Prof. Sami Repishti: Rini koshiente amerikane

 

       “Në se ata vazhdojnë me na injorue, me pretendue se na ndigjojnë,  atëherë  na do të ndërmarrim aksione aty ku duhet. Do të ndermarrim aksione çdo ditë dhe në çdo mënyrë derisa ata të mos jenë në gjendje me na injorue përsëri.” Studenti Delany Tarr (24.III.2018)

******

Data 24 mars 2018 do mbetet në kujtesën e miljona njerëzve mbrenda dhe jashtë Amerikës, si nji ditë shprese për të ardhmen, nji përpjekje madhështore me transformue të kaluemen tragjike dhe anti-njerëzore që prodhoi kaq shumë vuejtje e vdekje sidomos për të rinjtë e të rejat e shkollave të mesme amerikane. Rinia kërkon nji jetë të re, nji jetë pa frikë, nji jetë që premton, nji jetë që plotëson aspiratat e tyne për nji të ardhme të lirë dhe dinjitoze. Miljona të rinj e të reja në ma shumë se 800 qytete të botës ngritën zanin e protestës dhe të zemrimit të papërmbajtun për vrasjet masive të studentëve në bankët e shkollave dhe për letargjinë e pashërueshme të klasës politike të vendeve të ndryshme; ata betohen se do ta ndryshojnë këte gjendje kryesisht me forcën e votës së lirë. Po, me vota; jo me pushkë!

Përpjestimet e demonstratës së 24 marsit 2018 kaluen edhe para-shikimet ma optimiste. Besohet ma shumë se nji milionë qytetarë dolën në rrugët e 836 qyteteve të botës me demonstrue shqetësimin. Vetëm në Washington DC kishte disa qindëra mijëra demonstrues, Studentë, të rinj e të reja punëtore, prindë, senatorë, deputetë, personalitete politike nga të gjitha shtetet amerikane…nji masë amorfe por e lidhun ngushtë nga nji ideal i përbashkët: kontrolloni shitë-blerjen e armëve; ndaloni përdorimin e armëve jashtë zonave të kufizueme; përforconi me ligjë vendimet e marruna dhe krijoni nji atmosferë ku të rinjtë dhe të rejat mos të kenë frikë nga vdekja e pushkëve të palejueshme. Kurrë ma! Kurrë ma! Ata fituen betejën e mjeteve të informimit në të gjithë  Amerikën…dhe ma përtej!

Strategjia u tregue me organizimin e demonstrative në 387 zona elektorale, (nga 435) aty ku deputetët janë përkrahës të mbatjes së armëve, nji sinjal se në nandorin e këtij viti ata mund të humbin zgjedhjet, me që nuk do të kenë votat e popullsisë ashtu si ma parë. Fitore me evolucion!

Akte emocionale rinore? Jo! Ky ashtë akti i ndërgjegjsimit të nji breznie të re që rritet e pjekun, dhe që na mbushë me shpresë…! “Marshojmë për jetët tona”, “Jemi kundër dhunës”, “Jo dhunës me armë”, “Mos na vrisni”, “Jemi bijtë dhe bijat tuej”etj. Arsyeja e këtij manifestimi ishte nevoja ekzistenciale, literalisht, për nji protestë masive kundër armëve në përgjithësi dhe kundër armëve të masakrave masive të përdoruna nga të rinjtë me probleme mendore . Rasti i fundit ashtë ai i gjimnazit Stoneman Douglas, në Parkland, Florida, ku me 14 shkurt 2018 nji ish student me probleme mendore, i armatosun deri në dhambë, hyni në klasët e shkollës, gjatë orës së mësimit dhe vrau 17 studentë e plagosi 14 të tjerë, të gjithë nën moshën 18 vjeçare (si dhe tre mësues).

