Ish-mafiozi i Cosa Nostra-s, Xhon Alite rrëfen 6 muajt e qëndrimit në Shqipëri
Gentian Minga/ Fotografia Armand Habazaj
Kur nisesh të intervistosh dikë si Xhon Alite, komenti më i zakonshëm që mund të marrësh për punën tënde si gazetar, si medie është: “A është mirë të promovosh histori të mafies dhe të njerëzve që dikur ishin pjesë e saj?”.
Përgjigjja është tejet e thjeshtë: Xhon Alite ka vite që përmes librave dhe takimeve me të rinj që kanë probleme me drejtësinë, përpiqet t’u ndryshojë rrugën atyre dhe t’i ndihmojë të kenë një jetë dhe të ardhme më të sigurt dhe më të mirë. Si ajo që Alite dëshiron edhe për djemtë e tij. Xhoni u shpëtua atëherë kur u shpëtua, por lufta dhe përpjekja e tij për të shpëtuar qindra mijëra të rinj në mbarë botën dhe veçanërisht në Shtetet e Bashkuara ia vlen të përmendet dhe pse jo, të mbështetet. Historia e tij është një dëshmi që vlen për t’u treguar shumë të rinjve që i janë futur rrugës së krimit se mund t’i lënë gjithmonë mbrapa “momentet e tyre të errëta” dhe të dalin në dritë…
Ja se si shprehet Alite në një intervistë ekskluzive për “Living” për të gjitha këto hamendësime që rrethojnë figurën e tij.
“Hera e fundit që kisha ardhur në Shqipëri ka qenë para gjashtëmbëdhjetë vitesh. Ëndrra e gjyshërve të mi ka qenë që të mos i shkëpusja kurrë lidhjet me vendin e origjinës. Dhe jo vetëm unë, por ata donin që këtë lidhje të fortë shpirtërore t’ua përçoja edhe fëmijëve të mi. Të sillja fëmijët e mi këtu ka qenë për mua një ëndërr e bërë realitet”.
Si vinte Shqipëria përmes rrëfimeve të gjyshërve tuaj?
U rrita në Nju Jork, në një familje tipike shqiptare. Në qilar jetonte xhaxhai me hallën, në katin e parë neve dhe në katin e dytë, xhaxhai dhe halla tjetër. Kurse në shtëpinë ngjitur jetonin kushërinjtë. Një familje shqiptare në mërgatë. Përpos kësaj, në shtëpi kishte gjurmë të kulturës shqiptare… buste të Skënderbeut apo piktura të Gjirokastrës, prej nga vinte familja ime.
Jeni me origjinë nga një prej vendeve më të mira, që ka nxjerrë koka
Po dhe shkova ta vizitoja këtë herë. Gjyshërit e u lindën dhe u rritën në atë qytet. Jam i lumtur që edhe im bir, Methju, pati mundësi të shihte Gjirokastrën. Të shkoja në shtëpinë e paraardhësve të mi ishte po aq emocionuese sa përjetimi i lindjes së fëmijëve të mi. Nuk mund ta shpjegoj dot atë që ndjeva.
Keni qenë për gjashtë muaj në Shqipëri gjatë kohës që ishit në telashe. Sa ka ndryshuar Shqipëria që nga ajo kohë?
Mënyra se si njerëzit të trajtojnë nuk ka ndryshuar. Është fenomenale. Këtë mikpritje nuk e gjen në asnjë vend tjetër të botës. Shqipëria tani është më modern se atëherë, me qendra tregtare, kulla, restorante dhe bare të bukura. Shkuam edhe në jug, plazhet janë… të lënë pa frymë.
Keni menduar ndonjëherë të shpërnguleni përfundimisht në Shqipëri dhe të jetoni këtu?
Këtë e kam menduar gjithmonë. Pa asnjë dyshim! Momentalisht kam një biznes së bashku me një mik në Kosovë: prodhojmë dhe tregtojmë ujë dhe lëngje të tjera, të cilat i importoj në Shtetet e Bashkuara. Kështu që Shqipëria dhe Kosova janë një pjesë e rëndësishme e jetës sime. Janë shumë të pranishme. Dua edhe të blej një shtëpi këtu, pasi edhe po të mos jetojmë këtu gjatë gjithë vitit, të paktën tre apo katër muaj dua t’i kaloj në Shqipëri.
Pse zgjodhët pikërisht këtë moment për të ardhur e për të qëndruar kaq gjatë në Shqipëri?
