Arlinda Canaj: Faraoni korçar
Historia e shqiptarëve është një epope e ndritur. Do të ishte korçari Mehmet Ali Pasha me dinastinë e tij që do t’i rikthente shkëlqimin Egjiptit madhështor të faraonëve dhe piramidave.
Historia e shkëlqimit të tij është një histori e jashtëzakonshme gati gati përrallore, por për fat të mirë të shqiptarëve dhe e vërtetë. Ai do të lindte në Zëmblak të Korçës në vitin 1769. Familja e tij u shpërngul hershëm në Kavalla të Greqisë. Mehmet Aliu ishte fëmija i shtatëmbëdhjetë nga fëmijët e zëmblakasit, Ibrahim agait, të cilët vdiqën njëri pas tjetrit.
Detyrën e parë publike ai do ta përmbushte në moshën 18 vjeçare. Së bashku me dhjetë vetë të armatosur shkoi për të bindur një fshat aty afër, të paguante taksat. Pasi i fut në xhami katër të parët e fshatit, u premtoi se nuk do të dilnin të gjallë nëse fshati nuk paguante taksat.
Në Egjipt fillimisht do të shkonte si një ushtar i thjeshtë i Portës së Lartë, por falë aftësive të tij dhe zgjuarsisë së madhe që kishte por dhe falë trimërisë do të bëhej komandant dhe me kalimin e kohës dhe pasha.
Ishte interesante një fakt. Ai nuk dinte të shkruante dhe fliste vetëm shqip. Po kjo nuk e pengoi të bënte karrierë ushtarake. Në ditët kur Napoleon Bonoparti pushtoi Egjiptin, i cili që nga koha e sulltan Selimit kishte qenë pjesë e pandashme e perandorisë osmane, Mehmet Aliu ashtu si shumë myslimanë të tjerë, shtetas të perandorisë u ngrit për të mbrojtur këtë tokë të perandorisë osmane nga kolonizatorët e rinj.
Në krye të një batalioni shqiptarësh, Mehmet Aliu marshoi drejt Egjiptit dhe mbas shumë përpjekjesh luftarake me francezët më në fund e çliroi Egjiptin nga zgjedha franceze. Pas çlirimit të Egjiptit dhe mosmarrëveshjeve të ndryshme civile në vitin 1805, Mehmet Aliu me ndihmën e sheikut Azhar do të merrte fermanin e sulltanit për t’u bërë guvernator i Egjiptit dhe mori titullin Pasha.
Egjipti i asaj kohe ishte zhytur në varfëri ekstreme. Ndaj duke parë këtë gjendje katastrofike ai do të ndërmerte disa reforma shumë të rëndësishme. Ai i dha hov bujqësisë, industrisë e tregtisë duke rritur mirëqënien e vendit. Në Aleksandri, Rozet, Damiet nisën të ndërtoheshin fabrika të mëdha dhe gjatë kësaj kohe më shumë se njëmijë anije tregtare përshkonin Nilin.
Me mbështetjen e francezëve u zhvilluan shumë ekspedita arkeologjike duke e kthyer vendin në lulëzimin e dikurshëm. Pikërisht gjatë kësaj kohe kemi zbërthimin e hieroglifeve të famshme e shumë studime të rëndësishme.
Në vitin 1824 plasën kryengritjet në Greqi. Sulltan Mahmudi i II-të që nuk mund të shtypte dot rebelimin grek thirri në ndihmë Mehmed Aliun, i cili në krye të ekspeditës do të çojë djalin e tij, Ibrahim Pashën. Ky i fundit do të shuajë dhe shtypë revoltat në Greqi. Me fitoren e kësaj lufte Mehmet Aliu do të shpërblehej nga sulltani dhe do të bëhert guvernator i Kretës.
Por kjo gjë nuk i pëlqeu fuqive të mëdha (Britanisë, Francës dhe Rusisë). Këto të fundit duke parë shtrirjen e gjerë të Mehmet Ali Pashës nga Sudani deri në Kretë, më 1827 dërguan forcat e tyre për të luftuar me Ibrahim Pashën, të birin, dhe ky i fundit pas përplasjes me fuqitë e mëdha u thye dhe u detyrua që të lëshojë pe për shtypjen e terrorizmit grek. Ai la në fushën e betejës rreth 93 anije lufte.
Pikërisht gjatë kësaj kohe do të fillonte lëvizja vahabiste që kishte pushtuar Mekën dhe Medinën. U bë një betejë e ashpër që e fitoi Ibrahim Pasha.
Por shpejt ambiciet e Mehmetit do rriteshin. Ai ëndërronte të bëhej sulltan i Përandorisë Osmane. Pas fitores së betejës më 1839 me ushtrinë osmane në Konia të Anadollit, ushtria e Mehmet Pashës marshon drejt Kostandinopojës. Të gjithë historianët janë të një mendjeje që ai donte të bëhej sulltan. Por ishin fuqitë e Mëdha që do ndalonin këtë ambicie të tij. Ata e kërcënuan Mehmet Aliun që të mos marshonte më tej.
Pas kësaj përpjekjeje të fundit, Mehmet Aliu u tërhoq në Egjipt ku atij iu njoh e drejta e mbretërimit në Egjipt dhe nga ku rrodhi një dinasti e gjatë që zgjati deri në vitin 1952.
Mehmet Ali Pasha do të vdiste në Aleksandri. Trupi i tij do të mbështillej me një shall kashmiri dhe me shpatën e tij do të varrosej i përcjellë nga 22 sheikë, që lexonin vargjet e Kuranit dhe që e shoqëruan deri në xhaminë e Alabstros në Kajro, ku u varros.