Terrori në Parkland, Fl. tronditi opinionin publik amerikan –dhe ma gjanë. Skenat e ekspozueme në ekranet televizive ngjallën nji neveri për aktin, sigurisht për aktorin kriminel, por edhe për klasën politike, sidomos kongresmenët amerikanë që ishin ndihmue financiarisht nga organizata NRA (National Rife Association) lobi shumë i fuqishëm për armatimin e popullsisë, i cili influencoi shumë edhe opinionin e reagimin e Kongresmenëve dhe Presidentit Trump. Ata refuzojnë me kalue nji akt legjislativ për kontrollin, blemjen e armëve, gjendjen mendore të blerësit, dhe për armët automatike për vrasje masive.

Ky  fenomen negativ, i panjohun ma parë në Amerikë –vrasja masive e studentëve në klasë!- ashtë përsëritë me rezultate shkatërruese. Në gjimnazin Columbine, dhe në shkollën fillore Sandy Hooks (Neëton,CT) studentë me probleme mendore, të paisun me armë automatike për vrasje masive vranë duzina të rinjsh e fëmij. Në Sandy Hooks, 27 fëmij -5, 6 dhe 7 vjeçarë- bashkë me mësuesen e tyne u masakruen pa mëshirë në klasën ku studjojshin e këndojshin plot gaz.. Autoritetet zyrtare nuk lejuen pamjen e trupave të shkatërruem nga plumbat: skena të papërshkrueshme…! Trupat e njomë ishin damtue aq shumë dhe aq barbarisht sa që nuk u lejue fotografimi i tyne.

Ish Presidenti Barack Obama vizitoi shkollën. Përpjekjet e tia dhe ata të prindëve të viktimave me kalue legjislacionin që pengon blemjen e armëve u sabotuen nga Kongresi. “Politika” pengoi këte inisiativë të domosdoshme. Kjo ashtë baza e zemrimit gjithëpopullor dhe e protestës.

Demonstrata e 24 marsit 2018, dallohet nga ato të maparëshme për numrin e madh të pjesëmarrësve, në mbar botën, për shumicën e të rinjëve dhe të rejave, dhe për inisiativën me kërkue me kambëngulje deri në sukses ndryshimin e ligjit mbi mbajtjen e armëve. Për mbrojtjen e kauzës së tyne të drejtë ata do të përdorin  forcën e “votës së lirë”, me  synim të ndryshimit të Kongresit, dhe mbushjen e tij me personalitete koshiente të problemit. Para nandorit 2018, dhjetëra mijëra të rinjë e të reja do të arrijnë moshën 18 vjeçare dhe të drejtën e votës. Me nji fushatë të organizueme mirë ata kanë mundësi me shkaktue humbjen në zgjedhje të elementit fanatik dhe të pandërgjegjshëm. Kjo ashtë gjuha që kuptohet mirë nga politikanët e ditës! Grupe prindësh të organizuem me mbrojtë fëmijtë e tyne, ente fetare, grupe për të drejtat e njeriut, dhe arsimtarë koshientë përkrahin këte inisiativë, këshillojnë, dhe punojnë me vetëmohim për suksesin e të rinjëve…!

Miljona amerikanë dhe nga bota e jashtëme dëshmuen shkallën e  zemrimit të rinisë amerikane nga fjalimet e njimbasnjishme të studentëve shpirtënisht të plagosun dhe nga lotët që derdheshin nga pjesëmarrësit në demonstratë…..shokë klase, prindë të viktimave, dhe njerëz të thjeshtë të dermuem nga dhimbja e humbjeve të jetëve njerëzore gjatë mësimit në klasat e shkollës ku vazhdojshin studimet  në përgatitje për jetën që ata andrrojshin. Skenat e televizionit për shikuesët ishin zemër-thyese.  Forcohet shpresa që frymëzon! E fitorja!

