‘Motra e Markos’ nga Tropoja dhe historia e përkthimit të filmave të famshëm të Hollivudit
Nadia Sokolaj
Dua të ndaj me ju një tregim që ndoshta vetëm familja ime e di. Më duket interesant për audiencën ta tregoj, pasi ditët e fundit ka qenë në qendër të diskutimit si pasojë e filmit të ashtuquajtur “I love Tropoja”.
Në vitin 2012, gjatë kohës që punoja si përkthyese tek gjykata e Rekurit dhe në Kabinetin Rick isha shumë e ngarkuar me punë, pasi gjate ditës isha në gjykatë dhe kisha si mision të përktheja gjithashtu broshurat dhe rregulloren për azilantët, kisha kërkesa nga kabinete avokatësh për të përkthyer paragrafe nga Kanuni i famshëm i Lekë Dukagjinit pasi interesi i Zyrës së Emigracionit ishte shumë i madh dhe përveç punës gjatë ditës e gdhija duke përkthyer dokumente natën.
Një ditë shefi më thërret në zyrë dhe më tregon se një kompani produksioni filmash e quajtur ‘Europa Corporation’ e kishte kontaktuar për të kërkuar një përkthyese në shqip, por me një shënim që duhet të flasë edhe gegërisht dhe në atë kohë une isha e vetmja që i përshtatej profilit të kërkuar.
Po çfarë duhej të bëja? Një film ishte në realizim e sipër dhe unë duhej t’i përktheja pjesët në shqip. Më treguan titullin, më thanë që ky është i dyti dhe më pyetën nëse e kisha parë pjesën e parë dhe unë me naivitet u përgjigja që e kisha parë. Në fakt ishte hera e parë që e dëgjoja titullin e atij filmi i cili kishte dalë para disa viteve. Por jeta më kishte ‘rrëmbyer’ keq dhe nuk kisha kohë për filma, kinema apo argëtime të tilla.
Punoja 12 orë në ditë dhe punoja në shtëpi deri në ‘4 të mëngjesit dhe ato dy orë gjumë që i bëja nuk ishin fare mjaftueshëm, por duhej të ‘mbijetoja’, të arrija diku, me forcat e mia. Ua them këto, jo pa qëllim se shumë njerëz më kanë thënë me të qeshur se “ku e pate at mik që ta gjeti këtë punë të mirë, apo çfarë shansi ke”? Jo, s’ishte punë fati, ishte luftë brenda luftës. Shumë nga shqiptarët të cilët më kanë takuar tek gjyqi i kanë vërejtur sytë e mi të skuqur dhe madje në konfidencë u kam treguar se “jam vetëm me dy orë gjumë”.
Nejse, të mos zgjatem, të nesërmen u paraqita në Saint Denis, pranë studios së madhe të xhirirmit të filmave në Malakof dhe më futën brenda.
Filmi “Taken 2” për të cilin isha aty ishte duke u bërë montazhi. Montazhierja Camille Delamarre më shpjegoi, më dha një demo dhe filluam. Ishte hera e parë që e shihja filmin dhe për surprizën time, filmi fliste për Tropojën, për mafien shqiptare dhe besoj e imagjinoni si ndjehesha në ato momente. Unë heshtja, ndërsa ekipi gajasej me të qeshura për “Markon from Tropozha”. Pas tre orësh u kërkua një pushim dhe të gjithë u mblodhëm tek kafeteria ku ndodhej gjithë ekipi, madje vete Luc Besson, skenaristi i filmit.
Ai u afrua për të folur me Camille dhe po na pyeste nëse çdo gjë po shkonte mirë. Unë i thashë që kishim progresuar goxha dhe se nuk na mbetej shumë. Atëhere ai u kthye nga unë dhe më tha:
– Nga vjen ky theks i lezetshëm? Pyetja vinte gjoja për të ditur se nga vij, pasi vërente që kisha një theks të lehtë në frëngjisht.
– Jam motra e Markos, i thashë.
– Më falni, s’ju kuptova, më tha.
– Jam motra e Markos tuaj, Markos nga Tropoja, jam përkthyesja shqiptare.
– Ahhhh më vjen keq atëhere, duhet të jeni ndjerë keq, vërtët shumë keq, e marr me mend, më tha.
Në atë moment ndjeja një lloj presioni gjaku që po më kaplonte deri tek veshët. Ai e vuri re dhe për të thyer heshtjen më tha:
– Ju pëlqeu filmi?
– Jo dhe aq i thashë, për të mos i thënë fare.
Po më gërryente nga brenda e s’mundesha më të duroja; revolta nga brenda më kishte mundur tashmë.
– Në fakt, do doja ta dija si ju lindi ideja që personazhin kryesor negativ ta bënit shqiptar dhe nga Tropoja, e pyeta.
– Ishte ideja e një shqiptari nga Kosova që jeton në SHBA, më tha, pasi mafia ruse, italiane dhe siçiliane ishin konsumuar dhe na duhej një gjetje e re ndaj e kishim menduar të fusnim një mafie nga Ballkani. Kështu ai na sugjeroi për mafien shqiptare dhe ‘heroi’ ynë negativ të ishte nga Tropoja.
Ah u ndjeva akoma më keq dhe i thashë:
-Pra një kosovar ua ka këshilluar për mafien tropojane?
– Jo, ai na tha bëjeni për mafien shqiptare dhe personazhi duhet të jetë nga Tropoja, se meshkujt tropojanë janë të pashëm, sypatrembur, shtatlartë dhe për nderin e motrës dhe femrës së tyre vrasin pa iu dridhur dora. Pra ai i vlerësonte tropojanët dhe nuk mendonte që janë persona negativë. Kosovari më tha që tropojanët janë njerëz të besës dhe mikpritës, janë njerëz të mrekullueshëm, më tha, ai i admironte ata!
Roli i luajtur nga aktori Arben Bajraktari ishte luajtur aq bukur sa kishe neveri ta shihje në atë rol teksa rrëmbente, drogonte vajza dhe i shiste në rrjete prostitucioni.
– Gjithsesi do të jetë film interesant, por fundi s’më plëqen, i thashë.
– Pse?-më tha?
– Një baba tropojan s’do të kishte kurrë një fund të tillë.
– Kjo është loja, më tha, industria e filmave është makineri e fuqishme parash, pjesa tjetër nuk është shumë interesante.
Po, po fiks, kjo është loja, si ajo e Mamaqit që i shau, i ofendoi, u vajti në shtëpi dhe e nderuan me titull nderi. Po pse nuk bëj edhe unë një film, ja kështu kot, sa për t’u tallur, ndofta marr ndonjë çmim apo mirënjohje?!
https://alb-spirit.com/2020/02/03/nadia-sokoli-love-tropoja/