Teuta Metra: Diaspora, një forcë e madhe, një ambasadore që ndërton ura me vendet pritëse

Gazetare,  shkrimtare, mësuese, Teuta Metra është sot një emër i njohur për lexuesin e vëmendshëm, një analiste e hollë dhe një patriote e flaktë. Që kur u bë gazetar 15 vjet më parë, pasionin, dëshirën e ka vënë në shërbim të talentit të saj për të shkruar, kryesisht mbi historitë e grave shqiptare, aq më tepër që tani prej më shumë se një dekade jeton në Holandë, me bashkëshortin e saj dhe dy djemtë e saj.  Ajo shkruan me pasion e dashuri, me respekt e dhimbje për gjendjen e vështirë të grave por edhe të popullit të saj, që pas tre dekadash liri, ende nuk ka gjetur vendin e tij dhe tërhiqet zvarrë para kancelarive perëndimorë. Është dhimbshme për Teutën dhe gjithë diasporën tonë, kur shikon këtë gjendje ku e kanë zhytur vendin dhe po e mbajnë peng, “ca injorantë e të keqshkolluar”. Për fat të keq, sipas Teutës, “në rrjetet sociale vë re që ka kaq shumë dhunë verbale. Përpara se të kërkojmë që bota të na dojë, do të doja që ne të donim dhe të respektonim njëri- tjetrin e më pas të kalojmë në një plan bashkëpunimi”.  Si mësuese Teuta ka vetëm një sygjerim, “Të mos e harrojmë gjuhën shqipe! Flisni me fëmijët tuaj shqip. Një fëmijë që flet një gjuhë të veçantë si shqipja, ka gjithmonë diçka më shumë se të tjerët!”

Profesioni është ai që na bashkëshoqëron gjithë jetën. Ju këtë zgjedhje e keni bërë te mirëllogaritur apo ju ka ardhur spontanisht si një vokacion i brendshëm?

Jo, nuk besoj se zgjedhja ime është bërë në bazë llogaritjesh. Pasi të llogaritësh të shkruarit është diçka që sipas meje nuk mund të bëhet. Megjithatë është pak e vështirë të thuash sesi nisi udhëtimi im, pasi edhe vetë profesioni im është i tillë. Të shkruarit besoj se ka qenë përherë pjesë e imja, por do të thosha që u kthye në profesion, dhe për të dhënë dhe një datë, në vitin 2012, kur unë botova librin tim të parë, në Tiranë.

Cilat kanë qenë momentet që kanë shënjuar udhëtimin tuaj profesional/ personal?

Pikënisje të udhëtimit tim do të quaja, botimin në vitin 1997 në një gazetë periodike shkrimin tim të parë. Shkrim që i ishte kushtuar vdekjes së Lady Di, isha vetëm 17 vjeç në atë kohë. Më pas do të ndalesha në punën time si gazetare, për disa vite, për të ardhur në botimin e romanit të parë “Për Dashurinë” në tetor të vitit 2012. Sërish në një tjetër tetor, në 2016-ën, vjen botimi i romanit të dytë “The Sin”. Dhe së fundi, ndërrova tetorët, dhe botova në shkurt të 2019-ës romanin tim të tretë “Nowhere Girls”.

Shpesh thuhet që nuk ka një çelës të unifikuar suksesi për të hapur çdo derë, po ju a e keni pasur një të tillë për të hapur rrugën tuaj drejt suksesit?

Jam ende në fazën që nuk mund ta cilësoj “udhëtimin” tim profesional një sukses. Ka akoma shumë punë për të bërë. Dihet që shkrimtarët dhe piktorët më të famshëm të të gjitha kohërave, (90% e tyre) janë bërë të tillë pas vdekjes, Unë nuk dua të kem këtë fat. (qesh) Por, për t’ju rikthyer pyetjes suaj besoj se ajo që më bën të ec përpara, është mbështetja që unë kam nga familja ime. Ndoshta ky është çelësi dhe forca ime e madhe. Se sa “dyer” do të hap, kjo mbetet për t’u parë.

Nuk rritemi kur i kemi gjërat e lehta por kur përballemi me sfida. Cilat sfida do i definoje si më të vështirat në jetën tuaj?

