Artan Hoxha: Unë, Sigurimi dhe lapangjozët e Demokracisë

I. PIKENISJE NGA E TASHMJA

Dita e hënë, date 11 qershor 2012 me siguri qe do me mbetet e pashlyeshme ne kujtese. Gjithçka qe ndodhi nga e diela ne mbrëmje me shpalljen e kandidaturës time nga liderët e mazhorances dhe kundërshtimi i saj nga lideri i opozitës e deri tek momenti i zgjedhjes se Bujar Nishanit ne postin e Presidentit te Republikës pas dorëheqjes time, ishin te gjitha ngjarje te rëndësishme qe do te ushqejnë kujtesën e kësaj dite por këto janë veçse dytësore. E hëna do me mbetet e pashlyeshme ne kujtese si dita e mësimit te madh qe pavarësisht dijes dhe bindjes personale nuk duhet neglizhuar çdo akuze, shpifje a baltosje. Ky ishte i vetmi gabim i imi dhe i vetmi qe gaboi isha unë. Te tjerët bene lojën e tyre politike sipas interesave. Ndaj, e hëna ishte edhe dita e vendimit për t’iu rikthyer disa prej këtyre akuzave e ne radhe te pare asaj për bashkëpunim me Sigurimin e Shtetit.

Akuzën për bashkëpunimin tim me sigurimin e shtetit e kam dëgjuar te qarkulloje disa here ne këto 22 vite te demokracisë, qe ne muajt e pare kur u angazhova ne themelimin dhe organizimin e degës se Partisë Demokratike ne Durrës e me pas, ne momente kulmore te politikes e ne varësi te pozicionit tim politik e publik. Gjithnjë e kam dëgjuar si një pëshpërime, thashethem, te thëna nga persona qe me tregonin se dikush kishte thënë kështu a ashtu për mua. Jo rastësisht, burimi i peshperimes akuzuese vinte gjithnjë nga ana tjetër e krahut politik me te cilin isha ne opozicion apo kritik ne momentin e dhënë. Gjithnjë i kam neglizhuar duke i trajtuar me qetësi, shaka, qesëndi a përbuzje por pa mllef pasi isha i vetëdijshëm për te vërtetën time te thjeshte te cilën do t’jua rrëfej me poshtë duke ju thënë qe nuk jeni ju te paret pasi atë e dine plot te afërm, miq e shoke te cilëve iua kam treguar kur ka qene rasti, siç tregohen rëndom mes miqsh e te njohurish ndodhi te rëndësishme te jetës.

II. PERBALLJA ME SIGURIMIN E SHTETIT

E vërteta ime është se unë, qe nga momenti i pare qe u kontaktova drejtpërdrejt nga një sigurims, ne shtator 1981, e deri ne vendosjen e demokracisë, asnjëherë nuk i shërbeva Sigurimit te Shtetit me asnjë forme, mënyrë a mjet. Po, mua mu kërkua, pa mbushur ende 17 vjeç, ne fillim te vitit te trete te shkollës se mesme, te bashkëpunoja. Takimi ndodhi papritur, ne një godine ne ndërtim e sipër pranë shkollës, përmes një personi te trete X i cili ma prezantoi e me la vetëm me sigurimsin. Unë nuk dua te zgjatem ne këtë shkrim ne detajet e ndërmjetësimit dhe te takimit pasi druaj qe do te mjaftonin fare pak te dhëna qe disa lexues, me njohje te mire te mjedisit shkollor, atij përreth shkollës si dhe te Durrësit ne atë kohe, t’i përafroheshin identitetit te tyre e aq me keq te krijonin dyshime, për shkak te ngjashmërive, për persona te tjerë qe nuk kane fare gisht ne këtë ngjarje.

Takimi zgjati ndoshta jo me shume se 15 minuta por ne kujtesën time është ngulitur si i pambarim. I vetëm, përballë një mesoburri qe dukej se e njihte zanatin e tij, ne një mjedis te zymte, te erret, dekurajues mu desh te përballesha me Sigurimin e frikshëm te Shtetit. Me shume se sa përmbajtjen e bisedës, detajet e se cilës, por jo thelbi, mu shuan shpejt nga kujtesa, sot ende ndjej reagimin e gjithë qenies sime: gjallërimi kundra ligështisë, inteligjenca kundra mendjelehtësisë; guximi kundra frikës. E gjithë qenia ime punonte ne kapacitet te plote për te thënë me fjalët e duhura, ritmin, timbrin, gjestet dhe vështrimin, fjalën me te thjeshte – JO – një JO sa e qarte aq edhe e pa ndëshkueshme. Ndërmarrje tepër, tepër e vështirë.

