Shqiptari i Athinës me gjuhën e bashkimit
Albert Z. Zholi
Të nesërmen e asaj nate që kanali televiziv ERT -2 shfaqi filmin “L’Amerika”, xha Gaqoja më telefonoi qysh në mëngjes:
-Përse po tallet bota me ne, o bir?!…
Zëri i tij ishte revoltë e brendshme, ishte një zë i plagosur, ku çdo fjalë, sikur mbartëte një shekull mbi shpinë. Dhe e nxirrte nga gjoksi i Xha Gaqos, për të sajtën herë, për të mos e dëgjuar përsëri askush. “Përse po tallet bota me ne, o bir?!… Ishte zë ri i nipit të Koto Hoxhit mbetur në Athinë pas Luftës së Dytë Botërore…
Dhe askush nga veshët e botës, nuk e dëgjoi dhimbjen e xha Gaqos.
Dhe askush nuk i pa sytë e tij të lotuar, tek shihnin atë film, ku vendi i tij, njerëzit e tij, historia e atij vendi dhe atyre njerëzve, shkulej nga e qeshura e botës.
Dhe bota kënaqej e shlodhej me shqiptarët –majmuna, me shqiptarët –barbarë, me atë popull, që kishte ‘një gjuhë Perëndie’ e një histori gjaku.
Xha Gaqoja kish parë filmin “La Amerika” dhe shpirti i qe trazuar tek dhimbja e madhe…Ai ishte i mbushur i gjithi me poezi e me dhimbje malli. Me Naimin e Mjedën, Fishtën e Migjenin, Konicën e Agollin. Një minierë e vërtetë vjershërimi, që nuk e lë atdhetarizmin të shuhet. Kur e dëgjova për herë të parë në një koktej të shtruar në ambasadën tonë në Athinë 1994, u befasova… “Një antologji dashurie për Atdheun”, mendova, kur ai i recitonte vjershëtorët e mëdhenj, si edhe vjershat e tij, me djegie shpirti, sikur të mos numëronte 85 vite jetë. Kur ai recitonte mijëra vargje të rilindësve tanë befasohesha. 70-vjet larg atdheut dhe dinte më shumë se ne që kapardiseshim në atdhe.
“Epo nën pemën e fisit të patriotit të madh Koto Hoxhit është rritur, ndaj i ka lezet edhe fjala edhe vjersha”, dhe në mend më erdhën disa vargje të mësuesit të madh:
“…Po e kam zemrën shkëmb,
këto plagë i kam si gjemb,
po të ishte tjetër komb,
do pëllcit të bënte bombë,
do shuhej edhe emëri…”.
-Shqipëria po vuan, or bir, ç’po bëjmë ne për të?! Ç’po bëjmë?!!-më vinte zëri i xha Gaqos brenda telefonit. Unë dëgjoja dhe heshtja. Para atij zëri nuk duhej fjala.
-Shqipëria po përçahet, i mungon gjuha e së mirës. I mungon gjuha e rilindësve. I mungon Feja e shqiptarizmës. Po shajmë e po pështyjmë. Po vjedhim e po vrasim. Kush na ka mallkuar?!…Eeh, u bëmë loti i vetes e gazi i botës. Para zërit të xha Gaqos mua, fjala më fshihej nën gjuhë.
………….
Tashmë ai ka ndërruar jetë dhe është në strehëzën e përjetshme, por sa herë shikoj politikanët shqiptarë në debatet e mbrëmjes, më duket sikur xha Gaqoja më thotë: “Përse po tallet bota me ne o bir që duam të hyjmë në Evropë (si, vetëm me martesat e homoseksualëve?) kur jemi në zemër të saj?!… Jemi në Europë dhe sillemi sikur jemi në Afrikë…Duhet bashkim…”.