Cikël poetik nga Louis Aragon
Përktheu Ilia Lëngu
Sytë e Elsës
Aq të thellë sytë e tu sa përkulur për të pirë
Pashë atje gjithë diejt e pasqyruar
Atje kërkon të vdes çdo i dëshpëruar
Aq të thellë ata sy sa gjithçka më bëhet fire.
Nën hijen e shpendëve oqean i trazuar
Pastaj çelet moti dhe sytë e tu ndryshojnë
Me velin e engjëjve vera retë i krijon
Mbi grunaja bluja ngjan më e theksuar.
Brengat qiellore kot rreket era për t’i degdisur
Më të kthjellët sytë e tu kur t’i përndrit loti
Sytë e tu sfidojnë qiellin kur hapet moti
Askund m’i kaltër qelqi se në vendin e krisur.
Nënë e Shtatë dhimbjeve ti drita e nemitur
Shtatë shpata prizmin e ngjyrave kanë shpuar
Më e dhimbshme dita mes lotësh aguar
Më i kaltër n’errësirë irisi i përzitur.
Sytë e tu çelin shtigje kur ndodh fatkeqësi
Nga ku mrekullisht shfaqen Mbretërit Magë
Teksa me dhembshuri të tre ata panë
Varur në grazhd mantelin e Zonjës Mari.
Në majin e fjalëve mjafton vetëm një gojë
Për të gjitha këngët dhe brengat në shpirt
Për milona yje i vogël qielli tmerrësisht
Për sytë e tu plot mister paskan nevojë.
I kapluar prej imazheve fëmija
Vështron i mahnitur shumë më pak se ti
Kur çapëlon sytë në më gënjen s’e di
Sikur lule të egra të kish çelur stuhia.
Mos janë vetëtima në lavandën që çel
Ku insektet shkarkojnë furi dashurore
Në rrjetën e yjeve endacakë robërohem
Siç vdes në mes të gushtit detari në det.
Radiumin e kam nxjerrë nga peshblendia*
Dhe duart në zjarr të ndaluar i kam djegur
O parajsë qindra herë rihumbur dhe rigjetur
Sytë e tu janë Peruja, Golkonda dhe India.
Dhe dikur gjithësia u bë copë e thërrime
Mbi shkëmbinj ku të mbyturit ndezën zjarr
Unë shihja mbi det dy sy shkëlqimtarë.
*Minerali nga nxirret radium.
Duart e Elsës
Zgjatmi duart kur brenga më kaplon
Për të cilat aq shumë kam menduar
Aq shumë kur vetmia më pushton
Shpëtim te ato duar kam kërkuar.
Kur bien pre në lakun e ngritur
Gjithë frikë ngutje e mallëngjim
Si ujë dëbore që krejt papritur
Prej duarve m’ikën fluturim.
Do dish vallë dikur çfarë përjetoj
Çfarë më pushton e më trondit
Do dish dikur çfarë më përshkon
Çfarë unë tradhtoj kur ti më çudit.
Çfarë gjuha e thellë thotë kësisoj
Gjuhë e heshtur me shqisa shtazore
Pasqyrë pa imazh pa sy dhe pa gojë
Fjalët s’e shprehin drithmën dashurore.
Do dish dikur çfarë duart mendojnë
Për prenë veç një çast zënë në pusí
Do dish dikur çfarë ato heshtojnë
Kur njohën një grimë pakëz fshehtësi.
Zgjatmi duart zemra t’më modelohet
Që bota të heshtë vetëm për një grimë
Zgjatmi duart shpirti t’më paqëtohet
Shpirti t’më paqëtohet si në amshim.
Kuantik për Elsën
Të prek teksa merr frymë dhe shikimet e mia
S’ janë më si në ditët kur jetonim të ndarë
Ti je perandoresha e unë perandoria
N’ ditë të mira e të këqija
Asnjëherë ti për mua nuk ke qenë kaq larg.
Në botën e çudirave ne gjejmë të bashkuar
Ngjyrën absolute të kënaqësisë së dëlirë
Por kur i rikthehem vetes teksa jam zgjuar
Kur psherëtij zemërlënduar
Ti s’më dëgjon më si t’ishte lamtumirë.
Ajo fle E dëgjoj gjatë si hesht i drithëruar
E mbaj në krahët e mi megjithatë njësoj
Si të mos jetë aty dhe ndihem i vetmuar
Ngase misterit më shumë i jam afruar
Si lojtar që parandien humbjen e tij në lojë.
Dita ka të ngjarë ta shkëpusë nga mungesa
Ma kthen më prekëse më të bukur se dit’e re
Nga terri i kanë mbetur aromat dhe esenca
Si ëndërr shqisore më duket se je
Veç dita që ma sjell është sërish natë ende.
