Konflikti Izrael-Palestinë, si mori Jeruzalemi status të veçantë

Duke nisur nga viti 1946 e deri më 2008, Izraeli ka ndjekur një politikë zgjeruese ndaj Palestinës. Më poshtë do të japim hartën dhe ndryshimin e saj që nga themelimi i Izraelit si shtet i pavarur më 14 Maj 1948.Asambleja e Kombeve të Bashkuara, në vitin 1947 votoi pro ndarjes së territorit palestinez midis arabëve dhe hebrenjve duke i njohur Jeruzalemit një status ndërkombëtar. Menjëherë pas këtij vendimi, më 14 Maj 1948 Izraeli shpalli pavarësinë.

Palestina e cila deri më 1947 rezultonte si një territor më vete, në 61 vitet që kemi lënë pas ka ndryshuar tërësisht. Për këtë, mjafton të shikoni hartën poshtë:

Në fakt, në këtë gjeografi gjithçka nisi më 1917 kur u nënshkrua edhe deklarata e Balfour-it që nënkuptonte shkëputjen e vendit nga Perandoria Osmane.

Ministri anglez Arthur Balfour, i shkruajti një letër liderit sionist Lord Rotshild. Në këtë letër, Balfour shkruante se Anglia do të mbështeste deri në fund sionistët për vendosjen e një shteti hebre në territorin palestinez. Kjo letër u fut në histori si “Deklarata e Balfour-it”.

Në bazë të kësaj deklarate, me qindra mijëra çifutë, sipas projektit sionist emigruan drejt territorit palestinez të sunduar nga anglezët.

Si pasojë e zhvendosjeve të planifikuara të çifutëve drejt territorit palestinez, rritja e popullsinë hebreje në një të gjashtën e popullsisë vendase bëri që në Prill të vitit 1920 të nisin edhe kryengritjet e popullit palestinez.

Në vitin 1947, Britania e Madhe i dorëzon për zgjidhje Kombeve të Bashkuara çështjen e Palestinës. Kombet e Bashkuara, duke e ndarë territorin palestinez në dy pjesë, sugjeruan që 56.5 përqind e tij t’u jepet çifutëve dhe 43.5 për qind tu jepet arabëve. Pavarësisht kundërshtimeve palestineze, ky propozim kaloi me votën pro të 33 shteteve.

Më 15 maj 1948, Britania e Madhe deklaroi se kërkonte t’i jepte fund sundimit të saj në Palestinë. Militant çifutë, në dhjetor të vitit 1948, nisën spastrimin etnik të fshatrave me popullsi arabe në Palestinë. Ndërkohë që Izraeli shpalli pavarësinë e tij më 14 Maj 1948.

Militantët e organizatave sioniste Irgun dhe Lehi, pas masakrës që bënë më 9 Prill në fshatin Deir Jasin , detyruan me mijëra libanezë që jetonin aty që të largoheshin drejt Egjiptit dhe Bregut Perëndimor. Vetëm një ditë pasi Izraeli shpalli pavarësinë, Jordania, Egjipti, Libani, Iraku dhe Siria e sulmuan atë, por mbeten të pafuqishme kundrejt mbrojtjes izraelite. Pas këtyre luftimeve, Egjipti mori Gazën, kurse Jordania mori një periferi të Jeruzalemit dhe Bregun Perëndimor. Këto hapësira përbënin 25 për qind të Palestinës.

Në vitin 1964 u themelua Lëvizja Çlirimtare e Palestinës.

Më 5 qershor 1967, nisi një luftë ditore gjatë së cilës ndryshoi edhe harta e Lindjes së Mesme. Izraeli arriti të pushtojë Jeruzalemin lindor dhe Bregun Perëndimor, ndërsa mori përfundimisht nga Egjipti Gazën dhe gadishullin e Sinas si dhe kodrat Golan nga Siria. Pas këtyre luftrave, Izraeli zgjeroi territorin e tij në pothuajse dyfish. Kombet e Bashkuara, pas kësaj lufte tërhoqën vendimin 242 duke pranuar këto territore si të pushtuara nga Izraeli dhe kërkoi tërheqjen e menjëherëshme të tij, gjë kjo që u kundërshtuar nga Tel-Avivi zyrtar.

Në vitin 1968, Jaser Arafat kalon në krye të Lëvizjes Çlirimtare të Palestinës. Ai, foli për herë të parë para Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara ku theksoi kërkesat e tij për paqe.

