KOZMA BILLA: RRETH LIBRIT “JETË BUZË DETIT” TË ISKRA THOMËS

Në një libër, ku në të përmblidhen disa gjini letraro-artistike, përveçse e lexon të gjithë me një frymë, ndalesh në atë zhanër, ku ti nuk njeh autorin se sa i suksesshëm është  edhe në këto gjini. Kështu ndodhi edhe me mua kur mora në dorë librin e autores Iskra Thoma “Jetë buzë detit”.  Ndaj vendosa të ndalem në pjesën e dytë të librit dhe pikërisht në intervistat që ajo ka zhvilluar me disa personalitete të fushave të ndryshme. Autorja vet shprehet: “… mendova të vë në dukje duke zgjedhur disa bashkëbisedime, shkrime të karakterit publicistik, shkrime të pëlqyeshme nga një masë e gjerë lexuesish, të moshave të ndryshme”.

Kjo pjesë e hap siparin e saj me një intervistë me mbesën e Nënë Terezës, Age Bojaxhiu, nën titullin “Ëndrra e Nënë Terezës për të vizituar Shqipërinë në kohën e Hoxhës”.

Autorja, pasi kërkon t’u kumtojë lexuesve origjinën e Nënë Terezës, sakrificat dhe mundimet e familjes së saj, duke vazhduar më pas me origjinën e familjes së saj, prindërit, edukimi i saj fetar, ku në epiqendër qëndron figura e Nënë Terezës. Edukimi i saj fetar nuk ishte i rastësishëm. Intervistuesja kujton dhe tregon: “Babai më ka treguar se nuk kishte një natë që nëna Drane të mos i mblidhte të bijtë për t’u falur”.

Autorja në këtë intervistë në pyetjet e saj drejtuar mbesës së Shenjtores zbulon çdo gjë për t’ua bërë të njohur lexuesve, jo vetëm për të shuar kuriozitetin apo kërshërinë, por për të qenë sa më afër realitetit dhe autenticitetit të shenjtores duke shuar çdo pasaktësi që mund të jenë ndeshur gjatë leximit të ndonjë vepre apo shkrim tjetër. Për mendimin tim është një intervistë e mirëmenduar dhe e mirëorganizuar në të gjithë kompozicionin e saj.

Me gjithë pengesat që i vinte përpara regjimi monist Nënë Terezës për të mos e vizituar Shqipërinë, ajo ia doli në krye për të vizituar Atdheun në qershor të vitit 1987, kjo falë edhe ndihmesës së rastësishme modeste të autores. Megjithë perpecitë që hoqi për të vizituar Shqipërinë, ajo nuk fliste kurrë një fjalë të keqe për këtë histori të trishtë, madje, por mbi të gjitha, zemra e saj i kishte falur ata që i kishin shkaktuar këtë dhembje të tmerrshme, gjë që tregon dashurinë e madhe që kishte ajo shenjtore për atdheun e saj duke mos e nxjerrë në pazar.

Figura e Nënë Terezës e ka tërhequr së tepërmi autoren, ndoshta edhe nga takimi i rastësishëm me të, ndaj ajo nuk rresht duke e plotësuar këtë figurë emblematike të kësaj shenjtore të madhe. Për këtë autorja nuk heziton të zhvillojë edhe një intervistë tjetër për të mësuar diçka më tepër për Nënë Terezën, duke plotësuar edhe ato anë, të cilat kanë qenë më pak të njohura, ose të panjohura për publikun. Ajo organizon intervistën të titulluar “Mesazhi i fundit i Nënë Terezës, ku këtë herë intervistuesi është imzot Paolo Hnilika, i cili ka qenë shumë afër shenjtores dhe për 34 vjet qe miku dhe bashkëpunëtori i saj. Në këtë intervistë autorja zhbiron deri në imtësi çdo sakrificë të Nënë Terezës për të mbajtur në këmbë misionin e saj.

