Nënë Tereza, ndër shtatë personalitetet botërore “Qytetare Nderi e SHBA”

Vetëm 7 personalitete jo-amerikane iu është dhënë çmimi “Qytetar Nderi” gjatë gjithë historisë së Shteteve të Bashkuara të Amerikës, në mesin e këtyre personaliteteve është edhe shqiptarja Gonxhe Bojaxhiu – Nënë Tereza.

Çmimi “Qytetar Nderi” i SHBA është çmimi me i madh për jo-amerikanët. Vetëm shtatë persona kanë qenë të nderuar me këtë çmim në historinë e SHBA, pesë pas vdekjes dhe dy persona ndërsa ende ishtin gjallëK Nënë Tereza dhe Sir Winston Churchill.

1. Winston Churchill (1963) – Ish-kryeministri britanik dhe aleati i fortë i amerikanëve gjatë Luftës së Dytë Botërore ishte i huaji i parë që ishte nderuar “Qytetar Nderi i SHBA”. Tetë shtete kishin dhënë tashmë atij çmimin “Qytetar Nderi”, nëna e të cilit ishte amerikane, ishte presidenti John F. Kennedy ai që i kishte dhuruar çmimin.
2. Raoul Wallenberg (1981)-Kur Gjermania naziste pushtoj Hungarinë në vitin 1944, Bordi i Luftës për Refugjatët, kërkoi Suedinë neutrale për të ndihmuar në shpëtimin e hebrenjve hungarezë të cilat përballen me vdekjen në kampet naziste të përqendrimit. Wallenberg, një suedez 31-vjeçar biznesmen i kthyer në diplomat, rrezikoi jetën e tij dhe duke i mbijetuar të paktën një tentimi për ta vrarë atë, vetëm për të shpëtuar sa më shumë të 100.000 njerëzve të pafajshëm nga Holokausti, duke i pajisur me pasaporta mbrojtëse, duke ngritur shtëpi të sigurta dhe duke iu dhënë ryshfet zyrtarëve naziste. Pas okopimit të Hungarisë nga Bashkimi Sovjetik në janar të vitit 1945, ata moren Wallenberg në paraburgim, që nga ai moment ai kurrë nuk ishte parë në publik. Edhe pse sovjetikët raportuan një dekadë më vonë se Wallenberg kishte vdekur nga një atak në zemër në një burg të Moskës në vitin 1947, ka pasur raporte se suedezi ishte ende gjallë, gjatë Perdes së Hekurt ai u shpall “Qytetar Nderi i SHBA”.
3. William Penn (1984) – Në vend të parave, Mbreti i Britanisë Charles II u vendosi një borxh në pronësi të familjes Penn në 1681 nga William Penn dhënien 45.000 kilometra katror të tokës në veri të Maryland. Kolonia Penn, që ai e quajti Pennsylvania për nder të babait të tij, ishte një strehë fetare për sektin fetar të quajtur Quakerstë – Shoqata Fetare e Miqve të Amerikës . Penn mbrojti të drejtat e qeverisë së përfaqësuese, ndërgjegjes personale, lirinë fetare, edukimin publik dhe gjykimit nga juria, parimet që do të inkorporohen në Kushtetutën e SHBA-së. Vetëm pas 300 viteve anglezi kishte pranuar çmimin “Qytetar Nderi”.
4. Hannah Callowhill Penn (1984) – Edhe pse ajo kaloi vetëm dy vjet të jetës së sajë në Pensilvani, gruaja e dytë Penn, 24 vjet më i vogël se ai, mori çmimin “Qytetar Nderi të SHBA” për avokimin e saj e të njëjtat parime të lirisë përkrahur nga burri i saj. William dhe Hannah lundruanë përsëri në Angli në vitin 1701 dhe kurrë nuk u kthyen në Pensilvani.
5. Nënë Tereza (1996) – Një vit para vdekjes së saj, Agnese Gonxhe Bojaxhiu, e njohur në botë si Nënë Tereza, u bë personi i vetëm së bashku me Churchill që ishte nderuar me çmimin “Qytetar Nderi i SHBA”, ndërsa ende ishte gjallë. Edhe pse murgesha shqiptare e cila ishte lauruar me Çmimin Nobel të Paqes dhe cmimin e Presidentit për Medaljen e Lirisë ajo kishte qëndruar pak kohë në SHBA, te Misionaret e Bamirësisë, që ajo e kishte themeluar në vitin 1950, duke hapur një kuzhinë që shërbente supë, në strehimoret e emergjencës, për shtëpi pleqsh dhe strehimeve të tjera në të gjithë vendin. Ajo ishte njoftuar nga ambasadori amerikan në Indi për dhënien e çmimit “Qytetare Nderi, në vendin në të cilin Nënë Tereza arriti në vitin 1929, duke ë quajtur murgeshën 86-vjeçare, “një bijë të Amerikës”.
6. Marquis de Lafayette (2002) – Rekrutuar në kauzën atdhetare gjatë Revolucionit Amerikan, aristokrati francez mori gradën e gjeneral major në Ushtrinë Kontinentale në vitin 1777, pavarësisht nga fakti se ai ishte vetëm 19 vjeç. Pasi u plagos gjatë Betejës së Brandywine dhe duke kaluar dimrin në Valley Forge, Lafayette krijoj një marrëdhënie të ngushtë me George Washington. Ai me taktikat e tij dhe duke siguruar ndihmën e qeverisë së tij,kishte dhënë rezultate të mëdha për Revolucionin Amerikan. Forcat Lafayette-së ndihmuan në humbjen e gjeneralit britanik Cornwallis në betejën vendimtare të luftës në Yorktown në vitin 1781. Në 1824, Lafayette u bë personalitet i parë i huaj që kishte mbajtur fjalim në Kongresin e SHBA-së dhe gati dy shekuj më vonë i njëjti organ e bëri atë “Qytetar Nderi të SHBA”.
7. Casimir Pulaski (2009) – Një tjetër njeri fisnik nga Europa që doi vullnetar për kauzën patriotike në Revolucionin Amerikan, oficeri ushtarak polak kishte deklaruar në Uashington, pas mbërritjes së tij në Amerikë: “Erdha këtu, ku po mbrohet liria, për t’i shërbyer asaj ose për të jetuar a vdekur për të”. Pulaski fitoi një emër të madh si një kalorës i aftë dhe të dalluar në Betejën e Brandywine ku me sulmin i tij të kalorësisë ndihmoi të shpëtojë Uashingtonin dhe forcat e tij. Që nga viti 1929, Kongresi ka deklaruar përvjetorin e tij të vdekjes- 11 tetorin si ‘Dita PULASKI’.