Pothuajse gjithçka kam bërë në jetën time ka qenë një sfidë. Kjo nuk do të thotë se unë doja të rritesha më shpejt, apo më shumë se të tjerët. Por ndoshta kjo ka të bëjë me vetë karakterin tim. Nuk jam kënaqur kurrë, brenda asaj që quhet “comfort zone”, ndaj gjithmonë kam kërkuar të shoh përtej saj. Të shkruash për historitë e grave për mua ka qenë gjithmonë intriguese. Dhe përmes librave të mi unë dua të ngre zërin për gjendjen e vështirë të grave në Shqipëri. Kjo është sfida ime më e madhe: Të arrij të përçoj tek lexuesi i huaj atë që po ndodh me të vërtetë në vendin tonë, për të tërhequr në këtë mënyrë, vëmendjen e atyre që duhet të merren me këto probleme. Personazhet e mia, janë gratë që nuk kanë mundësi të shkojnë nëpër takimet që organizata të ndryshme, organizojnë nëpër hotelet luksoze në kryeqytet apo ato buzë detit. Gratë në librat e mi, janë ato që abuzohen, ato që punojnë dy punë nga mëngjesi deri në darkë dhe sërish nuk arrijnë dot të paguajnë qiranë në fund të muajit. Është bukur të shohësh nëpër rrjetet sociale gratë që marrin lule çdo 8 Mars, por është po kaq e trishtë që të shohësh statistikat e grave të abuzuara, apo të vrara nga bashkëshortët e tyre. Kjo është sfida ime e madhe: t’ju jap këtyre grave një zë.

Na ndodh shpesh të kthejmë vështrimin pas dhe të pyesim veten, si do ishte jeta jonë nëse do të bënim zgjedhje të tjera/të ndryshme. Si ju rezulton bilanci me vendimet tuaja?

Unë ja bëj shpesh këtë pyetjes vetes dhe rezultoj në të njëjtën përgjigje. Unë do të bëja të njëjtat gjëra që kam bërëë nuk jam penduar aspak për asnjë zgjedhje timen. Dhe nëse do rikthehesha pas në kohë do të bëja sërish të njëjtat “gabime” dhe do të merrja sërish të njëjtat vendime.

Nëse arritja më e madhe e njeriut është që vazhdimisht të tejkalojë veten, cilat arritje tuaja përtej vetes do të cilësonit si më triumfueset? 

Nuk dua të tejkaloj vetveten dhe nuk jam në garë me askënd. Dua vetëm të arrij të jap atë që unë jam në gjendje të krijoj. Shpresoj ta bëj këtë përpara se koha ime në këtë botë të mbarojë. Për momentin arritja ime më e madhe profesionale është botimi i librit të tretë “Nowhere Girls”.

Çfarë evokimesh të djeshme e përjetimesh të sotme,  të krijon tingëllimi i fjalës ‘’Atdhe’’ ?

E djeshmja është vendi ku unë u linda, u rrita dhe mora një pjesë të madhe të edukimit tim. Ndërsa e tashmja lidhet me këtë që jam sot.

Çfarë cilësie mendoni se ka qenë më e mira, trashëgimi e atdheut tuaj e cila ju ka ndihmuar të integroheni e të jeni i suksesshëm? 

Të jem e hapur dhe miqësore me njerëzit. Kjo besoj është një cilësi që unë e kam të lindur. Shpesh here e gjej veten të përfshirë në situata që nuk kanë të bëjnë aspak me mua. Madje një ditë një mikja ime më tha me të qeshur: përse nuk hap një zyrë ankesash, ose ndihmë për njerëzit pasi ajo e sheh se sa shumë përfshihem unë në problemet e njerëzve. Madje shpeshherë dhe të njerëzve që unë nuk njoh. Por e gjitha kjo më bën të ndihem e plotësuar. Nuk ka rëndësi çfarë ti bën për veten, ajo që mbetet është ajo që ti bën për të tjerët.

Çfarë do të thotë “emigrant” bazuar në ekperiencën tuaj personale dhe a keni vuajtur ndonjë pasojë të këtij ‘’statusi’’ në fillimet apo aktualitetin tuaj?

