Nga Serge Schmemann

Në mesin e shumë prej nesh, që kemi punuar në Bashkimin e dikurshëm Sovjetik si reporterë ose diplomatë, krejt muhabeti për «kompromatin» dhe «dezinformacijan» pas dosjes – së paverifikuar – të Trumpit, na solli rrufeshëm në mendje diçka prej të kaluarës së largët.

Në mentalitetin sovjetik, të huajt shiheshin si rrezik i përhershëm dhe i pashmangshëm që duhej të izolohej nëpër rezidenca të ruajtura dhe të monitoruara me banditë të paskrupullt, të ndiqeshin në rrugë dhe t’u kufizoheshin udhëtimet ose të manipuloheshin nëpërmjet propagandës. Që të ishe në anën e duhur, KGB-ja krijonte kinse dosje me materiale të shumta (kompromat) për të huajt, me qëllim që të mund t’i shantazhonte ose t’i hiqte qafe nëse ishte e domosdoshme. Si shumë korrespondentë të huaj, edhe unë isha pjesë e përpjekjeve të tilla – ose së paku ishin disa për të cilat isha i vetëdijshëm.

Njëherë në barin e hotelit në Odesë, që drejtohej prej Intouristit, agjencisë që menaxhonte udhëtimet e të huajve, një grua e re m’u hodh krahëve papritmas sapo kisha hapur pijen. Në Samarkand, mua dhe një kolegu na shërbyen për habi vodkë në një tarracë çajtoreje dhe pastaj na arrestuan për shkelje ligji. Një koleg imi, që ishte antialkoolist i përbetuar, ishte shërbyer me pije alkoolike që të dehej def. Në të gjitha rastet e tilla, ne ankoheshim zyrtarisht dhe nuk merreshim më me këtë punë, duke e pranuar se ky ishte çmimi i të qenët reporter i huaj në një shtet policor paranoiak.

Këto taktika atëherë jepnin rezultatet e veta. Diplomatë, spiunë dhe reporterë të shumtë ishin detyruar të largoheshin për shkak të informacioneve të pista. Por si në rastin e fundit, ishin raporte të paverifikuara – kompromatet mbi të gjitha nuk kanë vlerë pasi të publikohen.

Por edhe pa u provuar kishin efektin propagandistik, që t’u demonstrohej sovjetikëve se sa të rrezikshëm dhe të pamoralshëm janë të huajt. Në fakt, përpjekjet sovjetike për t’ua futur frikën në palcë bashkëqytetarëve të tyre nga djajtë dhe «imperialistët☼ – dhe kështu të rrinë larg të huajve – ishin zhvilluar e përsosur larg më shumë se gjithçka tjetër që kishin përjetuar shtetasit e Bashkimit Sovjetik. Vladimir Vysotsky, bardi i madh i nëntokës së epokës sovjetike, kishte thurur një këngë për një punëtor të rëndomtë sovjetik që kishte udhëtuar jashtë vendit dhe e kishte kapur paniku pas joshjeve subversive në «atë Budapestin polak».

Nuk duhet habitur pse këso taktikash kanë mbijetuar ose janë ringjallur. Rusia e sotme nuk është ai Bashkimi Sovjetik, por regjimi i Vladimir Putinit ka instinkte të ngjashme – si njollosja e cilitdo të huaj aktiv në jetën publike si «agjent i huaj» ose mohimi i provave të pakontestueshme të dopingut në mesin e atletëve rusë si konspiracion ndërkombëtar.

Në lojën spiun-kundër-spiunit, që nuk është unike në Rusi, kompromati nuk ka dyshim se ka viktimat e veta, një diplomat i shantazhuar që spiunon, një gazetar ngatërrestar që detyrohet të largohet, një politikan që diskreditohet. Por në lojën e madhe të gjeopolitikës, përzierja në proceset politike të një vendi tjetër ka edhe rrezikun e shkaktimit të dëmit më të madh.

«Kompromati» dhe «dezinformacija» e epokës sovjetike shërbenin kryesisht për të vënë në pah pasigurinë dhe dobësinë e regjimit. Është vështirë të shihet se sa do t’i ndihmojnë Kremlinit sot.