Sadik Bejko: Lamtumirë profesor Hamp!

Kam qenë i pranishëm rreth 15 vjet më parë kur prof. Eric Hamp u nderua si Doctor Honoris Causa nga universiteti i Kalabrisë, me motivacionin për kontributin për la Lingua arbëresh. U nderua me pergamenë… Profesorati Kalabrez ishte me toga, me frak, me flokë e paruka të pudrosura, të kuruara…me fjalime dhe me tërë pompozitetin ceremonial të rastit, ku italianët janë veçanërisht të shquar, të kujdesshëm.
Prof Eric Hamp ishte si amerikan i vërtetë: pa kostum madje xhaketa e çilët, e kaltër, pantallonat gri të errta. Ai mbajti një fjalë falënderimi në tri gjuhë latinisht italisht, shqip. Qeshte çiltër. Si fëmijë.
Kur e urova, më tha: E po, si i thoni ju shqiptarët “dy gëzime në një ditë”. Prof. Jorgo Bulo në emër të Akademisë sonë të Shkencave sapo i kishte dhënë akreditimin si anëtar i Akademisë sonë…
Gjatë koktejlit, kur i thashë u nderuat për la Lingua arbëresh, egziston kjo Lingua… Ai më shkeli syrin… arbërishtja është një variant i shqipes…më shkeli syrin…
Ai e kishte filluar me arbërishten interesimin për albanologjinë.
Pak njerëz e dinin që ishte ende në jetë.
Ishte albanologu më i madh i gjallë, ishte i fundmi i madhështorëve botërisht të shquar në këtë fushë. Lamtumirë profesor Hamp!

Akadamia e Shkencave e RSH: Dhimbje e madhe për albanologjinë, ndahet nga jeta Eric P Hamp

Akademia e Shkencave e Shqipërisë njofton me hidhërim të thellë bashkësinë e studiuesve të botës shqiptare për ndarjen nga jeta në moshën 99-vjeçare të gjuhëtarit të mirënjohur indoeuropeist, ballknolog e albanolog Eric P Hamp.
Eric P Hamp u lind në SHBA në vitin 1920. Ai ishte një nga indoeuropeistët më të shquar të shekullit XX. Gjuha shqipe ka qenë me fat që fitoi vëmendjen e këtij studiuesi të përmasave botërore qysh në fillimet e jetës së tij shkencore, me kërkimet dialektologjike në ngulimin arbëresh të Vaccarizzo-s, që u bënë shkas për të mos e ndarë më shqipen gjatë gjithë jetës në punën e tij shkencore.
Megjithëse për një kohë të gjatë Eric P Hamp dhe studiuesit shqiptarë në Tiranë nuk kishin mundësi për kontakte të drejtpërdrejta, vepra e tij gjithnjë është njohur e vlerësuar. I vlerësuar para së gjithash për kontributet në albanologji, pas viteve 1991 ai u pranua anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë dhe po ashtu edhe anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës.
Eric P Hamp ka një karrierë të gjatë universitare dhe akademike, si profesor në Universitetin e Çikagos dhe si i ftuar për ligjërata shkencore në shumë universitete të botës, duke përfshirë katedrat e albanologjisë në Mynih, në Kozencë, në Palermo e gjetiu. Ai mban titullin “Profesor Emeritus”.
I ndjeri Eric P Hamp është marrë veçanërisht me studimin e gjuhëve të vogla, në kuadër të studimeve krahasimtare në rrafsh indoeuropeistik. Sa i takon gjuhës shqipes, ai ka shkruar një varg artikujsh për etimologji fjalëshs të rralla të saj, për fonetikën historike, për numërorët e shqipe, për vendin e shqipes në rrethin e gjuhëve indoeuropiane e për marrëdhëniet e shqipes me mesapishten, për tiparet ballkanike të gjuhës shqipe dhe sidomos për të folme shqipe të diasporës arbëreshe dhe arvanitase. Kontributet më të rëndësishme të tij janë botuar nga Akademia e Shkencave dhe Arteve e Kosovës në librin “Studime krahasuese për shqipen”.
Vepra të tjera të tij në albanologji janë:
1. “On the Arvanitika dialects of Attica and Megarid” (“Të folmet arvanitase të Atikës dhe të Megaridës), 1961;
2. “The Albanian dialect of Mandres” (“E folmja shqipe e Mandrës”), 1965;
3. “Il sistema fonologico della parlata di Vaccarizzo Albanese”, Kozencë – Rende (“Sistemi fonologjik i së folmes së Vakaricit”), 1993;
Përveç artikujve për probleme të veçanta të shqipes, ka shkruar dhe studime përgjithësuese, si “The position of Albanian” (“Vendi i shqipes”), botuar në “Ancient Indo-European dialects” (1966) dhe “Albanian” (“Shqipja”), botuar në “Current Trends in Linguistics”, vëll. 9, 1972.
Disa nga veprat më të njohura të Eric P Hamp-it në indoeuropeistikë janë:
1. “Toward the history of Slavic scholarship”, në Slovene Studies”, 1993;
2. “Indo-European o-grade deverbal thematics in Slovene”, në “Slovene Studies 10/1, 1988;
3. “On the survival of Slovene o-grade deverbal thematics in Resian”, në “Slovene Studies”, 10/2, 1989;
4. “Chronological marriage patterns in Resia”, në ”Slovene Studies” ,10/2, 1989.
5. “On the Indo-European origins of the retroflexes in Sanskrit”, në ”The Journal of the American Oriental Society, October 21, 1996;
6. “Mabinogi and Archaism”, në “Celtica” 23, 1999.
Albanologjia, ballkanologjia, sllavistika, indoeuropeistika dhe fusha të tjera të shkencës gjuhësore përjetojnë sot një humbje të pazëvendësueshme.
U prehtë në paqe shpirti i tij.