III. SI U RRITA DHE U EDUKOVA NE FAMILJE
Unë nuk isha fare, fare i papërgatitur. Ne familjen time, qe për konceptet e kohës konsiderohej me biografi te keqe e për këtë shkak pësonte diskriminimin tipik te shtresës se ashtuquajtur te deklasuar, kisha dëgjuar raste te personave te ndryshëm dhe kalvarin e dhimbshëm te tyre me Sigurimin e Shtetit, qofte kur ishin detyruar me presion e kërcënime te pranonin te bashkëpunonin e qofte kur kishin kundërshtuar e për rrjedhojë kishin pësuar mbi vete e mbi rrethin familjar persekutime te egra. Ne disa raste te tjera thuhej se kërkesa për bashkëpunim ishte veçse një provokim. Sigurimi ishte një realitet i frikshëm. Rastet e ndryshme qarkullonin si legjenda urbane edhe me te frikshme. Nga i njëjti mjedis mora gradualisht, me se shumti indirekt, pa mu thënë, thuajse përmes shqisës se gjashte, kuptimin mbi sistemin, urrejtjen ndaj tij si dhe shprehitë se si duhej t’i ruhesha kurtheve dhe ndëshkimeve qe mund te pasonin.

Ndërsa prindërit dhe te rriturit e tjerë te fisit te Hoxheve, siç i thërrisnin e i thërrasin edhe sot ne Durrës, ishin te kujdesshëm ne biseda, veçanërisht ne prezence te fëmijëve dhe te te rinjve, gjyshja ime, me te cilën kam ndenjur shume ne fëmijëri ishte e vetmja qe nuk ia përtonte here-pas-here ta thoshte ndonjë fjale a sharje e me pas vinte gjithnjë gishtin tek buza e thoshte “sheeet”! Me një karakter te ngjashëm me gjyshen ishte edhe motra ime e vetme, shtate vite me e madhe se unë, praktikisht një nene e dyte për mua, te cilës nuk iu dha asnjëherë e drejta e studimit ndonëse mbaroi me rezultate mjaft te larta shkollën e mesme te përgjithshme ne vitin 1976. Ne te njëjtin vit unë mbarova klasën e katërt fillore dhe pashe çdo vit, deri ne vitin 1981, se si rropatej im atë për te drejtën e saj te studimit. Nuk ia arriti asnjëherë. Biografia e keq dhe lufta e klasave dolën gjithnjë fitimtare. Ishte koha e egërsimit te skajshëm te saj.

IV. FUNDI I HISTORISE SIME ME SIGURIMIN E SHTETIT
I parapërgatitur nga një mjedis i këtillë familjar, ndonëse i sfiduar papritmas e ne rrethana te gjitha kundra meje, unë arrita te them JO-ne time sa te qarte aq te pa kapshme e te pandëshkueshme nga egërsia e kundereagimit. Ne fund te takimit u porosita qe te mendoja me thelle e te isha me i qarte e me i prere ne takimin e ardhshëm e te afërt e te mos i tregoja kujt, ne veçanti prindërve. Unë as sot nuk e di se si kam mundur te kthehem ne këmbë ne shtëpi por sapo mbërrita i tregova menjëherë tim eti çdo detaj te ngjarjes. E pashe, për here te pare, tim atë, një burrë qe s’jipej kurrë, ndonëse kish hequr shume ne jete, se si te zbehej e te tkurrej. Pas pak e mblodhi vete, thirri ne shtëpi disa nga vëllezërit e tij, një nga dajallarët si dhe dy miq mjaft te ngushte e te besueshëm. Tete bura pleqëruan se bashku një nate te tere, me mua prezent, përgjigjen time ne takimin e ardhshëm. Pas disa ditësh, i armatosur me një tjetër JO, edhe me te peshuar, te pakapshme e te pandëshkueshme, ia transmetova sigurimisit ne fjale, kur me doli përpara ndërsa po shkoja ne shkolle. Veçse pak çaste, ne këmbë, ne rruge, qarte, thate, pa emocion. Besoj se ai duhet ta ketë kuptuar se pas JO-se sime s’isha me unë i vetëm por disa te tjerë, te rritur, me te mençur e me me shume eksperience.