Kadare ka thënë: “Nëse na hapin derën, ne shqiptarët dimë të hymë nga dera”. Problemi qëndron që ne dyert ose nuk na hapen aspak, ose edhe kur ato hapen, ne mund të fusim brenda një krah, ose një këmbë. Dhe është shumë e vështirë të tërheqësh pas vetes, kur jashtë derës që shtyn për t’u mbyllur, të ka mbetur pjesa më e madhe e trupit… Kjo do të thotë ta nisësh jo nga zero, por më tej akoma (nga minus). Ne kur lindim jemi të plotë, ndërsa emigrant, vijmë të gjysmuar. I referohem këtu atyre që kanë kaluar kufijtë, duke u qëlluar nga ushtarët e ish PPSH-së, apo për të përmendur më vonë: ambasadat, anijet, skafet, malet në këmbë dhe deri tek ata që edhe sot vazhdojnë të fshihen nëpër kamionë… Unë kam pasur fatin e madh, të jem një emigrante që jam futur nga dera, pasi e kam gjetur pothuajse gjithçka gati. Gjithsesi ambientimi me mjedisin e ri e të huaj nuk ishte e lehtë. Por, nëse do t’i referohem vetëm termit emigrant, do ta shpjegoja pak a shumë me fjalën “pa rrënjë”. Nganjëherë kam përshtypjen se nuk jam as këtu, por fatkeqësisht nuk jam më as në Shqipëri. E kjo është një ndjenjë e trishtë, sidomos kur kthehesh në vendin tënd, e gjërat nuk janë më ashtu siç ishin kur ti ike. Tavolina ku ti pije kafen dikur nuk është më, e shoqëria po ashtu.

Si mendoni që mund të përmirësohet bashkëpunimi ndërshqipëtar?

Mendoj se ne shqiptarët duhet të jemi më mbështetës ndaj njëri-tjetrit. T’i japim dorën në kuptimin e vërtetë të fjalës njëri-tjetrit dhe jo vetëm në teori, por në jetën reale, në praktikë. Përpara se të kërkojmë që bota të na dojë, do të doja që ne të donim dhe të respektonim njëri- tjetrin e më pas të kalojmë në një plan bashkëpunimi. Në rrjetet sociale vë re që ka kaq shumë dhunë verbale, sa të duket e pabesueshme. Do të më pëlqente që shprehja: nuk punohet me shqiptarët! të ndryshohet dhe të bëhet: Po, me shqiptarët mund të bësh gjëra të mëdha!

Çfarë duhej të ishte ndryshe në mëmëdhe?

Janë shumë gjëra që do të doja të ndryshonin. Por ajo që më dhemb në shpirt është arsimi. Jo më kot diplomat shqiptare (në përgjithësi) janë të papërfillshme jashtë vendit. Të rinjtë që fati u ka rënë të kenë prindër të pasur, u janë drejtuar universiteteve të botës, por çfarë bëhet me ata të rinj, që nuk i kanë këto mundësi ekonomike? Mendoj se të rinj me diploma false, apo të keqshkolluar shpërbëjnë vetëm për të mbajtur në terr një komb, dhe kjo është e pafalshme. Dhe jo me kot më kujtohet në këto çaste Migjeni: “O, si nuk kam një grusht të fortë  t’i bij mu në zemër malit që s’bëzanë, ta dij dhe ai se ç’domethanë i dobët…”

A mendoni se është e duhura qasja që qeveria/qeveritë shqiptare kanë ndërmarrë ndaj diasporës dhe çfarë do të kërkonit konkretisht nga qeveria/qeveritë shqiptare? 

Unë e konsideroj diasporën si një forcë e madhe. Jemi kaq shumë jashtë kufijve shqiptarë. E nëse kjo forcë kaq e madhe do të mirëmenaxhohej, atëherë dhe dheu mëmë do të kishte një mbështetje të fuqishme qoftë në BE, apo dhe më tej në botë. Ajo që unë do ta doja është që diaspora shqiptare të jetë një ambasadore e mirëqenë e Shqipërisë, një ambasadore që ndërton ura me vendet pritëse. Jo më kot shtetet që kanë lobet me të forta në botë, janë dhe vendet që ju dëgjohet fjala.

Ndërkohë që jeni të zënë duke bërë plane, ndryshimi mbetet konstantja e pandalshme e kohës. Cilat janë tuajat për të ardhmen? 

Për momentin, jam kthyer në një spektator të produktit tim. Megjithatë kjo nuk do të thotë që unë kam ndaluar së shkruari. Pasi kjo është puna ime e përditshme, si ajri që ne thithim.

“The Albanian” tanimë ka mbi 1 milion ndjekës online. Cili do te ishte mesazhi juaj si motivim (mosdorëzim)?

Të mos e harrojmë gjuhën shqipe dhe me “The Albanian” ne mund të lexojmë shqip, e të krijojmë kontakte kudo që jemi. Flisni me fëmijët tuaj shqip. Një fëmijë që flet një gjuhë të veçantë si shqipja, ka gjithmonë diçka më shumë se të tjerët.

Intervistoi: Petrit KuçanaThe Albanian