Nga Parisi, shkrimtarja amerikane, Pamela Druckerman, shkruente: “Amerikanët janë gjithmonë nji popull plot shpresë….Shpresa ashtë nji shprehje  e optimizmit amerikan që ashtë ende i besueshëm ashtu si e shohim sot tek studentët e gjimnazit në Parkland, Fl. Ashtë taktik, kambëngulës¨, nji optimizëm i  qartë si kristali, si në traditën e Dr.Martin Luther King Jr. Ky optimizëm rrjedh nga fakti se kupton që diçka ashtë e gabueme në mënyrë të tmerrshme. Dhe, se ashtë në anën ma të mirë të traditës amerikane që kjo rini –dhe të tjerë si ajo- nuk kufizohet vetëm me vajtimin. Ata janë të vendosun me veprue e me fitue!”.

Demonstratat e 24 marsit do të kalojë në hisotri si nji hap i madh në procesin e pjekunisë politike të rinisë studenteske amerikane. Ajo ditë do të kujtohet si nji rebelim i breznisë së re kundër insensitivitetit shtetnor, nji rebelim që do të vazhdojë deri në thymjen e këtij fenomeni qeveritar.

Zakonisht, në mendojmë se institucionet arsimore janë qendra edukimi të rinisë jo vetëm me vlerat humaniste dhe njohunitë shkencore, por ndoshta edhe ma me randësi, si kështjella të argumentit të lirë, debatit të qytetnuem dhe frymës së hulumtimit . Demonstrata e 24  marsit ka qenë e vështirë me u organizue dhe me u zhvillue pa asnji incident, asnji arrestim, asnji përpasje me organet e rendit publik; ajo ka qenë model i lëvizjes masive paqësore, nji shembull për të gjithë rininë e botës mbar, sidomos për rininë e vendeve ku demokracia ashtë “frikë” dhe jo “çlirim”.

Ajo do të kalojë në histori si nji ngjarje që do të bajë Amerikën nji vend edhe ma të mirë për popullsinë e saj. Studentja 17 vjeçare Emma Gonzalez, deklaroi:” Ka ardhë koha ma ba diçka. Na do të jemi rinia që do të lexoni në librat e historisë. jo sepse na  do të jemi nji tjetër statistikë e masakrave masive në Amerikë që ju do të lexoni në librat e historis . Jo! Sepse na do të jemi viktimët e fundit të vrasjeve masive!” Studenti 18 vjeçar Adam Allaut III shtoi:” Na po planifikojmë nji lëvizje kombëtare!” Zemrim, e shpresë!

Prindi Chuck Muir shpërthente:” Vajza e djai i im nuk shkojnë në klasë sot me nxanë; ata demonstrojnë me dhanë nji mësim për të rritunit, nji mësim ma të randësishëm: jeta e studentëve vlen shumë, dhe armët janë problemi i jonë!”

“Të rritunit, ashtë mendimi i pergjithëshëm, duhet të kujdesen për fëmijtë; jo vetëm me ë mbrojtë nga rreziku, por edhe me i bindë se janë të mbrojtun nga rreziku. Shkollat janë nji zgjatje e dorës mbrojtëse ashtu siç janë shtëpitë e banimit, faltoret e institutionet që ushqehen nga kujdesia” shkruente The NYTimes e 14 marsit 2018.

*****************

Kohët e fundit kam ndjekë me interesim dhe shpresë lëvizjet popullore- kryesisht studenteske në Sllovakinë e vogël pesë miljonëshe. Ashtë breznia e mbas 1989-ës tashti e rritun, e pjekun dhe koshiente që me demonstrata detyruen Kryministrin Fico me dhanë dorëheqje sepse konsiderohej symbol i korrupsionit dhe qendrimeve anti-demokratike. “Ne jemi rritë, dhe kjo ashtë përpjekja e jonë. Prindët tonë luftuen për lirinë tonë, dhe na u detyrohemi me fitue betejen kundër korrupsionit’” deklaroi nji pjemarrës i demonstratave. Fjalë shprese, kumbonë kushtrimi për veprim…e mobilizim!

