Tregime nga Silke Liria Blumbach

Vaska e ujit

 

Sa dëshironte të bënte banjë! Sa do ta lehtësonte dhe shtendoste pas ditës së ngarkuar me punë dhe porosi. Uji gjendej tashmë brenda vaskës, ndodhej prej një jave atje, ndoshta duke u mërzitur në vaskë pa u lëvizur fare, pa u nxjerrë, pa u mbushur me ndonjë gjësend a njeri. Mirta do të hapte çesmen me topin e kuq vetëm për të shtuar pak ujë të nxehtë – në qoftë se kishte.

Në shoqërinë e saj përsëritej shakaja se pse çesmja socialiste ishte me ujë të nxehtë dhe çesmja demokrate me topin blu me ujë të ftohtë. Atëherë tifozët e socialistëve flisnin për ngrohtësinë njerëzore dhe për gjakun që e përshkonte zemrën sikur Lana Tiranën; ndërsa fansat e demokratëve topin e kuq e lidhnin me gjaknxehtësi dhe gjakmarrje duke e identifikuar topin blu me freski dhe me qiellin e kaltër të shqiponjave. “Ç’doni me qiellin e kaltër, – iu kthenin socialistët, – Shqiponja shqiptare fluturon mbi një sfond të kuq”. Askush nuk fitonte, dhe kur ndërpritej uji, ai mbaronte njëkohësisht në çesmen demokrate dhe atë socialiste.

Mirta në të vërtetë ndihej tepër e lodhur, dhe një banjë do të ishte kënaqësi e paçmueshme. Por vaska plot me ujë ishte rezerva për ditët e thata kur nuk rridhte asnjë pikë, as nuk pikëpyetje, nga të dy çesmet. Po të vazhdonte moti kështu, i nxehtë, kjo do të ndodhte gjithmonë e më shpesh, dhe çmimi i ujit mineral do të rritej deri në henë. Mirtës i kujtoi ajo verë kur të sëmurët duhet të sillnin vetë shishe me ujë për t’u operuar në spital dhe kur gjuha, në vend të të flitej, i ngjitej qiellzës.

Por Mirta kishte kushërinj në Tiranën e Re që kishin më shumë ujë sesa rrymë, ndërsa tek ajo ndodhte e kundërta. Në rast nevoje do t’u vinte në shtëpi për të pirë ujë dhe për t’u larë, kurse kushërinjve do t’u hapte televizorin dhe ndoshta madje kompjuterin. Prandaj vendosi ta shijonte banjën pa ndërgjegje të keqe.

Hapi çesmen socialiste, nga rrodhi një rreze e trashë uji të nxehtë. Çdo gjë në rregull ende. Për çështje drejtësie ajo i drejtoi pak fjalë ngushëlluese çesmes demokratike të papërdorur për momentin.

Kur doli nga shtëpia, u shkëputën pikat e para të shiut nga retë e trasha dhe të hirta.

 

Çizmet

 

Kur mbathi për herë të parë çizmet e Skënderbeut, ajo kishte mbushur dymbëdhjetë vjet, dhe ishte rast urgjent. “Përdori vetëm në raste urgjente!”, e pati paralajmëruar Mamica. Por atë mëngjes ajo ishte vonë dhe për të mos u sharë në shkollë, për të mos u mbajtur atje pas mësimeve, për të mos marrë një letër të rrezikshme për prindërit, që nuk njihnin mëshirë, i mbathi çizmet e Skënderbeut.

Për habinë e saj i shkonin aq mirë sikur të ishin bërë enkas për të. Gjithmonë kishte menduar se Skënderbeu ishte burrë i madh me këmbë po ashtu të mëdha; dhe kur në ditëlindjen e shtatë i pati folur Mamicës për dyshimet e saja rreth atyre këpucëve të vockla, Mamica më e dashur në botë vetëm buzëqeshte. “Mbathi në rast urgjent dhe thuaj ku dëshiron të shkosh!”

“Dua të jem në shkollë.” E ngreu këmbën e djathtë. Kur e vuri prapë në dhe, e gjeti veten në oborrin e shkollës “Sami Frashëri”. Shpejt mblodhi këmbën tjetër, që ishte ende në shtëpi.

Përreth saj, një tufë fëmijësh zgurdulloi dhe kukurisi. E merrtë djalli! Për reagimin e nxënësve të tjerë nuk i kishte vajtur mendja fare. Me mirë të kishte mbërritur në ndonjë vend të vetmuar, për shembull në nevojtoret!