Këtu mbyllet historia ime e kontaktit te drejtpërdrejtë me Sigurimin e Shtetit. Turbull kujtoj se ajo hije sigurimsi, kështu ka mbetur ne kujtesën time, me ka dale përpara pak here ne rruge dhe kam bere sikur nuk e kam pare. Kështu kaluan javët e muajt dhe ngjarja filloi te zbehej ne kujdese e gradualisht te me ngjante, here here e gjithnjë e me shpesh, si një enderr e keqe. Por, pavarësisht nga mënyra se si e përpunonte koshienca a subkoshienca ime, ajo la gjurme dhe ndikoi ne mënyrën time te jetesës. Edhe para saj, ndonëse i komunikueshëm, unë kam qene i përkushtuar ne studime dhe dita rridhte vetëm shkolle-shtëpi-sport. Daljet me shoqërinë ishin tepër, tepër te rralla. Pas kësaj ngjarjeje, kujdesi im për çdo komunikim me te tjerët u rrit ne maksimum dhe pa rene ne sy shmangia çdo bisede apo mjedis qe mund te ishte i dëmshëm a i rrezikshëm. Gjithçka me thoshte se duhej te ruhesha.

V. SHPRESA DHE ZHGËNJIME RINORE.

Gjithsesi, jeta ime nuk u be e zymte. Unë vazhdova te gëzoj rininë me aq saç mund te thuhet se kishte gëzime ne atë kohe e ndërkaq, ne vitin e trete mu rrit pasioni për matematiken, pasion qe erdhi sa papritmas aq edhe me shkak. Unë kryeja shkollimin e mesëm ne Shkollën Industriale. Ndonëse tetëvjeçaren e kisha mbaruar me te gjitha dhjeta, prindërit menduan se shkollimi ne një shkolle profesionale, ne kushtet kur edhe unë mund te pësoja fatin e motrës, do me jepte mundësinë e një profesioni dhe pra edhe te një punësimi. Unë ndava me prindërit te njëjtin mendim. Kërkesa u miratua nga autoritetet e kohës dhe, ndonëse një shkolle profesionale, atje gjeta një staf pedagogjik mjaft te përgatitur si dhe një pjese e nxënësve te mire te shkollave tetëvjeçare te qytetit, disa edhe prej shkollës e klasës time, një pjese edhe me probleme biografie te ngjashme me te miat, kishin bere te njëjtën zgjedhje mes gjimnazit dhe shkollimit profesional.

Dy vitet e para te shkollës se mesme, ndonëse i mbarova me te gjitha notat dhjeta, nuk është se kisha ndonjë pasion te veçante a shprese kush e di se cfare për shkolle te larte. Jo vetëm biografia por edhe vete perspektiva e shkollës profesionale ulte shanse për te drejte studimi universitare. Por, ne fillim te vitit te trete, mësuesi im i matematikes, Vangjel Tati, një nga mësuesit e mirenjehour te matematikes ne shkalle vendi, i cili, pas një fare kohe si mësues fshati, u transferua ne te njëjtin vit kur unë nisa studimet e mesme ne këtë shkolle, na beri me dije se për here te pare edhe shkollat profesionale do te pranoheshin ne olimpiadën e matematikes qe do te zhvillohej për vitet e treta dhe te katërta te shkollave te mesme. Unë u futa, për te mos dale me, ne boten e pafundme e mahnitëse te matematikes, bote qe u be ne atë kohe sfida, zbavitja, shpresa aq sa edhe streha mbrojtëse e imja edhe nga ngjarja e rende me Sigurimin e Shtetit.