Në nji pjesë të Europës, ku shumë qytetarë kanë humbë shpresën në demokraci, Sllovakia paraqitet si nji shebull frymëzues për kundërshtim të udhëheqësve të bindun se vetëm “grushti i hekurt” ka sukses. Ashtu mendohet sot ne Hungarinë e V.Orban-it, në Poloninë e Kazincki-t, dhe në shumë mendje të smura në disa vende ish-komuniste. Mjafton me mbushë strukturën shtetnore me kronizëm, me shpërba institucionet demokratike,(“destructuring the Administrative establishment” shkruente Steven Bannon, ideologu i Trumpizmit) dhe promovimin e vlerave që ata mendojnë se janë vlera me traditë “kombëtare” dhe “prendimore”…nji ndasi ne mes “ne” dhe “të tjerët”, për definicion inferiorë. Prandej, ne Sllovaki, populli kërkon nji angazhim për mbrojtjen e vlerave demokratike të Perendimit “demokracinë liberale”, dhe sundimin e ligjit: drejtësi e liri për të gjithë.

Populizmi që ngren kokën në Europë ashtë nji hap  drejt fashizmit!

Nji qendrim i këtill kërkon pastrimin e trupit qeveritar nga elementë që vejnë interesin personal ose partiak mbi ate publik per vetë-pasunimin e jo pasunimin e jetës së popullit me nji të ardhme ma teë mirë. Me qendrimin e tyne në mbrojtje të “sundimit të ligjit” sllovakët i japin Europës Lindore nji shembull të naltë, se ndryshimet e mëdha kryehen edhe me “evolucion” e jo vetëm me “revolucion” e që shkatërrojnë demokracinë. Demokraci nuk do të thotë se politikanët nuk janë të korruptuem. Demokraci ashtë kur na kuptojmë se kur ministri plaçëkitë pasuninë e popullit, jemi të deëtyruem me veprue simbas ligjit” deklaronte Jan Duda, president i Sllovakisë. (Nji shembull: para pak ditësh u arrestue ish Presidenti  Koresë së Jugut për korrupsion. Ky ashtë i katërti president i Koresë së Jugut që arrestohet per korrupsion që nga viti 1980.  Kjo ashtë demokracia!)

Në Shqipëri, rinia ka krijue nji identitet te lavdishëm sidomos që nga viti 1939, i pushtimit italian fashist të Shqipërisë. Ky qendrim i rinisë shqiotare ashtë ba nji traditë që nderon ne dhe breznitë e ardhme. Mbas viteve të L2B dhe ardhjes se diktarurës së kuqe komuniste, mijëra të rinj e të reja shqiptare u ngritën me kundërshtue vendosjen e pamëshirë të diktaturës së proletariatit dhe përfundun para skuadrave të ekzekutimit ose në burgjet e errta të komunizmit. Shqiptari vau shqiptarin pa mëshirë, por i vrami as vdiq as u harrue. Ai frymezoi brezninë e  re me shpirtin e rezistencës kundër diktaturës. Në momentin e përshtatshëm, kur diktatura po jepte shpirt, rinia shqiptare, krysisht studenteske, u ngrit me 8 dhetor 1990 dhe shkroi epopenë ma të lavdishme të viteve të fundit. Studentët u ngritën, rrezikuen shumë –mos harroni Deshmoet e 2 prillit ne Shkodër- dhe hapi rrugën për nji jetë të re për të gjithë, me parullën historike: “Liri,Demokraci! Edhe ne si e gjithë Europa”. Ishte parulla e çlirimit dhe çelsi i së ardhmes demokratike. Për këte ne do të jemi përjetë mirënjohës.Roli i rinis sonë ashtë sot me  ruejtë me besnikëri vlerat e fitueme me gjak dëshmorësh. A do të jetë kjo rini në gjendje me plotësue misionin e shenjtë që u besohet?

Unë jam optimist; fryma revolucionare e të rinjëve nuk shuhet shpejt!