Kjo nuk do të ishte hera e fundit kur t’i shpëtonte një detaj i rëndësishëm. Dreqi fle në detaje, thuhet, dhe kështu, gjashtë vite më vonë, me çizmet e Skënderbeut u kthye nga farmacia, e dëshpëruar, dhe mbërriti mu në odë përpara babait, me testin e shtatzanisë në dorë.

 

 

Kolumbi

 

Kolumbi, ai, shkoi në perëndim dhe atje e zbuloi Indinë. Ndërsa unë, pasi shkova gjithashtu në perëndimin më perëndimor të kontinentit, në cak të tokës, e zbulova patjetër Shqipërinë.

Nuk mund të jetë ndryshe, sepse atë e gjej kudoherë, jo vetëm në fytyrat dhe mendjet e emigrantëve, gjë që është pothuaj banale, por e gjej bile atje ku asnjëri tjetër nuk e ka gjetur përpara. Në Portugali, për shembull. E gjej duke i rrëmbyer plazhit një guaskë të madhe që e shtrëngoj në vesh. Furtuna detare që dëgjoj më flet për Shqipërinë, sepse gjë tjetër nuk dinë ta tregojnë perrenjtë e vegjël të gjakut të pasqyruara në rrugicat e guaskës.

“Ti qenke si Kolumbi,” – më tha njëherë një vajzë shqiptare që emrin e kishte Shqipe, dhe kështu Shqipërisë ia zbulova Atlantikun dhe pluhurin e shkretëtirës, dhe do t’i dhurojë edhe tufanë tropikalë dhe borë të përhershme, sepse secila rruge më çon në vendin që më takon mua, në vendin e çmendurisë dhe të të çmendurve.

 

 

Akull

 

Ua kishte kthyer shpinën ndërtesave vigane, kishte hyrë në pyllin pa gjethe, kur para tij u paraqit një liqen. Ajri i ftohtë ia kafshonte hundën dhe ia skuqonte veshët derisa nuk i ndiente më. Nën hapat e tij, dëbora lëshonte psherëtitje të veçanta. Vajti edhe ca hapa përpara dhe e arriti buzën e liqenit.

I vetëm. Të tjerëve u ishte arratisur, njerëzit nuk i duronte më. Këtu, vetëm pak hapa larg viganëve guri, nuk dëgjoheshin më. Nuk dëgjohej më asgjë, asnjë makinë, asnjë zog, asnjë gjethe në erë. Të vetmen zhurmë kishin bërë të ecurit e tij, por tani u ndalua duke iu përshtatur në mënyrë të përsosur heshtjes.

I heshtën edhe mendimet. Nuk kishte rëndësi më a kishte filluar ai të gjitha punët prej idealizmi naiv ose prej egoizmi të verbër. I lodhur ishte. Këtu dikur do të ishin gjelbëruar, bile lulëzuar pemët. Dikur liqeni duhej të ishte një liqen i vërtetë me peshq dhe valë, me njëmijë shkëndijë dielli dhe hëne. Dikur me siguri do të kishin pëshpëritur gjethet tani e pagjetshme, dikur valët do të kishin treguar përralla që fëmijët dhe të dashurit do të kishin dëgjuar me sy të rrumbullaktë prej habie. Dikur do të kishte qenë jeta edhe në këtë vend të vdekur, të cilin e kishte kërkuar tamam sepse vendi ishte aq i vdekur saqë e lehtësonte.

Asgjë ai nuk mund ta çonte më përpara, si dikur, si në fillimin premtues. E gjente veten të mbyllur në luftëra të rëndomta pa kuptim, që nuk jepnin asnjë rezultat përveç t’ia siguronin jetën, luftëra rituale ku të gjithë pjesëmarrësit visheshin me maska për të mos i treguar armikut se nën maskë fshiheshin fytyra njerëzish. Zotërimi i përsosur i kësaj loje maskash i kishte sjellë sukses.

Fshiu pak dëborë nga sipërfaqja e liqenit. Nën qiellin e vrenjtur, akulli ishte i trashë dhe i errët. Nuk pasqyronte. Nuk i jepte atij asnjë përgjigje. Asgjësia filloi t’i peshonte, i ngjante peshës së rëndë që prej vitesh mbante mbi supe, pa kuptuar se kaq rëndë mund të peshonte vetëm asgjësia; dhe ne po atë asgjësi të bardhe, të akullt, të ngrirë në ftohtësi vrasëse u dallua vetëm lëvizja e këmbës, që liroi një pjesë të liqenit nga bora.

