Skënder Sherifi dhe libri i tij “Silenzio”

Skënder Sherifi

Kam nderin që t’ua propozoj për lexim veprën time “SILENZIO ”në shqip, e cila është botuar së pari në versionin origjinal në frëngjisht në Belgjikë, në vitin 2013 dhe të cilën e kam paraqitur para publikut në sallën e teatrit “ Black Box ” të Universitetit të Arteve në Tiranë. Kjo vepër rinore e shënon një veçanti kronologjike dhe historike për mua, në lidhje me rrugëtimin tim letrar, sepse është për lexuesin shqiptar, vepra e parë e autorit, pra shkrimet e para që njihen zyrtarisht nga publiku, opinioni dhe artdashësit enventualë në gjithë botën frankofone. Me këto poezi jam paraqitur në Belgjikë dhe në Francë! Po i harroj natyrisht tekstet e shumta, që i kam pas djegur vullnetarisht nën tallazet e adoleshencës, revoltat dhe krizat e asaj kohe, tekste të cilat kam pas filluar t’i shkruaj që në moshën 14 vjeçare, rreth viteve 1968-69. Por s’më ka askush faj, se ia kam vu vetë flakën asaj periudhe fillestare 4 vjeçare. Kështu që e kam nisur karrierën time me një zjarr gjigant fjalësh! Dhe nuk e kam ndërprerë këtë aktivitet, që atëherë e deri sot në vitin 2016. Kurse tani, kënaqësia për mua është t’i paraqes lexuesit shqiptar, brenda këtij Volumi 1 – një numër të zgjedhur krijimesh të shkruara që nga viti 1972 e deri në vitin 1975 ( kur isha 17 – 18 vjeçar … ) Flashback 45 vite më parë!
Kështu që mund të thuhet: ja pra, ku i keni fillimet e zotit Sherifi me poezi ! Është një moment pak special. Sepse ky ka qenë universi dhe stili im poetik në atë periudhë të jetës sime. Liri totale, spontanitet, guxim absolut, hulumtim, zbulim, trafikim, miksim botësh dhe nivelesh gjuhësore, demultiplikim, ridimensionim, dhe çdo gjë e kompozuar ashtu siç më ka ardhur me një “puls dhe instinkt puro” pa asnjë kalkulim. Nuk e kam bërë një përkthim të rëndomtë teknik…jo aspak, por një rikrijim imagjinativ spontan në gjuhën shqipe. Kam tentuar me i përkthyer vargjet me shpirtin e shqipes, të Poezisë Popullore të Veriut dhe të Jugut të Shqipërisë, e cila më ka inspiruar gjithmonë, si një Memorie e lashtë që ushton në nënvetëdijen time. Por e kam bërë gjithë këtë punë mjaft të mundimshme, duke iu përmbajtur natyrisht në vijat e mëdha qendrore, versionit origjinal francez, dhe duke e respektuar brumin e asaj kohe (gjithë atmosferën dhe psikologjinë e viteve 70). Dhe kam tentuar për t’ia përshtatur sa më afër edhe psikologjisë shqiptare, që lexuesi ynë ta kuptojë sa më mirë atë “Univers kryesisht kozmopolit, Perëndimor dhe Amerikan me referencat dhe stilet e tij ” të cilat natyrisht nuk kanë asnjë lidhje me realitetin tonë, dhe as nuk përputhen fare me natyrën e thellë shqiptare (as në sfond, as në formë). Jemi në një Planet tjetër!
Dhe pikërisht këtu qëndronte problemi madhor për mua! Si t’ia ofroj një botë krejtësisht të ré dhe të huaj, atij që nuk e njeh, që nuk mundet as me e imagjinuar, dhe që nuk ia zotëron as historinë, as kodet? Mund t’i duket diçka totalisht e huaj, artificiale dhe delirante, pa pikë sensi. Mirëpo për fat, sot janë thyer shumë barriera me lirinë e qarkullimit, me demokracinë dhe mjetet moderne të informimit përmes rrjetave të internetit. Çdokush e di brenda sekonde, se çka ka ndodhur në Australi apo Zelandë të Re!
Si me e shqiptarizuar minimalisht librin, me ia dhënë një çelës që mund të përdoret edhe nga publiku jonë shqiptar? Çka nuk do kishte funksionuar fare nëse do e kisha përkthyer 100 % teknikisht, ashtu siç ishte në frëngjisht, duke i ngelur besnik në një mënyrë strikte versionit origjinal. Jo … jo ! Më është dashur patjetër ndonjëherë ta tradhtoj në aspektin gjuhësor, Veprën time origjinale me Mjeshtërinë e Poetit, por me plot dinjitet, duke i qëndruar në çdo moment gjithsesi besnik, esencës, brumit thelbësor të asaj kohe, të universit dhe ambientit mjaft special të viteve 70 nëpër metropolet evropiane siç qenë Parisi, Londra, New-Yorku dhe Brukseli. Ishim të zhytur në një realitet krejtësisht tjetër, që nuk ka lidhje me botën shqiptare. Po ashtu kam pas vepruar edhe në vitin 2011 edhe me veprën time dramatike “TRIO E PËRJETSHME” duke e afruar tekstin francez me botën shqiptare.