Nënë Tereza, edhe pse larg Shqipërisë, e donte shumë atdheun e saj. Ajo kudo, gjithmonë me krenari, thoshte që ishte shqiptare. E mbrujtur deri në kapilarin e fundit të trupit të saj me këtë dashuri për Atdheun, para vdekjes dëshironte t’u linte një mesazh shqiptarëve. Imzot Hnilika tregon, ku Nënë Tereza me makinë shkrimi kishte shkruar mesazhin e saj për popullin shqiptar. Ajo, – thotë imzot Hnilika, – ma besoi mua këtë mesazh për t’ua dërguar bashkëkombasve të saj dhe ai shprehet se nuk besoj të jetë bërë i njohur aq më shumë në nivelin e masave. Prandaj ky mesazh i Nënë Terezës për popullin shqiptar është i pabotuar. Në  mesazhin e saj Nënë Tereza, midis të tjerave shkruan: “Kujtoni që Zoti ka krijuar secilin nga ne për gjëra më të mëdha: të duash dhe të të duan. Ky është kuptimi i jetës, të cilën asnjë vuajtje s’mund të na i fshijë nga mendja. Si burrë, si grua, si fëmijë është vëllai im, motra ime. Dhe duhet ta dua, siç do Zoti secilin nga ne”. Mesazhin e plotë të saj mund ta lexoni vetëm tek ky libër.

Shumë interesante, po dhe aq domethënëse është intervista që autorja ka zhvilluar me aktorin e njohur e të suksesshëm që ka debutuar tek filmi serial “Oktapodi” Franco Trevisi, film shumë i njohur edhe për audiencën shqiptare, ku në qendër të kësaj interviste është një shqiptar. Nuk vazhdoj më tej për të folur rreth kësaj interviste interesante, për t’ua lënë lexuesve kuriozitetin duke e lexuar të plotë në librin “Jetë buzë detit”.

Publicistika në këtë libër ndryshon nga publicistika e zakonshme e sidomos intervistat. Kjo lloj publicistike e paraqitur në këtë libër është në një shkallë artistike më të lartë, ndaj dhe është më tërheqëse dhe nuk të lejon ta ndërpresësh. Për mendimin tim kjo vjen nga pyetjet e mirëstudjuara dhe të mirëdrejtuara  intervistuesit, Autorja ka ditur të zgjedhë intervistuesit, të cilët janë persona dhe personalitete, të cilët bëjnë pjesë në fushën e artit dhe si të tillë këto lloj intervistash janë artistike që siç përmenda pak më lart nuk janë si të zakoshmet. E tillë është intervista e saj plot kulturë e finesë zhvilluar me fotografen, poteen, shkrimtaren modeneze Rosalba Caffo Dallari, pasi hapi ekspozitën e saj fotografike, e cila ngjalli shumë interes dhe u vizitua nga një numër i konsiderueshëm  vizitorësh, e titulluar “Dolce acqua salata” (i ëmbël ujë i kripur).

Autorja  duke qenë një njohëse e mirë e kulturës italiane, gjë që tregohet qartë nga pyetjet e drejtuara, ngandonjëherë janë më të gjata se përgjigjet, tregon kulturën poliedrike të autores deri në detaje.

Edhe pse e lindur dhe e rritur në Shqipëri, në Vlorë, aty ku valët e detit të përkëdhelin me fëshfërimën e tyre të ëmbël, ajo për një periudhë mbi një  çerekshekullore që jeton në Itali, është përshtatur shumë mirë me këtë kulturë italiane. Kontaktet me njerëz të ndryshëm të kulturës dhe të artit deri tek Luçiano Pavaroti, i ka dhënë asaj mundësi të thith nektarin e kësaj kulture e ta reflektojë duke na e prezantuar sa më bukur, jo vetëm artistikisht, por edhe real në këtë libër.

Duke përfunduar, falenderoj autoren që u bë promotori i kësaj veprimtarie dhe i uroj suksese, duke na sjellë në të ardhmen edhe botime të tjera të këtij niveli.