Në vitin 1977, pasuesit e Irgun dhe Lefi, partia Likud fiton zgjedhjet në Izrael. Kjo parti mbronte idenë e marrjes së të gjithë territoreve të premtuara (Jordani, Palestinë, Irak, Siri, Liban, Egjipt, dhe një pjesë të Turqisë dhe Iranit). Në atë kohë, ish ministri i bujqësisë, Ariel Sharon ishte nga partia Likud.

Në vitin 1979, lideri egjiptian Enver Sedat nënshkroi marrëveshjen e paqes me Izraeli duke u ktheyer kështu në vendin e parë arab që njohu pavarësinë e tij. Sipas kësaj marrëveshjejei Gaza ju dorëzuar palestinezëve.

Në vitin 1982, Ariel Sharon nis luftën Izrael-Liban. Gjatë kësaj kohë u kryen edhe masakrat më të mëdha historike. Me mijëra palestinezë u vranë në kampet Sabra dhe Shatilla. Pamjet e dhimshme të vrasjeve dhe masakrave në këta kampe, kaluan si një njollë e zezë në histori.

Në vitin 1982 Izraeli i shpall luftë Libanit.

Në vitin 1987, në Gaza nis vala e protestave e quajtur Intifada e cila në një kohë të shkurtër u përhap edhe në Bregun Perëndimor. Brenda të njëjtit vit, në Palestinë e themelua edhe lëvizja e Hamasit, e drejtuar kjo nga Shejh Ahmed Jasin.

Në vitin 1988, Bashkimi për Liri të Palestinës nën drejtimin e Arafatit pranon vendimin 242 të Kombeve të Bashkuara dhe idenë për dy shtete në Palestinë.

Në vitin 1992, me ardhjen në pushtet të Partisë së Punës në Izrael, nisi edhe një etapë deri diku më paqësore. Në vitin 1993 Izraeli dhe Arafati nënshkruan marrësveshjen për paqë të Oslos. Sipas kësaj marrëveshjeje, Arafati fitoi të drejtën për tu kthyer në vendin e tij. Në vitin 1994, Lëvizja për Çlirim të Palestinës dhe Izraeli takohen në Kajro. Në këtë takim u vendos që Izraeli ti lë Palestinës një pjesë të mirë të Gazës dhe qytetin Erila të Bregut Perëndimor.

Në Shtator të vitit 2000, Ariel Sharon viziton xhaminë e shenjtë të Mesxhidi Aksasë në Jeruzalem, gjë kjo që ngjalli një valë protestash tek myslimanët palestinezë. Kjo ngjarje shënoi edhe fillimin e Intifadas së dytë.

Në vitin 2006-2007, vëmendja u përqendrua në përplasjet midis Al Fatih dhe Hamasit. Konflikti I këtyre dy grupeve që luftonin për pavarësinë e Palestinës, ishte në interest ë Izraelit.

Pas vdekjes së Jaser Arafatit, në krye të vendit erdhi Mahmud Abas i cili u takua me Shimon Peres në Annapolis.

Më 27 Dhjetor 2008, ditë kjo e shenjtë për çifutët e që sipas besimit të tyre nuk lejohet as qepja me gjilpërë, Izraeli nisi drejt Palestinës një sulm të koduar “Derdhje plumbash”. Pas një jave sulmesh ajrore, nisi edhe ofensiva tokësore.

Gaza, e cila cilësohet si kampi më i përqendruar në botë, ka një sipërfaqe të vogël në krahasim me popullsinë ku pëer çdo metër katror I takon pesë palestinezë. E pas gjithë kësaj, Izraeli i cili synon shkatërrimin e Hamasit, ka shkaktuar me qindra viktima midis të cilëve shumë gra e fëmijë të pafajshëm.

FUQIA USHTARAKE E HAMASIT

– Mendohet se Hamasi ka mijëra raketa me rreze të shkurtër veprim, si dhe shumë raketa “Grad” me rreze të gjatë veprimi që mund të arrijnë qendrat e populluara izraelite deri në 40 kilometra nga kufiri me Rripin e Gazës.

– I dislokuar fillimisht në rrugët e Gazës në maj të vitit 2006, aparati kryesor i sigurisë i Hamasit, që u quajt fillimisht Forca Ekzekutive, ka shkuar nga afro 3 000 anëtarë në më shumë se 13 000 anëtarë dhe është ndarë në disa degë të sigurisë. Të paktën 180 persona nga forcat e sigurisë së Hamasit u vranë gjatë sulmeve ajrore izraelite.

– Forca kryesore e sigurisë e Hamasit është rritur në madhësi që kur ky i fundit mori kontrollin e Rripit të Gazës në qershor të vitit 2007, pjesërisht pasi grupi islamik ka para për të paguar rrogat. Në zemër të forcës ka kryesisht anëtarë të krahut të armatosur të Hamasit, Brigada Izz el-Deen al-Qassam, por ajo përfshinë disa anëtarë të fraksioneve militante, të tilla si Komitetet e Rezistencës Popullore.