Shkurre të përditshme ku jemi lënduar
Si këngë kryeneçe rrodhën këto vite
Asnjëherë i ngopur prej syve të lakmuar
Qielli dëshpërimi gruaja ime
Trembëdhjetë vjet heshtjen tënde kam përgjuar.
Si një guaskë që vetëm për detin jeton
Trembëdhjetë stinë e vjet zemërlënduar
Trembëdhjetë vjet pranë kimerave qëndruar
Të një frike t’ëmbël por që
të mundon.
Trembëdhjetë vjet frike të kotë përjetuar
Po ç’janë e vogla ime një mijë e një net
Koha nuk është asgjë për kë dashuron
Si t’ishin një ditë ikën trembëdhjetë vjet
Zjarr kashte që fill pas filli
djeg.
Elsa në pasqyrë
Bash në zemër të tragjedisë sonë
Para pasqyrës tërë ditën kundruar
Kreh flokët e artë e unë duke kujtuar
Se zjarrin po shuan me ato duar
Bash në zemër të tragjedisë sonë.
Para pasqyrës tërë ditën kundruar
Kreh flokët e artë sikur lodron
Bash në zemër të tragjedisë sonë.
Luan një melodi harpe pa i besuar
Para pasqyrës tërë ditën kundruar.
Kreh flokët e artë sikur lodron
Teksa vret mendjen për të kujtuar.
Para pasqyrës tërë ditën kundruar
Rindez pareshtur prush të lulëzuar
Pa thënë çka një tjetër do kish treguar.
Ajo vret mendjen për të kujtuar.
Bash në zemër të tragjedisë sonë
Si kjo dreq pasqyre bota ngjason
Krehëri ndan një prush të valëzuar
Që kthina kujtese më ka ndriçuar.
Bash mu në zemër të tragjedisë sonë
Siç brenda javës e enjtja qëndron
Dhe para kujtesës tërë ditën kundruar
Shihte teksa vdisnin të pasqyruar
Një nga një aktorët e tragjedisë sonë.
Më të mirët e kësaj bote të mallkuar
Njihen e s’ka nevojë për t’ua kujtuar
Mbrëmjeve të gjata flakët çfarë thonë
Kur flokëarta para pasqyrës qëndron
Dhe kreh në heshtje tis të flakëruar.
Enigma
Një fushë lini blu mes rrushit të zi
Kur era drejt meje dridhshëm e harkon
Një fushë lini blu me qiellin në gji
Dhe tërë qenia ime nis e fërgëllon
Përfytyro.
Një fushë lini blu në ditën e re
Kur mjegull e ëndërrt endet në ajri
Kur kam frikë mos i trëmb zogjtë në fole
Me hijen fluturake shtrirë në fshehtësi
Përfytyro.
Një fushë lini blu që lotëve u ngjan
Të çon në ato vise që dashuria njeh
Ku gjithçka erëmon ngazëllen e ka sharm
Sikur puthje përherë të shikoje atje
Përfytyro.
Një fushë lini blu që duket si çudi
Ku ti zbulon përherë një burim të thellë
Me mantelin e saj vërtet një mrekulli
Mos është shpinë e botës det apo liqen
Përfytyro.
Një fushë lini blu që flet qesh e qan
Ku shpirti të përhumb nuk di a e dallon
Çfarë mbolli atje kjo jetë gazavaj
Përse ta dashurosh të deh dhe të lëndon
Përfytyro.
Vargje për vallëzim
E diel e hënë është krejt njësoj
Mbrëmje mëngjes, ditë apo natë
Në ferr apo në qiell të shtatë
Dashuritë mes tyre ngjasojnë
Ishte dje kur unë të thashë
Gjumi në shtrat do na bashkojë.
Kjo ndodhi dje nesër njësoj
E vetmja udhë ku rrugëtoj
Zemrën time e ke dhuratë
Sa bukur ngjajnë të dyja bashkë
Jeta njerëzore sado të zgjatë
Gjumi në shtrat do na bashkojë.
E shtrenjta ime do jesh përherë
Mbulesa jonë është po ky qiell
Në kraharor do të mbështjell
Aq shumë të dua sa drithëroj
Rri përgjithmonë në këtë strehë
Gjumi në shtrat do na bashkojë.
Brengë-dashuria
Për gjërat më të thjeshta çfarë di ti
Ditët ngjajnë me diej të grimuar
Çfarë ëndërrojnë lulet në terrin e zi
Ikin me tymin dhe zjarret e shuar
Brengë-dashuria çfarë të ka mësuar.
Në skaj të dhomave të kam kërkuar
Atje ku llamba ende s’ishte shuar
Hapat tanë s’qenë më të bashkuar
As krahët tanë të përqafuar
Brenga-dashuri çfarë të ka mësuar.
