Lamtumirë një amerikani të madh, që i dha Millosheviçit ultimatum për Kosovën

Ruben Avxhiu

Njeriu që siguroi një fund paqësor të Luftës së Ftohtë e që i dha Millosheviqit, Paralajmërimin e madh të Krishtlindjes për Kosovën

Presidenti i 41-të i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, George HW Bush (1989-1993) vdiq sonte, në moshën 94-vjeçare. Ai do të mbahet mend më shumë për rolin udhëheqës gjatë rrëzimit të komunizmit në Bashkimin Sovietik dhe në Europën Lindore. Një nga presidentët më të përgatitur në historinë moderne amerikane në fushën e marrëdhënieve ndërkombëtare, Bush ishte njeriu i duhur, në kohën e duhur për Shtetet e Bashkuara në këtë periudhë ndryshimesh të mëdha botërore. Emri i tij buçiste nga brohorimat e qindramijëra shqiptarëve që në vitin 1991 pritën me thirrjet “Bushi, Bushi!”, në Sheshin “Skënderbej” Sekretarin e tij të Shtetit, James Baker.

Nën drejtimin e tij u rivendosën marrëdhëniet diplomatike shqiptaro-amerikane pas gati gjysëm shekulli ndërprerje. Ai priti në Zyrën Ovale, presidentin e atëhershëm të Shqipërisë, Sali Berishën, me të cilën ruajti një raport miqësie e komunikimi edhe pas mbarimit të mandatit. Presidenti Bush, në pension, përdori jahtin e tij personal për të udhëtuar në brigjet shqiptare, për një bisedë private me ish-homologun Berisha, në kohën e krizës së marrëdhënieve mes dy vendeve, të krijuar në vitet 1996-1997.

Presidenti Bush ishte i fundit president amerikan që nuk arriti të zgjidhej më shumë se për një mandat. Ai u mund nga Bill Clinton në 1992, në një kohë kur fundi i Luftës së Ftohtë i shtyu amerikanët të hapnin një kapitull të ri në politikën e vendit. Bush ishte gjithashtu veterani i fundit i Luftës së Dytë Botërore që arriti të bëhet president. Ndonëse ishte vetëm për katër vjet president, Bush ka shërbyer në Shtëpinë e Bardhë për 12 vite, tetë prej të cilave si zëvendës-President. Ai ka qenë gjithashtu Ambasador në Kinë, Drejtor i CIA-s e ka mbajtur poste të tjera të rëndësishme, në një prej karrierave më të pasura politike në SHBA.

Dy prej djemve të tij kandiduan për president. George W Bush, apo Bushi i Ri, fitoi në 2000 dhe ndryshe nga babai e përsëriti fitoren edhe në 2004. Djali tjetër Jeb Bush nuk fitoi dot në garën brenda Partisë Republikane, në 2016, ku triumfoi presidenti i tanishëm, Donald Trump. Në Kosovë, Bush do të mbahet mend për të ashtuquajturin Paralajmërim të Krishtlindjes, me anë të të cilit i bëri të ditur diktatorit serb Millosheviq, në fund të dhjetorit 1992, se nëse e zbriste luftën poshtë në Kosovë, atëhere Shtetet e Bashkuara do të ndërhynin ushtarakisht.

Paralajmërimi u përmbush pak më shumë se gjashtë vite më vonë nga pasardhësi i tij, Bill Clinton, kur SHBA ndërhyri në krye të NATO-s, duke ndëshkuar militarizmin serbo-jugosllav e duke çliruar Kosovën. Një ndërhyrje të cilën Bushi i Vjetër e mbështeti me gjithë zemër. Për më tepër ishte i biri Presidenti W Bush që vizitoi Shqipërinë kur ishte president dhe pastaj përkrahu idenë e shpalljes së pavarësisë nga Kosova dhe e bëri realitet duke bindur edhe shumicën e aleatëve perëndimorë që ta njihnin shtetin e ri. Për koinçidencë, vetëm pak orë përpara vdekjes së Presidentit të 41-të, Presidenti i Kosovës Hashim Thaçi nderoi Bushin e Ri për rolin e tij në pavarësimin e Kosovës.

Megjithë erudicionin e tij në fushën ndërkombëtare dhe vizionin e tij për një “rend të ri botëror”, George HW Bush nuk diti të reagojë në kohë për krizën në Jugosllavi. Ai u vonua në njohjen e Sllovenisë e Kroacisë duke besuar se Jugosllavia mund të mbijetonte krizën. I ndikuar edhe nga disa zyrtarë të lartë pro-serbë ai humbi disa raste historike për të ndëshkuar Serbinë luftënxitëse dhe personalisht diktatorin Millosheviq. Veçanërisht në fund të listës u la Kosova, megjithë ndërhyrjet personale të senatorit të fuqishëm Bob Dole, kongresistit Tom Lantosh e të tjerë. Mirëpo, gjesti në ditët e fundit përpara largimit nga Shtëpia e Bardhë i Paralajmërimit të lartpërmendur Krishtlindjes dëshmon për ndryshimin rrënjësor të pikëpamjeve të tij.

Në 2007, ai me djalin e tij President W Bush, ftuan në jahtin personal Vladimir Putinin, në një përpjekje të fundit për ta bindur që të mos bëhej pengesë për pavarësinë e Kosovës. Përpjekja dështoi, por është një arsye më shumë për shqiptarët që ta mbajnë mend me respekt këtë amerikan të madh.
Në vitet e pensionit ai u bë më i dashur për amerikanët e bëri sidomos bujë për bashkëpunimin e tij të ngushtë me njeriun që ia mori Shtëpinë e Bardhë, Bill Clinton, me të cilën mbetën bashkëpunëtorë në projekte humanitare, e miq të ngushtë deri në fund.

Tetë muaj më parë, ai humbi gruan e tij të 73 viteve martesë, Barbara Bush, me të cilën përbënin një nga çiftet më simpatike presidenciale në historinë e Shteteve të Bashkuara. Çdo vit për ditëlindje, derisa mbushi 90-vjeç dhe u diagnostikua me Parkinson, Bush hidhej me parashutë nga avioni. Ishte mënyra e tij e festimit të një viti më shumë.

Jeta e tij ka qenë shumë e pasur për t’u mbështjellë në një shkrim lamtumire, po ajo mund të kishte qenë shumë më e shkurtër, nëse do të kishte vdekur si pilot në Paqësor, në 1944, kur avioni i tij u got nga predhat japoneze e mori zjarr. Ndonëse kabina e pilotit u mbush me tym e avioni filloi rënien e pashmangshme, Bush arriti të manovrojë e të mbijetojë. Atëhere do të ishte mbajtur mend vetëm nga familja e shokët e luftës. Sot, 70 vjet më vonë, do të përcillet nga i gjithë kombi si një nga xhentëllmenët e fundit të një brezi të madh historik/ illyriapress/