Pseudonimi me të cilin Faik Konica shkroi dy romane

Ai është një nga intelektualët më të njohur shqiptar të fillimshekullit të XX. Shumë i njohur për shkrimet e tij, polemikat dhe punën e tij si diplomat, Faik Konica ishte një erudit i jashtëzakonshëm, për të cilin Guillaume Apollinaire thoshte se i njihte 200 gjuhë. Profilit të tij poliedrik i është shtuar edhe një dimension i panjohur, ai i një prozatori, autor romanesh. Kjo pasi që studiuesi Fotaq Andrea, ka zbuluar dy romane të panjohura të Faik Konicës, të cilat ai i kishte shkruar në gjuhën frënge.

Të botuara në një vëllim dhe me pseudonimin Gjoni i Krujës, këto dy romane janë përkthyer po nga Fotaq Andrea. I ftuar në emisionin CODEX të KTV-së, botuesi i tyre Krenar Zejno, ka thënë se ky lajm do të duhej të bënte shumë më shumë bujë dhe të merrte më shumë vëmendjen e publikut. “Martesa e Lejlës” dhe “Sotiri dhe Mitka” janë titujt e këtyre dy romaneve të Faik Konicës, alias Jean de Kroia.

Në një shkrim mbi këto vepra të panjohura vetë Fotaq Andrea shkruan: “As më shumë e as më pak: ja sot, të studiuara dhe përkthyera, pas 115 vjetësh dy romane të reja të Faik Konicës, të shkruara drejtpërdrejt në frëngjisht dhe të nënshkruara “Jean de Kroïa” apo në shqip “Gjoni i Krujës”, një tjetër pseudonim i tij i ri.

Kur tashmë, artikullin e parë në moshën njëzetvjeçare (1895) ai e nënshkruante “Tepeleni” në gazetën qendrore të Parisit “La libre Parole”, kur librin “Sur l’Education – 1898” (Mbi Edukimin) e firmoste “Trhank Spirobeg” dhe kur në kryeveprën e tij “Essai sur les langues artificielles et naturelles – 1904” (Sprovë për gjuhët natyrale dhe artificiale) do të përdorte pseudonimin “Phyrrus Bardyli”. Romanet, që duhet të jenë shkruar në vitin 1909, në bazë të një analize të fakteve, janë botuar në vitin 1911, në Paris, në një vëllim të vetëm, me titullin përmbledhës “Le mariage de Leila” (Martesa e Lejlës), shtypur nga një shtypshkronjë e vogël, gjë që shpjegon edhe tirazhin e saj tepër të kufizuar, aq sa edhe Biblioteka Kombëtare e Francës, nga më të pasurat në botë, nuk e disponon një libër të tillë me tematikë të mirëfilltë shqiptare!

Është e vërtetë se zbulimet koniciane këto kohët e fundit kanë qenë të konsiderueshme, dhe dëshmon për këtë edhe libri ynë i ri “Faik Konica – Përlindësi Modern” që shoqëron si binom botimin më vete të këtyre dy romaneve të Konicës, të konsideruara tashmë nga studiues seriozë si “perla të Letrave shqipe”.”

Krejt studimi ynë hyrës prej 100 faqesh libri vërteton katërçipërisht, me analizë të hollësishme historike, letrare, epistolare e dokumentare, se këto dy romanet të reja të Konicës mbajnë shtampën e tij të padiskutueshme identitare. Sepse sot, me mundësitë e mëdha që dhuron vetë shkenca analitike, ekziston një “skaner dhe skanim” për të zbuluar fijet dhe indet më të padukshme të një vepre, qoftë letrare, qoftë tablo pikture, qoftë çdo vepër tjetër artistike, e porositur, tjetërsuar, përvetësuar, shitur a më në fund, thjesht vjedhur.

Të gjitha këto përbëjnë në shfaqjen e tyre të çuditshme vetë kompleksitetin e një prej enigmave mbushulli à la Faikio pasqyruar në këto dy romane me nënshkrimin aq domethënës Gjoni i Krujës. Gjoni i Krujës. Një pseudonim i ri i Konicës, rilindësit gjeni, të paparit e të paarritshmit personalitet poliedrik në krejt fushat e Mendimit modern shqiptar, të përparuar e properëndimor. Kur asnjë shqiptar i kohës së tij, dje e sot, nuk arriti e nuk arrin të shkruajë, si Konica – dhe drejtpërdrejt në gjuhë të huaja -, Vepra madhore me tematikë ndërkombëtare, duke iu përgjigjur flakë për flakë kërkesave të intelektualitetit europian!

Kur asnjë shqiptar nuk zotëronte e nuk zotëron erudicionin e tij brilant cilësuar nga epokali Apollinaire si “Enciklopedi lëvizëse”, si “Gjigand Argus e Briare”, me njëqind palë sy dhe njëqind palë krahë! Kur zotëronte me themel 16 gjuhë të huaja, nga më të lashtat deri te më modernet, dhe kur përkthente e botonte te KryeVepra “Albania” nga të parët rilindës tekste historike, filozofike, sociologjike, folklorike, për të hedhur themelet e albanologjisë moderne dhe të shkencave shoqërore, sa në shqip, aq edhe në frëngjisht për lexuesin e huaj”, shkruan Andrea.