Viktor Malm, autori i shkrimit që mban titullin “Pranë Kadaresë”, një kritik i pavarur i kulturës dhe shumë i njohur shkruan në “Expressen” sesi duhen vlerësuar pas këtij përkthimi veprat e Kadaresë. Malm thekson sesa e gabuar është, ndër të tjera, që vazhdimisht Nobel Prize e informojnë se Ismail Kadare përkufizohet “si një kronikan i Shqipërisë komuniste”. Më tej autori shkrimit Malm rrëfen se Victor Ore ka lexuar tri romanet e Kadaresë duke u shprehur se leximi i letërsisë duhet të jetë i çliruar nga koncepti eurocentrik dhe se “me të drejtën e vet, Ismail Kadare duhet të konsiderohet si një shkrimtar, jo si historian”.Në gazetën suedeze “Expressen” shkruhet në favor të vlerësimit realist të veprës së Kadaresë, duke mbajtur një qëndrim qortues ndaj akademisë së Nobelit për mënyrën sesi po vlerësohen shkrimtarët. Malm shkruan konkretisht se pavarësisht letërsisë së arrirë botërore, koncepti i vështrimit të saj është i gjymtuar. Diskutimi rreth letërsisë po ndikohet nga dukuritë e sotme duke u përqendruar në kritikat ndaj kolonializmit dhe Eurocentrizmit, ku shihet një gatishmëri për të thyer traditat perëndimore në të gjithë botën. Nuk mjafton me kaq, por ky fenomen është në fakt një shprehje e narcisizmit Perëndimor, ku një studiues i letërsisë botërore Daniel Damroschs e quan këtë si një lloj “dritareje për botën”.Duke lexuar Mo Yan që e ka hapur një “dritare” të tillë e kemi të pamundur ta kuptojmë sesi ajo mund të jetë në Kinë. Kjo që thuhet nuk është asgjë më shumë se “eurocentrizmi dhe kolonializmi kulturor i llojit më të keq”. Më tej ky autor del në mbrojtje të vlerave letrare të veprës së Kadaresë, duke kritikuar tendencën për të parë tek autorët e letërsisë botërore nëse kanë mbajtur ose jo qëndrim kritik për çështjet sociale.
Victor Malm kujton se veprat e Kadaresë janë shkruar para rënies së murit dhe ato duhen vlerësuar si vepra letrare dhe jo për raportin e kritikës për kohën në të cilin i shkroi. Në këtë artikull bëhet fjalë se gjykimi i një vepre duhet bërë nga pretendimet estetike dhe jo qëndrimi i autorëve dhe raportet e tyre kritike me kohën e shkrimit të veprës.
“Duhet një kohë e gjatë për ta kuptuar sesa e deformuar dhe fetishizuese është tendenca për të parë tek vepra nëse është apo jo kritike për çështjet sociale”, ngulmon autori i shkrimit duke kritikuar mënyrën sesi përpiqen një pjesë e studiuesve ta lexojnë Ismail Kadarenë, i cili sipas Malmit “edhe pse është gjithmonë në majën e listës së kandidatëve të Nobelit, kjo mënyrë leximi e bën të duket si një gazetar nga shteti i Shqipërisë Socialiste”.
Artikulli i shkruar në gjuhën suedeze është shoqëruar me disa argumente letrare mbresëlënëse për mënyrën sesi shihet dhe perceptohet pas kalimit të viteve vepra e Ismail Kadaresë “Dimri i madh” e shkruar në vitet ‘60, ku autori i shkrimit ka cituar Ekis Ekman që ka thënë se “Kadareja me këtë roman i ka dhënë një kryevepër letërsisë botërore”. “Romani ‘Dimri i madh’ jep një raport ku rrëfehet e vërteta për jetën në Shqipërinë Komuniste, me një lloj çiltërsie të cilën mund ta kuptojmë vetëm përmes linjave asnjanëse dhe autentike të stilit të rrëfimit, pa zbukurime”.
Viktor Malm, autori i shkrimit në gazetën suedeze “Expressen” të datës 4 janar 2015, e konsideron sukses të Kadaresë si shkrimtar mënyrën e përshkrimit në romanin “Dimri i madh”. Ai shkruan se “Dramat njerëzore, historitë e dashurisë dhe brengat në “këtë dimër të ashpër janë të buta”, duke shtuar se në këtë roman rrëfimi i natyrshëm ia arrin të jetë parodizues për një dramë të madhe politike.
Kritiku i njohur Malm në vijim të artikullit të “Expressen” analizon kodet letrare të tekstit të tri veprave të përkthyera në gjuhën suedeze të Ismail Kadaresë: “Dimri i madh”, “Pallati i ëndrrave” dhe “Kronikë në gur”, duke vlerësuar forcën e alegorisë në veprat e shkrimtarit shqiptar që prej vitesh qëndron në majën e listës së kandidatëve për çmimin Nobel të letërsisë nga Akademia Suedeze e këtij çmimi.
4 janar 2015