Kam dashur të vija më herët, por e kam pasur të pamundur, pasi nuk më lejohej nga drejtësia amerikane të dilja jashtë Shteteve të Bashkuara. Gjithashtu, doja të sillja fëmijët e mi këtu. E kam pasur gjatë gjithë jetës këtë dëshirë, por duke qenë se kam bërë tetëmbëdhjetë vjet burg, e kam pasur të pamundur ta bëja më parë. Tani na u dha mundësia që të lëviznim të gjithë bashkë, si një familje. Erdhëm këtu për të qëndruar vetëm dy javë dhe përfunduam gjashtë javë.
Kohët e fundit, keni qenë shumë i pranishëm në medie, ku keni promovuar dhe librat tuaj, “Rregullat e Gotit” dhe “The darkest hour” që pritet të dalë së shpejti në treg nga shtëpia botuese “Living”…
Nuk mund t’i shpëtoja librit, pasi njerëzit janë të interesuar për të. Mirëpo, siç e thashë, kjo është më tepër një vizitë personale. Edhe në kujtim dhe nderim të gjyshërve të mi, të cilët ishin ata që këmbëngulnin që unë të bëja tatuazhe me shqiponjën dhe të mos e harroja kurrë se nga vija. Edhe unë ua kërkova tatuazhet edhe djemve të mi, që kanë shqiponjën dhe Skënderbeun. Vërtet nuk e flas dot gjuhën… E kuptoj plotësisht, por nuk e flas dot dhe më vjen keq për këtë. Por zemra dhe gjaku im janë shqiptar, gjë për të cilën jam shumë krenar.
Në librin e parë, “Rregullat e Gotit” ju keni ndarë me publikun shumë gjëra, aq sa u duk se aty i thatë të gjitha. Përse lindi nevoja për një libër të dytë?
Bëhet fjalë për një trilogji, ky është libri i dytë që do të pasohet dhe nga një tjetër. Në këtë libër flitet shumë për prejardhjen time si shqiptar. Ishin mësimet e tim eti, për të mbijetuar dhe rezistuar në rrugë. Historia e shqiptarëve e tillë ka qenë përherë. Në fillim pesë shekuj nën pushtimin osman, pastaj komunizmi. Vuajtje dhe sfida. Por unë isha rritur me frymën që të mos hiqja dorë kurrë, por të rezistoja dhe të mbijetoja. Kjo është mendësia ime: të vazhdoj përpara, pavarësisht nga gjithçka. Dëgjoj shpesh nga të rinjtë që ankohen, jo vetëm këtu në Shqipëri, por kudo nëpër botë; nuk janë të lumtur me politikën, ekonominë etj. Këshilla ime është gjithmonë e njëjta: nëse nuk je i kënaqur, bëj diçka për t’i ndryshuar gjërat. Mjaft fole, mjaft u ankove. Nuk të pëlqen politika? Në rregull. Shko në shkollë, arsimohu, bëhu politikan vetë dhe mandej ndryshoji ato gjëra që i prisje nga të tjerët. Kjo është mendësia ime.
Në Amerikë keni qenë i përfshirë në shumë takime me të rinj që kanë probleme me ligjin dhe krimin. Mendoni se këto takime ua ndryshojnë disi jetën atyre?
Është e vështirë që të kuptohesh nga këta të rinj, kur janë të përzier me krimin, njësoj siç ishte e vështirë të më ndryshoje mua dikur. Në një nga burgjet ku kreva dënimin, i bërtisja gjithë kohës drejtuesit të burgut, që e kishte të pamundur të fliste me mua. Ai më tha një gjë interesante: “Kemi dy veshë dhe vetëm një gojë, sepse duhet të dëgjojmë më shumë sesa të flasim”. Pikërisht në atë çast, ai fitoi vëmendjen time. Gjërat filluan të ndryshonin. Vështirësia është të arrish të depërtosh te këta të rinj, t’i bësh të të dëgjojnë, të të kuptojnë. Ajo që jam përpjekur të shpjegoja në librin e parë e që dua t’ua transmetoj edhe të rinjve me probleme me drejtësinë, është hipokrizia në botën e mafies, ku askush nuk e ka problem të gënjejë, të tradhtojë dhe madje të bashkëpunojë me policinë. Sa më shumë arsimohesh, aq më shumë kupton se ligji i fortë i besnikërisë ndaj mafies është një mashtrim. Këta njerëz thjesht të përdorin dhe në momentin e parë të shesin. Ajo që dua t’u mësoj me çdo kusht të rinjve është kjo. Mesazhi tjetër që dua t’u jap atyre është që të mos zgjedhin kurrë rrugën e shkurtër, sepse ajo është një rrugë pa krye.
