qëndrim apo jo.Le të vijmë te argumentet, duke flakur tej statuset, qëllimet, arsyet, inkonshin, arsyen e tërthortë apo të drejtpërdrejtë, sepse në fund të fundit ndoshta na shkon më mirë shprehja “Ne jemi të gjithë të angazhuar, ne jemi të gjithë të pavarur”. Si përfundim, profesor Fuga në këtë debutim të ri tëndin në angazhimin direkt në politikë, shumë të mirëpritur, dua të theksoj diçka, më shumë se sa për ju, për Lulzim Bashën. Nuk di nëse ju jeni angazhuar me Bashën ngaqë ai ka thënë se do të anulojë ligjin e arsimit të lartë, por e vërteta është se jeni duke e ndotur me ca punizëm diskurin e Lulzim Bashës, madje me shumë punizëm diskurin e një partie të djathtë. Me tezat tuaja që shpesh herë i merr zoti Basha, të tipit “të heqim financimin privat për partitë politike”, “asnjë para publike për sektorin privat”, “të forcojmë sektorin shtetëror në shërbimet publike” etj.,

Lulzim Basha është duke tradhtuar frymën liberale, është duke deformuar karakterin e djathtë të programit të Partisë Demokratike dhe mbi të gjitha është duke mohuar vetveten e shkuar, por pa e thënë këtë. Është zgjedhja e tij, është basti elektoral dhe në një farë mënyre publiku do ta vlerësojë.Si përfundim, kam pasur një vëmendje të shtuar ndaj jush për shkak të ideve tuaja, pikëpamjeve tuaja dhe të diskurit tuaj filozofik. Ndërsa nuk kam aspak interes ndaj rolit aktual, atë të një njeriu të angazhuar publik dhe politik, sepse nuk keni marrë asnjë pozicion origjinal, thjesht keni rënë në një përtëritje të kamufluar të punizmit. Këtë rolin tuaj të fundit e njoh vetë mirë, militoj prej vitesh në kampin e ideve liberale dhe reformuese. Prej profesionit tim të vjetër si ish-gazetar apo rolit të sotëm si botues, e kam parasysh çfarë ndodh, pse bëhet dhe si bëhet.

PS: Lidhur me Iniciativën për Tiranën e vitit 2011, ju them se gënjeni plotësisht. Ajo nismë, për të cilën jam krenar se prodhoi politikanin Lulzim Basha, nuk ishte e UET, vetëm 3 nga 31 pjesëtarët e asaj liste njerëzish të respektuar në qytet, të majtë e të djathtë,  ishin atëherë pedagogë të brendshëm në UET. Ne ftuam pa hile të dy kandidatët në debat për qytetin dhe askush nuk pati ndonjë presion për të marrë pjesë. As ti. Por meqë kam nisur të merrem me ju, kjo është e fundit gënjeshtër dhe insinuatë që ua fal. Pas kësaj, do të jetë zyra juridike që do të merret me deklaratat tuaja ose të kujtdo tjetër  nëse ato do të përbëjnë “shpifje, fyerje, dëmtim të reputacionit”.  Paratë e dëmshpërblimit që do të fitoj nga këto padi do t’i çoj në favor të veprimtarive të mia  jofitimprurëse, në kuadrin e Institutit Europian PASHKO për të promovuar frymën liberale në këtë vend./Mapo