5 pasojat e mundshme të referendumit turk

Turqia voton sot gjatë një referendumi historik për një rishikim kushtetues që i jep më shumë kopetenca rolit të presidentit, një votim që është shumë i rëndësishëm për të ardhmen e vendit.

Rezultati i këtij konsultimi popullor do të influencojë të ardhmen e marrëdhënieve me Bashkimin Evropian, mbi problemin e çështjes kurde dhe evoluimin e dinamikave sociale.

Më poshtë janë pesë çështje kryesore që mund të ndryshojë ky referendum:

Më shumë apo më pak demokraci?

Nëse fiton të dielën, Erdogan do të ketë një pushtet të të përforcuar shumë dhe mundet, në teori, të qëndrojë në pushtet deri në vitin 2029. Ekzekutivi do të përqëndrohet në duart e presidentit dhe posti i kryeministrit do të zhduket.

Përkrahësit e tij shprehen se një masë e tillë është e nevojshme për të stabilizuar ekzekutivin dhe për të vendosuar barriera të qarta me gjyqësorin dhe legjislativin.

Por theksojnë se nuk do të ekzistojë më një kundër pushtet në këtë sistem të ri, duke i hapur rrugën një regjimi autokratik.

Një fitore e jo-së në këtë referendum do të ishte një goditje për Erdoganin, që ka vendosur gjithë peshën e tij në këtë fushatë.

Çfarë e ardhme me Evropën?

Marrëdhëniet mes Turqisë dhe BE-së janë përkeqësuar ndjeshëm gjatë fushatës për referendumin, ku Erdogani akuzonte disa vende evropiane për praktika naziste.

Erdogani është shprehur se kandidatura e Turqisë në BE, që ndodhet në një pikë të vdekur prej vitesh, do të diskutohet sërish pas referendumit.

Në rast fitoreje të referendumit, Erdogani mund të ketë mundësinë që t’i japë fund përgjithnjë projektit të aderimit, për të privilegjuar vetëm marrëdhëniet tregtare, në formën e një unioni doganor, për shembull.

Luftë apo paqe me kurdët?

Që prej thyerjes së paqes historike me Partinë e Punëtorëve të Kurdistanit (PKK) në verën e vitit 2015, juglindja e Turqisë ka hyrë në një spirale përplasjesh të përgjakshme mes forcave të sigurisë turke dhe separatistëve kurdë.

Ofensiva ushtarake e Ankarase u shoqërua me një shtypje të fortë kundër përkrahësve politikë dhe mediatikë prokurdë, të akuzuar për aktivitete terroriste në lidhje me PKK-në.

Madje media pranë pushtetit raporton se një ofensivë pritet të fillojë kundër PKK-së në veri të Irakut pas referendumit.

Bashkim apo polarizim?

Shoqëria turke është polarizuar fuqishëm vitet e fundit mbi figurën e Erdoganit. Gjatë fushatës për referendumin, presidenti turk ka shënjestruar kundërshtarët e tij duke i akuzuar për lidhje me terroristët dhe puëistët.

“Erdogan mund të fitojë, por në fund, gjysma e vendit e do dhe gjysma tjetër e urren. Kjo është origjina e krizës në Turqinë moderne”, shpjegon Soner Cagaptay, analist në “Washington Institute”.

Megjithatë, Erdogani në të kaluarën ka treguar një pragmatizëm të madh dhe shumë analistë mendojnë se pas referendumit ai do të përdorë diskure më zbutës dhe bashkues.

Rimëkëmbje ekonomike apo fundosje?

Tregjet shpresojnë me kujdes për një fitore të po-së në referendum, duke shpresuar për një rikthim të stabilitetit që i mungon Turqisë, të goditur prej një viti e gjysmë nga një valë atentatesh dhe e tronditur nga një përpjekje për grusht shteti në korrik.

Por në terma afatmesëm, pasiguria dominon. Dobësimi i besimit të investitorëve në institucione, një polarizim i theksuar i shoqërisë dhe një vonim i reformave strukturore mund të prekë rritjen ekonomike.

Një fitore e po-së mund të përshëndetet nga tregjet në terma afatshkurtër, por rritja mbetet e dobët dhe në terma afatgjatë influenca e sistemit të ri presidencial mbetet e panjohur.