Ne ishim katër shoke qe na kapi pasioni i matematikes. Tre prej nesh merreshim me ushtrime ndërsa i katërti, ndonëse për matematiken as qe donte t’ia dinte ndërsa ishte brilant ne lendet shoqërore, na përkthente ushtrime nga libra ruse dhe ne i zgjidhnim me mend. Matematika u be shoqëruesja jone ne çdo mjedis mësimi, pushimi, praktike prodhuese a stërvitje ushtarake. Mësuesi i matematikes, si një trajner i mirefillte, na orientonte dhe furnizonte me literature ruse. Për te mos e zgjatur, ne vitin e trete dhe te katërt unë dola ne vendin e pare si ne rang rrethi ashtu edhe ne rang kombëtar dhe shokët e mi spikaten ne këto aktivitete. Këto fitore me bene te njohur dhe me shndërruan ne krenarinë e shkollës. U bëra i njohur ne tere qytetin. Krahas matematikes vazhdova te kem rezultatet te larta ne çdo lende tjetër dhe t’i përfundoj studimet e mesme me te gjitha dhjeta.

Unë ruaj kujtimet me te mira nga shkolla e mesme, nga mënyra e trajtimit dinjitoz si i barabarte e si shok nga te gjithë mësuesit. Disa prej tyre si edhe disa mësues te tjerë te matematikes ne qytetin e Durrësit u bene ekip trajnuesish te mite (jo vetem) dhe shume shpejt miq te mi e te familjes. Gjithçka dukej se po shkonte me se miri. Rezultatet e larta ne mësime dhe fitoret ne olimpiadat e matematikes me ushqenin një pritshmëri te larte se e drejta e studimit ishte thuajse e sigurte, ndonëse gjendja e pasigurisë dhe alarmit ishte prezent dhe ngrinte krye here pas here. Pas fitimit te vendit te pare ne olimpiadën kombëtare te matematikes ne vitin e katër, mu kërkua dhe dhashë një interviste për RTSH. Gazetari me beri pyetjen thuajse pohuese: “Ju me siguri do te studioni për matematike?”. Unë iu përgjigja “Jo, do te studioj për inxhinieri mekanike”. Është pak te them qe mbeti ca i shtangur si nga përmbajtja e përgjigjes ashtu edhe nga mënyra e te shprehurit tim. Statusi i nxënësit te mire dhe fama me krijonte lehtësira ne jetën e përditshme, pozicion te nderuar e respekt ne shoqërinë time, e pse mos ta them, gëzoja edhe adhurimin e mjaft vajzave te shkollës sime e te gjimnazeve te tjera.

Goditjen e pare e mora ne mbarim te shkollës se mesme. Fillova te ndjej një mërmërime përreth derisa një dite mora lajmin e hidhur. Shkolla, e instruktuar nga lart, nuk do te merrte nismën formale për t’iu kërkuar autoriteteve arsimore akordimin e medaljes se arte për mua. Regjimi kishte vendosur qarte dhe prere. Nëse merrja medaljen e arte automatikisht me takonte te zgjidhja një nga tre degët qe preferoja dhe kjo me jepej pa diskutim. Regjimi kishte vendosur qe unë nuk duhej te ndiqja studimet universitare. Goditjen e dyte e mora ne mesgusht 1983. Ditën qe ishin shpallur te drejtat e studimit me vendim te Komitetit Ekzekutiv, ndonëse e dija te vërtetën e hidhur, këmbët me çuan vete tek stenda e shpalljes dhe lexova emrat. Emri im mungonte. Mungonin edhe emrat e disa nxënësve te tjerë me rezultate konkurruese nga klasa, shkolla ime apo shkolla te tjera te qytetit. Arsye biografie. Nuk isha i vetmi por lajmi për mua e ndjeva se tronditi qytetin.

VI. EDHE REGJIMI ME MONOLIT KA PORE E TE CARA
Goditja e dyte ishte e rende. Për tre muaj u përballa me gjendjen e re. I pashkolle. I papune. Me pas, për fat, gjeta pune si tornitor ne një ndërmarrje. Vendimi i marre katër vite me pare për te fituar profesion dha rezultat. Shpesh qëllonte qe kur dilja nga puna me rrobe ca pis me graso e vajra – punëtor hesapi – e zbrisja autobusin, ndeshesha ne rruge me studentet durrsake qe ktheheshin nga Tirana me tren. Te gjithë me njihnin. Tek shumica ndjeja dhembshuri. Për këtë shkak, here me përshëndesnin me dashuri njëherazi me një siklet te brendshëm here për shkak te sikletit bënin sikur s’me vinin re. Nuk mungonin shikimet e disave. Pak syresh. I ndjeja. Ishin superiore, hakmarrëse, poshtëruese. E pranoja sfidën. Nuk jepesha.