Pranë dritares sime të kam kërkuar
Më kot kopshtet janë të parfumuar
Në ç’vise në ç’vise je duke qëndruar
Në maj nuk ia vleka për të jetuar
Brenga-dashuri çfarë të ka mësuar.
Çfarë di ti për pritjen e gjatë
Për emrin tënd unë kam jetuar
E njëjta dhe ndryshe ditë e natë
Dhe nga të ty vetëm unë i qortuar
Brenga-dashuri çfarë të ka mësuar.
Teksa përhumbem edhe qëndroj
Si rremtar një çast për të pushuar
Do dish sa gjatë agonia vazhdon
Kur je duke ndjerë fundin e afruar
Brenga-dashuri çfarë të ka mësuar.
Ti më gjete
Më gjete si guriçkë që mblidhet në zallinë
Një gjësend i humbur që askush s’i di dobinë
Si alga mbi sekstantin* që deti nxjerr në breg
Si mjegull në dritare që kërkon vetëm strehë
Si rrëmujë dhome hoteli ende e papastruar
E nesërme udhëkryqi kur festa ka mbaruar
Udhëtar pa biletë që në shkallët e trenit qëndron
Rrjedhë uji që breglumas të mbrapshtë devijojnë
Kafshë e egër që nga dritat e makinave hutohet
Rojtar që në mëngjesin e mekur nga puna largohet
Si ëndërr që në terrin e burgjeve ende pezull rri
Si zog i hutuar kur hyn gabimisht në një shtëpi
Si shenjë unaze n’gishtin e dashnorit të tradhtuar
Veturë e braktisur thellë një terreni të shkretuar
Si letër e grisur përhapur tejembanë nga era
Si nxirja ende mbi duar pasi të ketë ikur vera
Si vështrim i brengosur kur rrugën dot nuk e gjeni
Si bagazh në mëshirë të fatit në një stacion treni
Si një portë diku a dritare që përplaset nga era
Si plagë zemre a peme kur mbi to bie rrufeja
Gur buzë rruge si kujtim i çfarë ka ndodhur dikur
Dhimbje që kurrë nuk njeh fund si njollat mbi lëkurë
Si sirenë anijeje thellë detit kur s’e dëgjon askush
Si për një plagë të vjetër kujtimi i thikës në trup
Si kali në liri kur pi në pellg ujë të turbulluar
Si pas një nate makthesh nënkresa e shpartalluar
Si fyerje ndaj diellit kur pamjen një cifël ta errëson
Si zemërim kur sheh se mbi tokë asgjë nuk ndryshon
Si një fjalë të pandreqshme më gjete nëpër natë
Si endacak që për të fjetur ka hyrë në një stallë
Si qeni që mban në qafë inicialet e të zotit
Mbushur plot zhurmë e furi një njeri i qëmotit
S’është thjesht një fjalë dashuria
O Zot deri në të fundit çast
Zemërdridhur dhe i zbehtë
Kur në hije kthehesh vetë
Si vallë mundet që të ngjasë
Të duash me të vërtetë
Si ta quash këtë tallaz.
Mjaftoka pra të shfaqesh ti
Pamja që më mrekullon
Flokët gjestet që drithërojnë
Rilind e më shfaqet ndër sy
Një botë ku gjithçka gazmon
Ti Elsa ime e imja rini.
E fortë dhe e ëmbël si musht
Si diell dritaresh njësoj
Përkëdheljen e jetës shijoj
Dëshirë e etje zgjon tek unë
Të jetoj ende si dhe të njoh
Historinë tonë deri në fund.
Të jesh me ty është mrekulli
Kur drita faqen ta ka larë
Kur era të sillet vërdallë
Drithëroj kur shfaqesh ti
Si në takim për herë të parë
Me mua ngjan djaloshi i ri.
Më duhet që të kem durim
Po nuk munda të më qortojnë
Si mundet flakët t’i duroj
Ato të djegin që në fillim
Sytë e shpirtit të m’i verbojnë
Po s’kanë për retë ngazëllim.
Goja jote për herë të parë
Zëri yt për të parën herë
Krahu i zogut prek një degë
Pema dridhet fund e majë
Herë e parë kurdoherë
Kur ti më prek me fustan.
Merr këtë frut që regëtin
Flake gjysmën e dëmtuar
Kafsho pjesën e shpëtuar
Tridhjetë vjet kot po aq serish
Kafshimi yt i ka thelluar
Është jeta ime dhurimi im.
Jeta ime vërtet nis
Ditën që të kam takuar
Krahët e tu kanë penguar
Ecurinë e marrëzisë
Dhe ndër vise më ke çuar
Pllenuar prej mirësisë.
Erdhe kur qeshë i hutuar
Për të gjetur rrugën time
U ndeza si degë dëllinje
Në dhjetor në ato duar
Prej buzës tënde më linde
Nga ti jeta m’ka filluar.