– Mendohet se Brigadat Qassam kanë 25 000 anëtarë, por nuk është e qartë sesa prej tyre janë të përfshirë në njësitë e tjera.
– Forcat e armatosura mirë dhe të motivuara të Hamasit janë të pajisura me pushkë dhe granata. Disa veshin jelekë antiplumb dhe mbajnë armë kundërtank, që kanë hyrë kontrabandë në Rripin e Gazës nëpërmjet tuneleve nga Egjipti ose që janë ndërtuar në mënyrë artizanale.

– Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikë theksojnë se Irani siguron financimin dhe trajnimin e specializuar të njësive të Hamasit. Mendohet se Hamasi ka ndërtuar disa bunkerë të fortifikuar të ngjashme me ato të përdoruara nga gueriljet e Hezbollahut në jug të Libanit.

– Hamasi ka bërë thirrje për një kryengritje të re kundër Izraelit që do të përfshijë sulme kamikaze në qytetet izraelite. Duke marrë parasysh faktin se Gaza është e rrethuar, Hamasi ka të ngjarë t’u drejtohet përkrahësve të tij në Bregun Perëndimor, por pjesa më e madhe e tyre janë rrethuar nga forcat izraelite dhe nga forcat e sigurisë palestineze besnike ndaj presidentit Mahmoud Abbas. Zyrtarët e sigurisë izraelitë theksojnë se barriera që shteti hebre ka ndërtuar rreth Bregut Perëndimor e ka bërë më të vështirë për të bërë operacione kamikaze nga këtu.

KRONOLOGJI:

1987 – Hamasi u krijua gjatë kryengritjes së parë të palestinezëve.

1993 – Hamasi kundërshton marrëveshjet për paqe të përkohshme mes Izraelit dhe
Organizatës të Çlirimit të Palestinës (PLO) e drejtuar nga Yasser Arafat.
1996 – Arafati zgjidhet president. Lëvizja Fatah fiton 68 nga 88 vende në parlament. Hamasi bojkoton votimet.
2000 – Fillon kryengritja e dytë pas ndërprerjes së bisedimeve për paqe.
2004 – Arafat vdes në Paris dhe pasohet nga Mahmoud Abbas si kreu i OÇP dhe president i vendit.
2005 – Abbasi dhe lideri izraelit, Ariel Sharon deklarojnë armëpushim. Abbasi fiton përkrahjen e Hamasit, i cili e respekton armëpushimin. Izraeli i jep fund pushtimit 38-vjeçar në Gaza.
2006 – Hamasi fiton zgjedhjet parlamentare palestineze, duke marrë 74 vende në parlamentin me 132 anëtarë. Lëvizja Fatah e drejtuar nga Abbasi fiton 45 vende.

2007 – Islamikët e Hamasit fitojnë një luftë të shkurtër civile në Rripin e Gazës kundër forcave laike të Fatahut besnike ndaj Abbasit. Abbasi shkarkon qeverinë e Hamasit dhe emëron qeverinë e tij në territorin e pushtuar të Bregut Perëndimor.

ÇFARË ËSHTË HAMASI:
-Hamasi është një shkurtim i Lëvizjes Islamike për Rezistencë dhe që në arabisht do të thotë “përkushtim”.

– Hamasi është angazhuar zyrtarisht për të shkatërruar Izraelin dhe për të krijuar një shtet islamik në vend të tij. Por Hamasi ka deklaruar se do të pranonte krijimin e një shteti palestinez në tokat e pushtuara nga forcat izraelite në luftën e vitit 1967 në këmbim të një armëpushimi afatgjatë.

– Hamasi ka kundërshtuar kërkesat nga Izraeli, Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe vendeve të tjera për të njohur shtetin hebre dhe për t’u çarmatosur. Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara janë përpjekur të izolojnë Hamasin.

– Hamasi ka ndërmarrë një seri sulmesh vetëvrasëse kundër Izraelit duke filluar nga viti 2000, por më pas respektoi një armëpushim në vitin 2005. Sulmet e djeshme vdekjeprurëse ajrore të Izraelit në Rripin e Gazës detyruan liderin e Hamasit Khaled Meshaal të bëjë thirrje për kryengritje.

-Hamasi fitoi zgjedhjet parlamentare të vitit 2006 me ndihmën e premtimeve të tij për të çrrënjosur korrupsionin në Autoritetin Palestinez dhe për të luftuar kundër Izraelit. Ai është gjithashtu popullor për shkak të një rrjeti bamirësie që drejton.