Qyteti lëvizte. Lëvizje te nëndheshme. Ndonjëherë edhe mbi sipërfaqe. Mohimi i te drejtës se studimit shumëkujt i dukej padrejtësi ne tejkalim te çdo kriteri. Ca te tjerë ngrinin pikëpyetje se kush e di se cfare kisha ne biografi. Ne te vërtetë biografia e familjes ishte e keqe sipas standardeve te kohës por jo aq e keqe sa te justifikonte mohimin e te drejtës se studimit përballë rezultateve te mia shkollere. Kjo shtonte edhe me shume pikëpyetjet, cudine, pakenaqesine ndaj vendimit te regjimit por edhe mbështetjen morale për mua. Me rrethoi një opinion publik mbështetës ndërsa e dëgjoja qe me fliste me një te folme grykore, te mbytur.

Përçapjet e tim eti para dhe pas gushtit për te drejtën time te studimit nuk dhanë rezultat. Unë vete tentova te hyj ne takime me autoritetet e kohës por pa sukses. Muajt shkuan një e nga një. Filluan përpjekjet për vitin tjetër. Pesha e dhjetave shkollore dhe medaljeve te mia matematikore rendonte si mal mbi babain dhe mamane e shtrihej tek te gjithë te afërmit. Here-here me dukej sikur prindërit, veçanërisht im atë, ndjeheshin fajtore për vete dhe gjyshërit. Im atë kishte kryer dënimin ne vitet 46-49 ne kampin e punës se te burgosurve për tharjen e kënetës se Maliqit. U dënua për agjitacion e propagande dhe tentative arratisjeje. Ne fakt u arrestua ne shtëpi. U amnistua pas rënies se Koci Xoxes. Por nuk u rehabilitua. Ne te njëjtin vit u arrestuan babai i tij dhe vëllai me i vogël. Qe te tre, bashke me kushërinj te pare, një fis i tere, i ardhur nga Dibra e Madhe ne 1926, e qe me shpejtësi krijoi emër dhe status social te nderuar ne Durres, mbështeten dhe u angazhuan me Frontin Nacional Çlirimtar gjate luftës. Asnjeri si komunist. Te gjithë si patriote me tradita familjare qe nga Dibra. Lufta kërkon ideal, mend dhe kapital. Hoxhet i kishin te tria. I mobilizuan te tria. Ne Durrës konsideroheshin nga bazat dhe kontribuesit me te mëdhenj te luftës çlirimtare. Furnizonin ceten e Pezës. Disa nga djemtë ishin luftëtarë ne ceten e Dibrës. Fis i gjere me lidhje dhe influenca edhe ne grupimet e tjera nacionaliste te asaj kohe qe luftonin pushtuesit. S’kish si te ndodhte ndryshe gjate pushtimit. U sulmuan egërsisht fill pas çlirimit nga fashizmi e nazizmi e menjëherë pas pushtimit komunist. Nga familja e Shijakasve te sime meje, te ardhur ne te njëjtin vit si Hoxhet nga e njëjta krahine – Dibra e Madhe – , ishin atje dhe mbeten edhe këtu tregtare. Iu eci tregtia dhe industria Arritën te bëheshin nder me te pasurit e vendit. Nuk u përzien ne lufte. Iu konfiskua gjithçka pas luftës.