Të zgjedhin rrugën e drejtë dhe që të shpërblen. Të rinjtë nuk shohin lotët dhe vuajtjet e mia, vetëm buzëqeshjen. Por unë di shumë nga bota e rrugës dhe nuk dua që këta të rinj të kalojnë nëpër ato vuajtje që unë kam kaluar.
Keni menduar ndonjëherë të bëni takime të tilla me të rinjtë me rekorde kriminale edhe në Shqipëri?
Ne shqiptarët jemi të fortë. Ndoshta kjo është arsyeja pse shpesh në botë kemi një reputacion të keq, ngaqë nuk dorëzohemi dhe nuk heqim dorë kurrë. Kjo është cilësi e mirë, edhe pse shpesh në botë e cilësojnë si diçka të keqe. Problemi me të rinjtë është pikërisht fakti që janë të rinj. Ata nuk dinë shumë gjëra që di unë tani, në këtë moshë që jam. Kam miq nëpër botë që janë gangsterë. Nuk e mohoj këtë. Ata janë të rritur dhe nuk përpiqem t’u ndryshoj jetën atyre, por gjithë këta njerëz ama kanë një të përbashkët: asnjëri prej tyre nuk do që fëmijët e tyre të ndjekin të njëjtën rrugë! Për t’iu përgjigjur pyetjes tënde, do të isha shumë i lumtur t’u flisja të rinjve shqiptarë me probleme nëse dikush do të ma kërkonte, do të më ftonte.
Si është marrëdhënia që keni me komunitetin shqiptar në Amerikë?
Jam shumë i lidhur. Marr pjesë në thuajse çdo aktivitet që organizojnë. Kryesisht me komunitetin e Nju Jorkut, por edhe në vende të tjera të Shteteve të Bashkuara.
Më sipër thatë se të rinjtë nuk shikojnë vuajtjet dhe as lotët, por vetëm buzëqeshjen tuaj. Lotët? Qan një ish-pjesëtari mafies?
A qaj unë, pyet? Gjithë kohën (qesh). Jam prej mishi dhe kockash, jo prej çeliku. Çdo burrë që thotë se nuk ka qarë kurrë, mashtron. Por për çfarë kam qarë? Sigurisht që jo për vuajtjet që kam kaluar nëpër burgje. Nuk kam qarë asnjëherë nga dhimbja fizike. Dhembjet fizike, sado të mëdha qofshin, përballohen. Edhe ata njerëz që mendojnë se mund të mos i përballojnë, i kalojnë. Më kanë qëlluar me thikë, me armë. Këto janë dhimbje të lehta. Emocionet janë dhimbje të forta. Unë kam derdhur lot kur kam qenë në burg dhe s’kisha mundësi të shikoja fëmijët e mi të rriteshin. Nuk isha për ditëlindjet e tyre. Nuk i shikoja për Krishtlindje, kur ishin me grip. Ose kur ndonjë i afërm ndërronte jetë dhe unë nuk isha aty që ta shikoja për here të fundit. Kam qarë për gjyshen time, që e kisha si nënë dhe kur u shtrua në spital, s’mund të shkoja ta shikoja. Për këto gjëra po, kam qarë. Shumë.
Ua thoni këtë edhe të rinjve që takoni?
Patjetër. Këta të rinj janë qëllimi im kryesor tani. Më japin adrenalinë. Njësoj si të isha në një ring boksi. Është një nga gjërat që më motivojnë më tepër në jetë.
Me siguri keni ndryshuar jetën e shumë të rinjve dhe kjo gjë ju lumturon. Por a ka të rinj që, pavarësisht përpjekjes tuaj, nuk ndryshojnë e për pasojë përfundojnë keq?
Kur isha në moshën 19-vjeçare, në burg njoha një të burgosur afro-amerikan që ishte 35 vjeç dhe që u përpoq të më ndihmonte. U orvat të më fuste në rrugën e drejtë, duke më folur për Zotin. Ai ishte dënuar me dyzet vjet burg dhe do të dilte plak prej andej. Më tha se nuk donte që të përfundoja si ai. Por në atë çast të jetës sime, me mua nuk flitej. Nuk isha gati të ndryshoja. Ka dhe raste kur të rinjtë janë të vështirë dhe puna me ta nuk ka rezultat për momentin, por lufta nuk duhen lënë në mes.