Dy poezi të Eugenio Montales, në shqip nga Mimoza Pulaj
L’anguilla
L’anguilla, la sirena
dei mari freddi che lascia il Baltico
per giungere ai nostri mari,
ai nostri estuari, ai fiumi
che risale in profondo, sotto la piena avversa,
di ramo in ramo e poi
di capello in capello, assottigliati,
sempre più addentro, sempre più nel cuore
del macigno, filtrando
tra gorielli di melma finché un giorno
una luce scoccata dai castagni
ne accende il guizzo in pozze d’acquamorta,
nei fossi che declinano
dai balzi d’Appennino alla Romagna;
l’anguilla, torcia, frusta,
freccia d’Amore in terra
che solo i nostri botri o i disseccati
ruscelli pirenaici riconducono
a paradisi di fecondazione;
l’anima verde che cerca
vita là dove solo
morde l’arsura e la desolazione,
la scintilla che dice
tutto comincia quando tutto pare
incarbonirsi, bronco seppellito;
l’iride breve, gemella
di quella che incastonano i tuoi cigli
e fai brillare intatta in mezzo ai figli
dell’uomo, immersi nel tuo fango, puoi tu
non crederla sorella?
Ngjala
Ngjala, sirena
e ujërave të ftohta që lë Balltikun
për të mbërritur në detet tanë, në derdhjet tona,
në lumenjtë ku në thellësi
kridhet,nën suvalë e në të kundërtën e rrymës
nga dega në degë e më pas
gjatë rrjedhjeve
gjithnjë e më në brëndësi, në zemër të pengesave, të gurit,
nga përroi në përrua
duke kaluar vështirësi, rrëke me baltë,
pellgje ujëamull, derisa një ditë një rreze dielli
e shkrehur ndër gjethet e gështenjës ndricon
fërgëllimën e saj në pellgjet, në hendeqet
që zbresin nga relievi i Apenineve në fushat Romagnola;
ngjala, pishtar, kamxhik,
shigjetë dashurie në tokë
që vetëm përroskat tona o përrenj
pirenejsh të shterur shpien
në parajsën e pllenimit;
shpirt i gjelbër që kërkon jetë
atje ku vetëm
kafshon përvëlimi e shkretimi,
shkëndia që thotë
e gjithë fillon kur e tëra shfaqet
e shkrumbuar,shterpë e flakur;
mundesh ti këtë ylber, hark, flakë të shpejtë, binjake
të asaj që të mbërthejnë qerpikët
e bën që ti e paster të ndricosh në mes të bijëve
të njeriut,të zhytur në baltën tënde, mundesh ti
të mos e pranosh si motër?
Non chiederci la parola
Non chiederci la parola che squadri da ogni lato
l’animo nostro informe, e a lettere di fuoco
lo dichiari e risplenda come un croco
Perduto in mezzo a un polveroso prato.
Ah l’uomo che se ne va sicuro,
agli altri ed a se stesso amico,
e l’ombra sua non cura che la canicola
stampa sopra uno scalcinato muro!
Non domandarci la formula che mondi possa aprirti
sì qualche storta sillaba e secca come un ramo.
Codesto solo oggi possiamo dirti,
ciò che non siamo, ciò che non vogliamo.
Mos na e kërko fjalën
Mos na kërko me një fjalë që mat nga çdo anë
të shtjellojmë shpirtin tonë vagëllim e me shkronja të qarta, zjarri
të kesh një përgjigje që vetëtin si e verdhë e një barishteje, e kuqe,
e humbur në mes të një livadhi pluhurak, gri.
Ah njeriu që gjëllin i sigurt,
në harmoni,mik me veten e të tjerët,
dhe nuk ka frikë hijen e vet
që vala flakëruese stampon mbi një mur të shpërbërë!
Mos na pyesni formulën magjike që botë mund të të hapi
po vetëm ndonjë rrokje të shtrembër, anemike si një degëz e thatë.
Vetëm këtë sot mund të të themi:
çfarë nuk jemi, çfarë nuk duam.