Mblodha veten. U rrita. Jo gjithçka e keqe vjen për te te bere keq. U bëra shok me tim atë. Motra u fejua dhe u martua me një djalë te mrekullueshëm e nga familje e nderuar. Sipas standardit tone, jo atij te regjimit. I ati i dhëndrit kishe bere afro 30 vite burg. Diku nga pranvera e vitit 1984 rifilluan përçapjet për te drejtën time te studimit. Opinioni i durrsakeve ishte aleati i madh i heshtur. Lidhjet familjare, te krushqive dhe ato miqësore te fisit te gjere e te vjetër te Hoxheve u vunë ne pune sa ne Durrës dhe ne Tirane. Hoxhet ishin goditur ashpër e disa here nga regjimi por nuk ishin te humbur e pa influence. Qyteti kishte mjaft njerëz te mire, edhe ne radhët e atyre qe punonin ne strukturat e shtetit. Pedagoget me emër dhe autoritet e Katedrës se Matematikes ne Fakultetin e Shkencave te Universitetin e Tiranes bene ndërhyrjet e tyre. Im atë arriti te takohet me Kryetarin e Komitetit Ekzekutiv, Ligor Ciflikun, një burrë me karakter dhe autoritet, nga ata tipa qe kur marrin një vendim i dalin zot. Ai i premtoi. Përmes një lidhjeje krushqie unë arrita te takoj gruan e Muho Asllanit, ne atë kohe sekretar i pare i PPSH për rrethin e Durrësit e njëherazi anëtar i Byrosë Politike. Bashkëshortja Asllani ishte shpirtmire. Derdhi lot kur i shpjegova historinë time. Me premtoi se do bënte çmos. Ne gusht te vitit 1984 Komiteti Ekzekutiv, mbështetur edhe ne heshtjen miratuese te Komitetit te Partisë, me akordoi te drejtën e studimit për inxhinieri te shpimit te puseve ne Fakultetin e Gjeologjisë dhe Minierave te Universitetit te Tiranes. Regjimi u zbut ca. Ligjet e familjes e miqësive ishin me te lashta. Me te forta. Penetruan ne te çarat dhe poret e tij.

VII. RINGRITJA
Lajmi për te drejtën e studimit me beri me krahë. Ishte një vendim i ditëve, ne mos i orëve te fundit. Paraprakisht, si nga organizata e partisë se ndërmarrjes edhe nga fronti i lagjes kishte ardhur sugjerimi qe te mos me jepej e drejta e studimit. Komiteti vendosi ndryshe. As qe kisha dëgjuar ndonjëherë për emrin e deges se studimit. Nuk e di pse por mu duk tërheqës. Një lloj inxhinierie mekanike e profilizuar. Mekanika e Shkëmbit. Ne ditët e para fillova te njoh shokët e kursit. Ishim te tere djem. Gradualisht kuptova se një pjese e mire ishin nxënës qe ose nuk kishin përkrahje ose kishin probleme ne biografi. Qenka bere mode mendova t’i rrasin këtu ata me biografi te keqe. Ne vitet ne vazhdim, si për te konfirmuar rregullin, ne gjeologjik erdhe edhe disa kushërinj te mi. Përshtypja për këtë përbërje sociale mu përforcua pas disa muajsh, ne 11 prill 1985, kur doli lajmi për vdekjen e Diktatorit. Atë dite nuk u be mësim. U mbajt zi. Tek filologjiku dëgjoheshin dhe/ose thuhej se qahej me dënesë. Ne klasën tone u mbajtën pese minuta heshtje. Unë ndjeja qe shume nga shokët e kursit ndrydhnin nen heshtje një tjetër ndjenje. Shpresën.

Jeta studentore ne Tirane ishte mjaft ndryshe. Hapësira me e gjere dhe mjedisi rinor krijonin mundësi për me shume frymëmarrje. Lashë pas zhgënjimet e te shkuarës. U përfshiva me pasion ne studime. Here pas here ndjeja një fare çmobilizimi tek shokët e kursit. Një fare mungese perspektive. Punësimi ne miniera apo industrinë e naftës konsiderohej si një fare persekutimi ne atë kohe. Një here ne jave behej lexim kolektiv i një vepre te Enver Hoxhës “Për Naftën”. Libri fliste për sabotatore dhe ndëshkimin e tyre. Zbulimet i drejtonte Diktatori. Nëse dilte nafte merita ishte e tij. Nëse nuk dilte gjendeshin fajtoret. Ne praktikat mësimore, kur takonim studente te diplomuar qe punonin inxhiniere neper puse, vija re zhgënjimin, apatinë, friken.