Kështu që libri shqip “SILENZIO” është një vazhdim i asaj pune, një rikrijim, por edhe një përkthim natyrisht. Një nostalgji për vitet e mia anarkiste të adoleshencës, një ribrumosje poetike e Shpirtit tim. Kisha pastaj edhe dëshirën për t’ua shprehë srtdashësve shqiptarë, që nuk jam vetëm (siç pretendon një pjesë e shtresës intelektuale shqiptare) një poet i botës frankofone (çka është evidente për mua dhe e pranoj me shumë qejf), por e kam vendin tim në botën shqiptare përmes këtyre veprave të shkruara drejtpërdrejt në gjuhën shqipe, por edhe përmes gjenezës, lindjes dhe edukatës time familjare
Pra jam një miksim i lirë i këtyre elementeve! Po, po … deshët apo nuk deshët: i takoj botës shqiptare, ngaqë shpirti im ma dikton këtë gjë, zëri im intim ushton në shqip, flet brenda meje gjaku shqiptar me një Porosi të caktuar. Ky është ICEBERGU im i thellë! Dua t’i shpreh mirënjohjen time mikut tim, zotit Albert Nikolla, i cili pos të gjitha inkurajimeve të tij, që unë të shkruaj tani direkt në gjuhën shqipe, m’i ka kontrolluar rregullisht Tekstet nga ana stilistike e sintaksore. Me një fjalë, thënë në mënyrë të tërthortë: e kam pasur si një trajner (Coach) personal poetik në gjuhën shqipe. E falënderoj, sepse më ka përcjellë me vëmendje! Jemi takuar rregullisht dhe ka harxhuar shumë kohë me mua me një bujari njerëzore të pakalkuluar … çka është një gjë e rrallë në kohërat e sotme. Më ka këshilluar ku duhet, më ka kundërshtuar aty ku duhet, më ka përmirësuar ku duhet, por pa imponim, duke e diskutuar bashkë me mua, dhe me pajtimin tim. Sepse unë e kam një natyrë rebele me një liri totale dhe nisem gjithmonë nga parimi, që çdo vepër e cilit do autor, duhet së pari me qenë personale, subjektive me brumin dhe botën e tij specifike, me gjuhën dhe stilin e tij, me origjinalitetin, pulsin e tij shpirtëror. Dhe tani, besoj sinqerisht që ky libër shqip “SILENZIO” më duket ashtu siç është, një propozim mjaft interesant, origjinal dhe i pasur për çdo lexues shqiptar. Nuk kam çka shtoj më tepër! Verifikoni ju vet, në marrëdhënie direkte dhe intime me veprën dhe pastaj, mund të flasim … Pra ju uroj një lexim të këndshëm dhe një zhytje fizike dhe shpirtërore sublime në vitet 1970, ashtu siç i kam pasë përjetuar unë vetë, nën ndikimin e Revolucioneve, të Rembosë, të Rrokut dhe Popit, dhe të gjitha stuhive anarkiste që kanë pas fry nëpër Metropolet evropiane dhe amerikane. Mund ta ndani këtë përvojë unike, përmes gjuhës dhe imagjinatës sime, me syrin specifik, mendjen e trupin, me epshin, etjen e pafundme dhe sensibilitetin atipik, e ndoshta margjinal ose pak jashtë normave të rëndomta shoqërore të adoleshentit marsian, shqiptaro-frankofon, belgo-parizian, surrealist, avanguardist dhe amator i odave antike malësore, një farë Skënder Sherifi (mes Parisit dhe Brukselit dhe Mërgatës së Qyqeve!). Provojeni urgjentisht, se nuk është kohë e humbur. Do të jetë për juve një zbulim që ia vlen! Pastaj mund ta krahasoni me veten, me realitetin tuaj shqiptar, ashtu siç i keni përjetuar ju vetë ato vite, dhe me stilin e letërsisë që ju e keni pasë praktikuar në atë periudhë në Tiranë, Shkodër, Berat, Elbasan, Prishtinë, Gjakovë, Shkup, Tetovë, apo kudo tjetër nëpër Trojet shqiptare. Këtu fillon pra Aventura ime poetike shqiptare, ose hapi i parë me këto tekste të rinisë fillestare me 1972 para gati një gjysmë shekulli!
Kalofshi mirë dhe respekt, o lexues të nderuar. Ju uroj sukses dhe lumturi në jetë. Nëse keni dëshirë për të reaguar, por me zemër dhe shpirt autentik, mund të më shkruani lirisht me mail në këtë adresë më poshtë. Natyrisht, m’interesojnë parimisht reagimet e juaja autentike, dhe për mua ia vlen për ta ditur sesi një lexues shqiptar, i cili nuk e ka përjetuar itinerarin, as eksperiencën time ndërkombëtare mund t’i lexojnë dhe perceptojë shpirtërisht sot këto tekste?
“ skender.sherifi@skynet.be ” ose
“ skender.sherifi@hotmail.fr ”
SKENDER SHERIFI, Bruksel, 2016.

