Ilir Levonja: Turp e faqja e zezë, zoti ambasador!

Ajo pjesë e shëndetplotë e shoqërisë shqiptare, po lufton që të mos i tretet duarsh trashëgimia kulturore. Ato vende a godina që duam apo nuk duam kanë luajtur pjesë parësore në ngritjen e institucioneve kulturore të vendit, për më tepër për një popull që e ka dominuar orienti dhe otomanizmi, jo pak por për 500 vjet. Për më tepër për një popull që e ridënoi dimension historik të kulturës duke shpërbërë derri varre poetësh, duke burgosur dramaturgë, aktorë të artit skenik, drejtues etj., vetëm e vetëm përse ishin katolikë, kundër skematizmit dhe pro eksperimentit a arteve bashkëkohore. I shkatërroi tendencat e lira me dhunë dhe diktat, me po ato strategji otomane të përçarjes dhe sundimit aq sa sot vërtetë shoqëria shqiptare e ka të vështirë unifikimin rreth demokracisë. Pra kur pjesa më vitale përpiqet të ruaj qoftë edhe qoshk rruge me histori, sepse një komb pa histori është i pagojë, do adhuroj të tjerët dhe kurrë vetveten. Një ambasador i cili e quan çështje delikate dhe i jep rëndësi rregullave të tenderimit, mund të jetë gjithçka veç ambasador i Europës jo. Nuk e di se si keni duaruar dhe nuk keni shkuar atje tek zyra e tij. Or zotëri, ata që po e gdhijnë aty, që në fund të fundit janë po aq misionarë sa ata që predikojnë besimet fetare. Janë misionarë të dihatjes kulturë, të shoqërisë, por në ndryshim nga ata të besimeve, nuk paguhen, nuk presin qeset në fund të muajit për të mbushur arkat. Nuk presin as ndihmat nga lindja a perëndimi për të ndërtuar objektet e kultit të besimit që u përkasin. Janë misionarë të shoqërisë së lirë, të vetvetes, tuajës. Të asaj tipi që sot po djegin rrugët e Hong Kongut si e si të mos kapet demokracia dhe bashkë me ‘të, historia kulturore e një vendi të vjetër sa koha por që ia kanë bastarduar zanafillën sa uzurpuesit aq edhe horrat dhe legenët brenda gjakut. Biles ashtu siç edhe shkuat e i shkruajtët tek hyrja e pallatit atij amabasadorit tjetër, Borchardit, shkoni edhe tek ky dhe plasjani, shame on you sir. Historia kulturore, demokracia, shteti i qytetarëve nuk ka të bëj aspak me delikatesën ambasadoriale për rregullat e lojës në tenderim.

Ky është një absurd diplomatik që i shkon për shtat vetëm diktatorëve. Dhe me që është nga Roma, shkoni dhe i thoni se përse qeveritë italiane nuk shembin ato me dhjetra teatro në Trastevere a rrethina të tjera. Janë teatro shekullorë me nga 30 ndenjëse deri në 100 të tilla? Përse nuk i shemb e të ndërtojë grataçela, a teatro modern me xhamllëqe a pasqyra?

Përse ato i ruan dhe shkon i ndërton diku tjetër teatrot e rinj?Por jo vetëm teatrot… Një ambasador që ngërthen një çështje qytetare tashmë prej afro 2 vjetësh, me politikën? Dhe e konsideron delikate, të jeni të sigurt se ka lidhje me botën oligarke. Nuk ka qënë kurrë politike çështja e teatrit, megjithëse poltika i përçau artistët. Megjithëse, megjithëse…, kush e njeh pak botën e artit hilanjosët dhe pretenduesit por edhe të atashuarit pranë partive janë me shumicë. Sot kjo pjesë e errët e artit është me pushtetin. Ndryshe nuk do i bënte dora të hiqte nga gardëroba pelerinën që mbajti në supe Kadri Roshi kur luajti Ezopin, Otellon, Arturo Ui etj.

Kurse sa i përket opozitës, nuk ka bërë asgjë. Duhej të ishte atashuar aty me kohë, por i ka anashkaluar ca gjëra duke mos kuptuar thelbin, atë që ajo duhet të jetë mburojë për çdo vatër ku vlon pakënaqësia qytetare. Kjo është dhe një nga arsyet që ruan një pakt civil më tepër se sa duhet ndërkohë që vendi nuk ka institucione funksionale, ekonomia po vdes nga informaliteti, ka vdekur balanca e pushtetit. Që akoma nuk po i jep kuptimin e duhur aktit sfidues të vërvitjes së mandatave, shumë syresh ankohen si kurva lart e poshtë për meritokracinë e tyre, qejfmbejtjet apo përgjegjësinë civile. Janë thjeshte mbetje dhe fundërrina pasi çështja më e madhe nuk qëndron tek asnjë akt personal, por tek varja në litar e demokracisë, theqafja e ekonomisë dhe braktisja sociale e vendit. Këto janë çështje ambasadoriale zoti ambasador, jo gara në tenderime. Për më tepër kur padishau ynë i ka çimentuar PPP-të si buxhet shtetëror. Ne nga anët tona e themi gojë plot, sidomos kur na vjen në majë të hundës, turp të kesh ambasador, turp!