Asgjë nga te gjitha këto nuk ndikoi tek unë. Fakulteti i Gjeologjisë, për fat, kishte një kolektiv pedagogesh te shquar, shumica te diplomuar ne shkollat me te mira te lindjes, me eksperience pune, me pasion për shkencën, Ishin, pa përjashtim, njerëz te thjeshte e dinjitoze. Rezultatet e shkëlqyera qe ne semestrin e pare e ne vazhdim – ne çdo provim merrja vetëm dhjeta – si dhe angazhimet ne studime me te thelluara nen udhëheqjen e pedagogeve me te shquar me futen ne një bote te re, atë te matematikes se aplikuar. Krahas shkollës dhe shkencës, Tirana dhe mjedisi studentor, me dhanë mundësi për zgjerim te interesave dhe mundësive për art, kulture, sport, zbavitje, shoqëri me te gjere edhe me studente te fakulteteve te tjera. Ndërsa vitet e shkollës kalonin, ne horizont po linde shpresa. Regjimit dukej se po i vinte fundi. Ne fakt, ne fund te vitit te dyte, mora një tjetër goditje. Ne fakultet u shpërndanë disa te drejta studimi për ne Algjeri. Natyrisht qe mua nuk mu dha kjo e drejte. Gjithsesi kjo s’me beri aq përshtypje. As qe e ëndërroja. Aq me shume qe kisha pare edhe me keq. Isha kalitur.

Studimet i mbarova shkëlqyeshëm ne qershor 1989. Pas zborit ushtarak tremujor ne Plepa te Durrësit, fillova pune ne pusin e pare te pjerrët e për gaz, nje sfide ne vetvete pasi ishte hera pare qe aplikohej ajo teknologji. Për fat, shpimi kryhej ne afërsi te Durrësit. Pranë detit, pra pranë shtëpisë. Kjo me jepte mundësi te isha pranë mamasë, mbetur e vetme pas vdekjes se tim eti ne qershor 1985, ne moshën 60 vjeçare. Ndërroi jete nga një infarkt. Ime ëmë humbi bashkëshortin. Unë humba jo vetëm babanë por edhe shokun me te mire. Jeta duket e kishte lodhur. Dërmuar. Vitet e fundit, pese me te drejtën e studimit për motrën dhe dy për mua, bene te veten. Vdiq dy muaj pasi e ëma, gjyshja ime krenare e koke me vete ndërroi jete. Shume njerëz, miq e dashamires, qe e kane njohur tim atë dhe mua gjithashtu, gjithnjë me kane thënë e me thonë edhe sot se ai ishte i paarritshëm ne mirësinë dhe mençurinë e tij. Kushdo qe kishte një hall a nevoje për këshillë drejtohej tek ai dhe largohej me ide te qarta a shprese për zgjidhje.

Puna aftër shtëpisë nuk ndodhi rastësisht. Ia di për nder një gruaje zonje, komshie me tezen time qe nuk rron me. Gruaja ne fjale ishte sekretare e Skender Gjinushit, ministër i arsimit ne atë vit. Ajo ia kërkoi me insistim si favor personal. Përdori influencën e saj tek Lavdosh Ahmeaj ne Ministrinë e Industrisë dhe Minierave. Ndërkaq, Skënder Gjinushi, ne rininë e tij, i talentuar ne matematike, kishte pasur për mësues matematike ne gjimnazin Petronini Luarasi, Vangjel Tatin, mësuesi tim te matematikes ne shkollën e mesme ne Durrës. Kuptohet qe gjithçka u lidh ne favorin tim.

Ne shtator te 1990, u riktheva ne Fakultet për studime trevjeçare pasuniversitare qe sot njehsohen me Doktoraturën. Pedagoget e fakultetit arritën te me tërhiqnin. Rezultatet e shkëlqyera bene te veten. Lidhjet qe me ndihmuan për punën me ndihmuan edhe për studimet pasuniversitare. Perspektiva ishte vazhdimi i punës si pedagog ne fakultet. Studimet shtriheshin ne fushën e matematikes se aplikuar. Fillova te ndjek leksionet ne Fakultetin e Shkencave te Natyrës, ne degën e matematikes pesëvjeçare siç quhej ne atë kohe. Kjo me dha mundësinë te njihesha me disa nga pedagoge e vjetër dhe te rinj te asaj katedre te shquar. Kuptova se me mbanin mend edhe pas gjashte vitesh. Me mirëpriten.