KAM ZJARR PËR TË JETUAR

Kushtuar James Dean
Kam të papërballueshmin zjarr për jetë në shpërthim
Një plagë me dhimbje të kuqe që kërkon liri e shërim!
Përjetësisht i çmendur në një dashuri pa fund e pa skaj
Digjem nga miliona flakë
në klithmat e një Bebeje të pafaj
Pa lindur akoma, si një filiz mes lulesh plot shkëlqim
Nuk mundem të vdes pa krijuar ëndërr në amshim!
Sizif i panjohur në misterin fat-krisur plot mallëngjim
Prometé i zjarrit të dhuruar në mallkimin divin
Rrëmbyer nga valët e çmendura të idilit në tërbim
Përmbytem e notoj, ngrihem mes dallgëve në rebelim!
Udhëtoj, Odisé në dete pafund, në kontinente vlere
Shpirti im bëhet i lehtë e sublim, fluturon nëpër etere
Janar 1972, në një Park të Brukselit

RINGU I KOHËS (Katër stinët)
Dedikuar Paul-Marie Verlaine
Nostalgjia e ngjyrave të vjeshtës në pritje
Zemra ime në thelbin e saj kumbon me ritme
Si një simfoni plot jetë e vdekje me rimë
Nën harqe me violinë
Pikëllimet e dhjetorit do vijnë
Bora do të bjerë nën psherëtimë
Kaq shumë hidhërime, në anijen time
Në thellësi të jetës, pa kujtime …
Striptizë dimërore në tavernën epshore
Memorie totemore e ngritur në errësirë
Fjalët e djeshme, plot përqeshje
Më kanë përlotur me plagë-helme
Kaq shumë pranverë, po presim çdoherë
Asgjë nuk reziston në jetën pa vlerë
Gonxhet që lulëzojnë, peshë ëndrrat m’i çojnë
Artist rebel, që nga vetvetja në dehje del
Pumbosje verore, në verën më sekrete
Notime në ajri, mbi pishina e mbi dete
Zhapikë të fiksuar në mur, nën nxehtësinë diellore
Pikojnë nën hije, dashuritë e mia si akullore
Janar 1972, në një kafe të Brukselit.

