Këndi i dr. Xhoi Jakaj: Prindërimi dhe adoleshenca

Në rubrikën time këshillla për prindërit që kanë vështirësi me fëmijët, kam menduar që herë pas here të trajtoj tema të adoleshencës dhe të rinjve që kanë probleme në integrimin e tyre. Më njohuritë e mia për shkak të specializimeve dhe kualifikimeve si dhe botimeve në këto fusha, do jem pranë jush me çështjet më kryesore që trazojnë jetën tuaj gjatë rritjes së një fëmije problematik?!

Adoleshentët e sotëm modernë kanë të theksuar prirjet për cigaren dhe lëndët psikotrope.

Si duhet të sillemi me një adoleshëntë në rastet kur ai është i dhunshëm e me prirje për përdorim duhani, alkooli apo lëndësh narkotike?

Parandalimi është me i lehtë se shërimi…

1. Lufto me fjalën dhe shembuj konkretë që përballimi i situatave të vështira dhe i problemeve që nisin në jetën e një adoleshenti për arsye të ndryshme nuk zgjidhen duke përdorur alkool, duhan, apo lëndë narkotike. Sqaroje me durim e kujdes se gjithkush që i ka hyrë asaj rruge, përfundimi i tij ka qënë dështimi në jetë, në familje, karrierë dhe shpesh-herë në dashuri…
2. Nëse nuk ka motive të vlefshme dhe ka rënie në mësime, probleme në familje, apo gjendet nën një plogështi totale, kjo situatë duhet të merret si sirenë alarmi, e nëse do identifikoheshin në kohën e duhur, problemi juaj do jete më i lehtë për t’u zgjidhur.
3. Kontrolloni mënyrën si fëmija juaj në adoleshencë i shpenzon paratë dhe nëse ke nuhatur që përdor duhan apo cigare hashashi është momenti t’i reduktoni shpenzimet dhe t’i ndryshoni në mënyrë të menjëhershme ritmin e veprimeve ditore e të konsultoheni me specialistë. Shpesh prindërit për të mbuluar mungesat e tyre pranë adoleshentëve, maskohen nën petkun e parasë për t’i kompensuar deri diku kohën pranë tij, e në vend që ta ndihmosh i ke dhënë stimul për çorientim.
4. Mos u bej në mënyre kategorike aleat me adoleshentin, nëse ke zbuluar cigare, apo më keq hashash në çantë edhe kur përpiqet të gjejë njëmijë e një justifikime që nuk është e imja, element të cilin për të dalë nga situata adoleshentët e përdorin në mënyrë sistematike. Ata për të dalë nga kjo gjendje përdorin shprehjet “kam botën time dhe shoqëria ime të njëjtën gjë bën’’, “nuk është fundi botës’’, “tani jam i rritur’’ etj etj sllogane të tilla të kohëve që jetojnë prindërit me adoleshentët, por nuk duhet në mënyrë absolute ta tolerosh dhe as të bëhesh palë në gabimin e bërë…toleranca në këtë rast duhet të jetë zero.
5. Bashkëbisedo me fëmijën në adoleshencë shpejt dhe në mënyrë urgjente e mos neglizho në asnjë moment nësë ke nuhatur që është në prag përdorimi lëndësh narkotike se do jetë tepër vonë po prite ti si prind të mbarosh gjithë detyrat e tjera ditore e jetësore.
6. Vendos kufij të prerë dhe mos kini frikë nga kundërveprimi i tyre, pasi vetëm në këtë mënyrë po e mbron nga rreziku, në rast se tregohesh tolerant do rrezikosh shumë.
7. Krijo me të motiv të ri, që ta largosh sa më parë nga rreziku, nxite për një sport të ri apo ndrysho format e argëtimit që të shpenzojë energji të tjera shtesë e mos t’i referohet vesit drejt të cilit mundet të ketë rendur dhe për arsye nga më të ndryshmet, si shoqëria jo e duhur, tepri e kohës së lirë të adoleshentit dhe mos vëmendjes së prindërve për shkak të jetës së ngarkuar.
8. Ndërto një test të fëmijës tënd për të zbuluar tipin e tij që pastaj të marrësh masat e duhura, psh…a ka prirje fëmija juaj për të pasur: a- Autokoshiencë, b- Menazhim të emocioneve të momentit, c- Menazhim i situatave stresante, d- Sensi kritik ndaj gjithçkaje që e rrethon, e- Për vendimmarrje, f- Në zgjidhjen e problemeve, g- Aftësia komunikative, h- Aftësia për të dëgjuar dhe mësuar nga gabimet, i. A është mjaftueshëm social dhe integrohet në shoqëri të reja lehtë apo me vështërsi…
9.  Nësë do punoni me vëmendje rreth kësaj situate që ti ndërtove me fëmijën tënd në adoleshencë ka gjasa që ta parandalosh rrezikun e përdorimit të lëndëve psikotrope si dhe dëshirës për të përdorur cigarën në moshë shumë të vogël.
10. Nësë ka ndodhur që fëmija juaj në adoleshencë është i përfshirë në grackën që i ofron përdorimi i tyre, atëherë drejtohu sa më parë qëndrave të rehabilitimit dhe qëndrave psikologjike pa hezituar se problemi do ekspozohet, pasi tashmë nuk ke çfarë të presësh më tepër nga këshillat apo sugjerimet. Në këtë rast ti nuk je më efikas me rregulla receta apo çfardo tjetër, tashmë “trupi dhe truri i adoleshentit është i tëri nën presionin e varësisë së lëndëve psikotrope” dhe koha për ta shpëtuar atë nuk pret që të mbyllni gjithë projektet e ditës apo jetës tuaj. Projekti dhe puna më e rendësishme është shpëtimi nga veset i fëmijës tuaj në Adoleshencë.