VIII. RENIA E REGJIMIT

U vendosa per here te pare ne Qytetin Studenti. Koha punonte kundra regjimit dhe ne favorin tim. Qyteti Studenti ziente. Tirana përreth përgatitej për diçka. Kudo lëvizje. Vendosa te lëviz. Me një grup te ngushte shokësh hodhëm idenë e krijimit te një organizate, me qellim e përmbajtje shkencore ne forme, me synime politike ne thelb. Synime ne fillim ende te ndrojtura e gradualisht gjithnjë e me guximshme. Ne ato jave intensive te tetorit e nëntorit u njoha me shume pedagoge te rinj dhe pasuniversitare qe jetonin ne qytetin studenti, kryesisht ne atë qe quhej godina e pedagogeve. Lëvizja po na bashkonte. Një pjese e madhe e tyre u bene protagoniste te lëvizjes studentore e te Partisë Demokratike.

Gjate nëntorit, me miqtë nismëtarë, ndërmorëm disa takime edhe me personalitete te njohura te kohës për te diskutuar idenë e shoqatës. Një nga takimet ishte edhe ai me profesor Hamid Beqa. Rasti e kish dhënë qe unë te kisha shoqëri me Aden, një vajze nga Durrësi qe ishte fejuar me djalin e profesorit, Ilir Beqen, sot deputet i Partisë Socialiste. Takimi u be ne një nga ditët e festave te nëntorit, ne shtëpinë e profesorit. Unë dhe miqtë e mi i prezantuam idenë. Mbante era politike. Profesori e kuptoi qarte. Ndonëse na mbështeste, këshilla e tij, si e një plaku te urte, ishte qe ta shtynim krijimin e shoqatës pasi te kryheshin zgjedhjet e përcaktuara ne shkurt te 1991, te ashtuquajtura pluraliste sipas Ramiz Alise, ndryshe do t’ju paragjykojnë. Nuk e tha por nënkuptoi këtë te fundit U ndamë miqësisht me profesorin por vazhduam rrugën tone. Ne ditën kur përfaqësia e studenteve do te takonte Ramiz Aline, u takova përsëri me Profesor Beqen ndërsa edhe ai po i ngjitej “malores” ne hyrje te Qytetit Studenti. Revolta dhe forca studentore ishte një magnet i parezistueshem. U përshëndetem përzemërsisht.

Me 14 dhjetor, ne një mbledhje urgjente ne një nga godinat e qytetit studenti, Eduard Selami, ne emër te Grupit Nismëtar te PD se sapoformuar kërkoni qe secili te shkonte ne rrethet a qytetet e lindjes për te nisur themelimin e degëve te PD. Te nesërmen shkova ne Durrës dhe nuk iu ktheva me studimeve ne fakultetin e Gjeologji Minierave

Jeta mori tjetër drejtim. Ne pak dite, bashke me një grup burrash me emër e kurajoze themeluam degën e PD se Durrësit. Ditët e fundit te dhjetorit ishin te vështira por gjithçka u lehtësua pas mitingut te papare me 3 janar 1991 ku mori pjese masivisht qytetaria durrsake. Durrësi ishte kundra regjimit. I këtilla kish qene me kohe. Ai qytet, qe konsiderohej problematik për mungesën e entuziazmit ne aktivitetet masive politike gjate regjimit, tregoi një entuziazëm, mobilizim dhe civilizim qe ne mitingun e pare ku pata rastin te mbaj fjalimin hapes. Rindjeva mbështetjen e qytetit. E doja. Me donte. Ne zgjedhjet e 31 Marsit 1991, fituam bindshëm ne shumicën dërmuese te zonave elektorale te rrethit dhe humben vetëm njërën prej tyre.

Durresi, si edhe disa qytete te tjera kryesore, me Tiranen ne radhe te pare, nuk e pranuan dot rezultatin. Lëvizjet masive qytetase, politike e sindikaliste, diktuan rrëzimin e qeverise Nano te zgjedhur nga Kuvendi me shumice dërrmuese te deputeteve te PPSH dhe iu hapen rruge zhvillimeve demokratike me te shpejta. U krijua Qeveria e Stabilitetit dhe u vendos qe zgjedhjet te kryheshin pas një viti. Ngjarjet rrodhen; vizita e Bejker; rënia e qeverise ne dhjetor; kryerja e zgjedhjeve me 22 Mars 1992. Ne Durrës fituam thelle dhe gjere. Asnjë zone elektorale e humbur. Rezultatet ne qytet ishin afro 80% ne favor te PD dhe aleateve te saj.

 

21. 06. 2012

(Marre nga faqja zyrtare ne facebook)