Romani “Dashuri e mallkuar” i shkrimtarit Bardhyl Berberi do të bëhet film nga një kompani zvicerane

Romani “Dashuri e mallkuar” e shkrimtarit Bardhyl Berberi do të bëhet film nga një kompani zvicerane. Xhon Fledman-it, regjisor në Zyrih, i ra në dorë ky botim i përkthyer në gjuhën suedeze dhe vendosi ta kthejë atë në një film artistik. Po ju dergoj recensionin e regjisorit, i cili do e jetësojë me personazhe librin e shkrimtarit shqiptar Bardhyl Berberi.

Romanin “Dashuri e mallkuar” të Bardhyl Berberit e mora në dorë në gjuhën suedeze, nga gjuha e nënës sime, pasi ishte botuar aty nga një shtëpi botuese prestigjioze. Shpejt e harrova detyrën e regjisorit, pasi libri më “përpiu”; isha përfshirë nga entuziazmi i leximit të një libri që të fal luksin e kënaqësinë intelektuale dhe shpirtërore që nga faqja e parë dhe në vazhdim mua me shfaqeshin si nw njw ekran filmi episode me kulminacione…

Është një dramë mbinjerëzore që ‘këlthet’ estetikisht me imazhe dhe metafora. Një ndjenjë njerëzore kaplon një vajzë 17-vjeçare në një fshat të thellë malor gjatë Luftës së Dytë Botërore. Një histori dashurie marramendëse që kullon gjak, e cila nis me një hakmarrje për të vrarë një oficer gjerman që i ka vrarë të atin në një shkëmbim zjarri dhe ka ngelur i plagosur rëndë në duart e saj. Fashitja e ndjenjës së hakmarrjes me ndihmën e gjyshes të bëjnë të marrësh frymë thellë dhe të reflektosh duke mos u vetëpenguar. Oficeri gjerman është një rob pa kushte, me një plagë të thellë në shpatull në mes të një pylli, dhe mund të kthehet në ushqim për ujqit rrotull mullirit ku e kanë strehuar të plagosur. Por përkundrazi, ai shërohet dhe ushqehet, duke arritur në shumë faqe të romanit momente kulmore dramatike, duke shkuar thellë në anatominë e shoqërisë sonë.

Rënia në dashuri në muajt pasardhës e 17-vjeçares Sofia Prendi me oficerin gjerman Hans Shnajder shpërfill të gjitha ligjet e shkencës biologjike që ndërkallet në placentën e një lufte botërore ndërsa vret, por edhe gjallon jetë njerëzore. Në këtë afresk monumental hije-dritë, intimo–social, në dy zemrat e të rinjve, oficerit nazist dhe Sofisë së bukur, në mes kufomave të përgjakura çel si gonxhe një dashuri e çmendur. Romani ka luftë dhe paqe. Atje në fshatin e thellë malor, te jazi i mullirit, aty ku Sofia dhe oficeri simpatik

nga njerëzit e saj të dashur. Sofia kapërcen ndjenjën e izolimit dhe bëhet vetvetja, arsimohet dhe fiton integritet në Gjermani. Simbolika e vënies së emrit të djalit të parë të tyre Alban është shumë domethënëse, madje kjo realizohet me këmbënguljen e Hansit. Ky roman i mrekullueshëm është një dramë njerëzore që ka shumë kulminacione, larg klisheve. Meditacioni i Sofisë në avion gjatë kthimit nga Londra janë një përlindje e një pengu që ajo kërkon ta tregojë deri në detaje, pasi kërkon të çlirohet nga ai makth i gjatë që ka zgjatur pafundësisht.

Në fund të romanit shtangemi kur ajo me dy djemtë e saj kthehet pas 65 vjetësh në fshat, shkon viziton varret e të afërmve të saj. Edhe pse kanë kaluar dekada, hapat e Sofisë trokasin fort në ato kalldrëme të fshatit të saj që i kanë mallkuar dashurinë me Hansin. Ajo me atë gjest i çshpirtëzon ata njerëz, që për fatin e keq një takëm prej tyre kanë ngelur primitivë dhe

llafazanë, të cilët merren me jetën e të tjerëve sepse nuk kanë se çfarë të tregojnë për jetën e tyre. Ky është një atavizëm që duhet të varroset një herë e përgjithmonë! Në këtë roman të mrekullueshëm, autori shtron një ide të madhe: A mundet që në një botë të vrazhdë dhe armiqësore dashuria të mbijetojë? Është pushteti suprem i dashurisë që bie si një kambanë për të kujtuar se dashuria në jetën e njerëzve shpërfill çdo ligj dhe ajo triumfon dhe gjallon duke

krijuar jetë njerëzore. Shumë domethënëse janë fjalët e Sofisë para varreve të prindërve të saj kur u thotë dy djemve: Dashuria dhe vdekja janë dy mysafirë të paftuar; dashuria të merr zemrën, ndërsa vdekja jetën…

Do t’i rekomandoja autorit të romanit dhe skenaristit të këtij filmi, z. Bardhyl Berberi që të ketë një ndryshim nga romani në përmbajtje.

Së pari mendoj që, ndryshe nga romani, në film të realizohet vdekja e Sofisë në shtëpinë e saj, aty në fshatin e saj, pasi ajo kthehet nga varrezat dhe u ka vendosur lule te varri prindërve dhe u kërkon falje. Nga emocionet e forta kur kthehet nga varrezat ajo pëson infarkt. Kur dy djemtë e saj, të tronditur për gjendjen e nënës së tyre, kërkojnë një mjek, ajo u thotë se ajo do që të vdesë aty, në fshatin e saj, midis prindërve të saj. Por ajo u lë një amanet dy djemve të saj, që me llogarinë bankare që ka në bankë të ngrihet një fabrikë për përpunimin e frutave në këtë fshat të thellë, në të cilën të punësohen këta njerëz të varfër.

Mendoj se filmi duhet të mbyllet me një varrim madhështor, ku arkivoli që mbahet në dorë nga fshatarët nëpër rrugët e kalldrëmta të fshatit të mbulohet me lule pikërisht nga ata që i mallkuan dashurinë.

Dhe, së fundi, mendoj që titulli i filmit të jetë “Dashuria nuk njeh armik”.