Një cep i shtrembur gjendej i ngrirë brenda akullit, gjysmëhapur, pa kokë dhe pa sy. Pak më larg, ca pendë të zeza. Ai u çudit dhe vazhdoi ta hiqte borën. Pendët formonin një rreth të rregullt në mes të të cilit renditeshin cepi dhe dy thonj të ngulur. Çudia ia depërtoi peshën e asgjësisë dhe ia përshkoi këmbët dhe veshët e ngrirë. Si rezultat i një rituali i dukej, një ritual i egër magjik. Nguli sytë derisa t’i dhembën.

Kush ishte ai, që i shikonte pjesët e zogut të ngordhur? Ndonjëri dikur i suksesshëm, po. Një njeri i mirë, këtë nuk e dinte. Ndoshta e dinin gruaja dhe fëmijët, ndoshta e dinin miqtë. Atyre u jepte, u ndihmonte me para, me punë, me përkrahje pa kusht, jepte bujarisht sepse kjo ishte e vetmja mënyrë komunikimi që e njihte. Jepte nga vetja, por nuk e jepte veten. Kur e pyesnin të tregonte kush ishte, atëherë përsëriste të dhënat që mund te lexonin në çdo biografi zyrtare: datëlindja, vendlindja, studimet, emri i gruas, mosha e fëmijëve.

Po i pëlqenin udhëtimet. I adhuronte. I donte. Çdo mundësi për të udhëtuar e shfrytëzonte, kështu që të gjitha vendet në perëndim i kishte vizituar edhe Australinë, që ishte perëndimi i jugut. Udhëtonte nën ndikimin e një impulsi që nuk e shpjegonte dot.

Udhëtonte në kërkim të ndonjë gjëje pa formë dhe pa emër. Më në fund ky kërkim e kishte sjellë në bregun e këtij liqeni akulli në skaj të termometrit.

Në po atë moment mbulesa e dendur e reve u hap pak. Papritur pemëve u shkëlqyen degët me bardhësi të mprehtë. Edhe në akull mbi të mbeturat e zogut të vrarë filluan të vezullonin shkëndija drite.

Atij iu mjegulluan sytë. Bëri një hap përpara, edhe një, vazhdoi të ecte prapa dritave të vockla mbi liqenin. “Më në fund, – i shkoi ndër mend, – ja momenti kur çdo gjë është e mundur.

Me kaq u përzjeu në hapat e tij mbi dëborë një zhurmë tjetër, e ulët së pari, e cila u shtua, u rrit; megjithatë ai vazhdonte për në dritë pa ditur cili akull po jepte këto krisma.

 

Zbulim

 

Kurrë s’do ta kishte menduar këtë për babanë.

Edhe pse nuk ishte hera e parë. Që para dhjetë vjetësh, kur prindërit kishin dalë për një mbrëmje dhe kur Sara kërkonte në shtëpi gjëra të ndaluara, atëherë ajo kishte gjetur në një dollap ato revista me femra lakuriqe. Babai më vonë ia kish shpjeguar arsyet dhe kish premtuar se s’do ta përsëriste më.

Prandaj Sara u shtang kur në tavolinën e tij, që para ikjes së saj kishte qenë tavolina e saj në dhomën e saj, i zbuloi pranë kompjuterit të dy CD-të me një kopertinë që shpjegonte gjithçka.

Të dy burrat më të ndershëm që njihte, ose së paku që kishte mbajtur për më të ndershmit, kishin dalë qëllimisht në atë moçal: babai dhe i fejuari, nga i cili Sara tashmë ishte ndarë, jo për këtë arsye dhe jo nga vullneti i saj.

Me qartësi të errët iu kujtua mbrëmja kur kishte zbuluar se i shoqi, që të gjithë të afërmit e saj e adhuronin dhe për të cilin të gjitha gratë binin në dashuri, në internet kishte kundruar ato femra të shfrytëzuara, i kishte shfrytëzuar vetë duke tradhëtuar dashurinë e saj si askush nuk e kishte tradhëtuar. E dëshpëruar si tani ose bile më shumë, Sara e kishte rrahur burrin me gjithë forcën.

Dhe tani babai! Si vallë ende mund të kishte besim tek ndonjë burrë? Sara bëri be se nuk do të martohej kurrë.

Tiranë 2000.