KËTU APO ATJE?
KushtuarAntoine Blondin − Michel Audiard dhe Johnny Halliday
I falem me kapele të kuqe, bukurisë tënde hyjnore
Dhe nis të tharmoj përrallën që meriton, pa tregimtar
Me mendime të ndriçuara, që lulëzojnë mbi një faltore
Të qeshurat fëminore deri te fjalët dehëse më palosin
Jam krijuar për të qenë ëndërrimtari yt i përjetshëm
Në kampin e atyre që admirojnë pafundësisht
e nuk sosin
Mësues i ringjallur i projekteve që braktisa
Dëshiroj praninë tënde plot balsam nën Lisa
Si një mrekulli e shpallur, kur ndizet dita
Nga teatri i rrjedhur deri tek Liburnia e pa−mbytshme
Do të rivendos lirinë time hyjnore në piedestal
Hapësirat e rezervuara, në kristale të pathyeshme
Që nga alkooli i Gijomë Apolinerit
deri te Zoti me të Birin në shfaqje
Formojnë palcën e kritereve të pashkruara në sipërfaqe
Këmbën e këmishës së leshtë
në kohë luftërash e paqeje !

Premtimet e Janarit, ia kthej i tërbuar zoti “JANAR”
Kam kërcënuar zhulin e varfanjakëve të rrënuar
Në një FRANCË të përbuzur, pa iman as altar
Sekretet e kokëkrisurve në festat etilike, spërkatur keq
Më kanë bërë të përzihesha
në Karvanin e qejflinjve të çartur
Drejt një shpërbërje epshërore, të paemër e për dreq …
Ky s’është fundi − Bëj hajgare dhe puth femra pa pare!
Fjalët e kësaj thyerje në Botën e shpirtrave të vetmuar
Më bëjnë të gdhend këtë Testament si Burrë
Në letrën me gjak të gurëzuar!
Afër një Tërfili “ katër gjethesh ” irlandez, i bekuar
Vizatuar me mjekër e flokë, mjaft i mjeruar
pa portofol në xhep, i zhveshur dhe i hutuar
Qëndroj para Markezkës së Gurit të Urthëzuar
në vjeshtën e lulëzuar…
Që s’di pse shtrembëron buzët, si të isha cjap i qelbur?

Shkurt 1972 − Në një çati të vjetër plot erë, në Bruksel,
Në një temperaturë rreth minus 15 gradë Celsius,
pa ujë, pa gaz, as elektrik.
Me çka dreqin merret ky milet plot sherr dhe për dreq?
Për fat, një i Shkretë, pa lesh mbi vesh, ma dhuroi një dyshek

VIZIONE BEFASUESE
Dedikuar Markezës së Engjëjve (Michèle Mercier)
Serial TV francez.
Hana argjendore shkrihet me blunë e syçkave të tua
Mbjell mbi shpirtin tim nuanca mrekullish
që aq shumë i dua
O zjarre xixëlluese, jehona buzëqeshjes
në harmoni të thjeshtë
I dua sekretet e tua që më ngrenë nga gjumi përpjetë
Serafinë të adhuruar
dhe diamante me ngjyra çmendurie praruar
Shpërthim vullkanik i trupit tënd magjik në triptik
Nën llavën e dashnorëve të hyjnueshëm e ashik
Në ndonjë vend, diku, në këtë rruzullim
plot jetë e shkatërrim
Në këtë Qqell plot hidhërim
që na bie mbi krye si mallkim
E gëzuar nëna që lind fëmijën e bukur plot shëndet
Teksa tjetra mban foshnjën e vdekur e thërret : Medet
Në këtë kullë gjigante babeliane
e gjitha pa bisht pa kokë
Kush na sheh, kush na dëgjon, kush na kupton
kush na njeh në këtë botë dragon?
I vetmi ky maçoku bardhosh
që ëndërron pranë oxhakut plot ngrohtësi
Në kërkim të mistereve të pagjetura
që zhduken në agoni!

Shkurt 1972, në sheshin e Sablon-it, në Bruksel.