JEAN-PAUL CHAMPSEIX: Ismail Kadare, një disidencë letrare

Shqipëria ishte një nga vendet më totalitare në planet. Por Ismail Kadare arriti të ndërtojë një punë të papritur në këtë regjim të sunduar nga një dorë e hekurt nga tiranisti Enver Hoxha. Shkrimtari jo vetëm që e anashkaloi dogmën e realizmit socialist, por pati sukses, përmes strategjive letrare dhe ideologjike, për të hyrë në disidencë. Këto romane, pavarësisht nga koha kur ato janë shkruar, sjellin përsëri jetën në diktaturë. Armiqësia e pushtetit, dërmimi i qenieve njerëzore, ankthi i përhapur, shkatërrimi moral i shoqërisë, shkatërrimi nga revolucioni kulturor janë veçanërisht të denoncuara. Paradoksi është se në këtë vend “nacional-komunist” është suksesi i merituar në Francë, që kontribuoi për ta bërë Kadare “shkrimtarin kombëtar”. Ai u përball me kritika dhe kërcënime nga Ministria e Brendshme dhe Partia Komuniste. Megjithatë, pothuajse gjithmonë u botua. Një vepër e tillë misterizon një sistem të tillë dhe Kadare pyet veten për statusin e tij të çuditshëm që i dha atij tolerancën e të shkruarit përtej diktatorit.

Jean-Paul Champseix është  diplomuar i letërsisë moderne dhe i kualifikuar për të kryer hulumtime në literaturë krahasuese. Ai dha letërsi franceze në Universitetin e Tiranës nga 1982 në 1988.