Sabina Darova: Në të vërtetë ata ishin gjashtë

Skicë

Dy miqtë e mi më të ngushtë nga kohët e hershme e deri më sot, mbeten libri dhe treni. Për të parin, lidhjen e kuptova në moshë të njomë, atëhere kur vetmia dhe fantazia zihen në çark nga kureshtja, e kërkojnë t’ju gjegjen pyetjeve të panumërta që të çartin mbi krye.
I dyti, po për shkak të vetmisë, ironia e fatit, më shtynte t’i kërkoja larg afeksionet, ashtu siç kërkon gurët e çmuar (sepse zor se ti falin aq lehtë), minatori brenda malit në thellësi. Dhe përveç afeksioneve, si padashur, mësova edhe të eksploroj botën e panjohur. Dukuri e rallë për dikë që ishte femër e që udhëtonte vetëm nga jugu në veri.
Për shkak të disa arsyeve familjare, duhej të merrja trenin e të kalëroja mbi rrota, ndryshe nga Kostantini, ndër male, kodra, fusha e sa e sa ura. Këto të fundit më shërbyen në jetë, sepse në profesionin tim, mësova t’i lidh mes kraharorësh njerëzish të panjohur apo të frikësuar ndaj njëri- tjetrit.
Por, për çudinë time, që me kalimin e viteve mu bë e qartë arsyeja, trenin me të njëjtin destinacion nuk e merrja vetëm unë, por edhe një grup tjetër fëmijësh, më tej të rritur adoleshentë, derisa jeta na shpërndau ndër rrugë jo të thjeshta, por në autostrada të gjera e pafund. Fakt që i dha fund atij kapitulli aq të dashur për ne.
Ishim një grusht fëmijësh që zbrisnim nga kështjellat mesjetare (Kruja dhe Gjirokastra), jo si kalorës të armatosur me heshta e parzmore, por si ato lulet që lindin të ndrojtura nën gurë e të etura për ujë dhe dritë. Nuk na mërziste fakti se do flinim nga dy vetë mbi një divan, apo mbi jorganë që shtroheshin përdhe cip mbi cip edhe në zemër të dimrit. E kujt i trëmbej syri nga i ftohti?! As që donim t’ia dinim nëse binte dëborë apo era e lumit që t’i thante fytyrat si lëvorja e trungut të pemëve. Rëndësi kishte që të gjendeshim bashkë pranë një zemre të madhe që na mblidhte si klloçka zogjtë.
Zbritjet nga treni ishin gjithë gaz. Krahët shtriheshin të rrëmbenin përqafimet e bashkëmoshatarëve që prisnin në stacion, sytë ndrisnin, e nxitonim hapat. Nguteshim drejt hyrjes që ndodhej në katin e pestë të pallatit me tulla të bardha, buzë lumit. Ndërtesë e ndërtuar me punë vullnetare gjatë viteve 80′.
Flegrat e hundës fillonin e zgjeroheshin sapo ngjisje shkallët. Ndjehej tutje tëhu era e lakrorit me presh apo të atij me qepë e domate; të petanikut me fasule ose të atij me lëng pule. Varej nga stinët. Gjëndrrat e pështymës zgjoheshin e zjarrmonin nga dëshira eksituese për të shuar urinë e gjithashtu të shijonim mrekullitë e gatimit prej duarve të arta.
Në derë shfaqej një siluetë gruaje me përparëse më të bardhë se dëbora që shtrinte krahët gjithë gëzim për të uruar mirëseardhjen.
Mbi tavolinë prisnin me solemnitet pjatat e bardha, kana e ujit të ftohtë brisk që rridhte nga Sopoti, kosi që pritej me thikë, tasi me narden kumbulle apo thane të holluar dhe në qendër tepsia e rrumbullakët me petët që lëshonin avull të porsa dala nga stufa. Shikonim njëri-tjetrin me bulçitë plot, e shtrinim muskujt nga kënaqësia që provonim ndërsa mbllaçisnim petët e buta si pambuk. Pasi tavolina boshatisej, e kishim këmbyer të rejat familjare, uleshim dikush mbi divan e dikush në jastëkët mbi qilim. Fjalën e merrte kitara dhe zërat tanë që bashkoheshin për të kënduar “Syçkat si ato të tuat”, “Sharzan” , “California dreaming” apo “Ma che freddo fa”…
Kur këndonim këngët e huaja, zëri ulej sepse ishin shfaqje të huaja për ato kohë, e shpesh, edhe pse jua njihnim shumë mirë tekstet, fjalët i zevëndësonim me lalala. Vajzat lidheshin përdore e drejtonin valle nga guzhina në korridor. Ndërsa unë recitoja. Më saktë, siç më vinin në lojë të rriturit, “ciritoja”, duke më ngjitur nofkën ciritonkë. Kjo, sepse kur isha e vogël dhe prezantoja programin e hartuar nga fëmijët, paksa më të rritur se mua, gjatë festimit të Vitit të Ri, ngatërrohesha dhe foljen recitoj e shqiptoja për së prapthi.
Vargjet e poemës së mjerimit ndiznin muret e etura për liri dhe sytë merrnin ngjyra trishtimi, sepse hija e pasigurisë se ç’do të ndodhte me studimet tona, kapte shpejtësinë e erës. Shiheshim në sy e psherëtinim. Të rriturit na kishin shpjeguar që studimet tona do ndaleshin në vitin e dymbëdhjetë. Mëndjet i tërhiqte për bishti zemërimi, e më kanoseshin përse recitoja aq bukur atë poemë të mallkuar.
Kjo gjendje nuk zgjaste shumë, sepse pena mbi kitarë shtypte butë telat duke shpërndare tingujt e ngrohtë të ” Autumn Leaves” e humbeshim mbi re.
Herë mbas here, dy duar të papërtuara çanin lëvozhgat e arrave duke na i afruar çdonjërit me një pjatëz me mjaltë. Meqë ra fjala, vetëm në këtë shtëpi mësova që arrat mund të haheshin me mjaltë dhe jo vetëm kaq. Ishte i vetmi vend në botë që mund t’i gjeje. Në varfërinë që kishte pllakosur qytetet dhe në botën e tullonave ku jetonim, as që mund të mendohej të gjendeshin arrat dhe mjalti. Ishte e vështirë të gjeje arra për bakllavanë që gatuhej vetëm një herë në vit dhe gratë e preokupuara, nduknin për mënge burrat dy muaj më parë se të qasej dhjetori.
Festa nuk mbyllej me kaq. Bisedat zgjasnin poshtë jorganëve me sytë nga yjet, duke i besuar ëndrrat që flinin në kraharoret e etura.
E kujt mund t’ja mirrte mendja që një pjesë e grupit do i realizonte ato ëndrra?!
Barceletat rrëmbenin të qeshurat dhe heshtnim kur veshi na kapte të trokiturat mbi mur:
” flini gjumë se e tepruat. Ështe ora dy e natës. Keni ditë boll nesër”.
E nesërmja merrte udhë me filxhanin e qumështit apo çajin e malit, bukën e thekur të lyer me gjalp dhe djathë. Programi i ditës parashikonte vizitën në bibliotekën që ndodhej në dhomën e pritjes. Gërmonim për të kërkuar titujt e rinj e zhdukeshim nëpër cepat e shtëpisë për të lexuar e mbaruar sa më parë, për t’i lëne vend librit të radhës dhe diskutimeve.
Ende sot, më zgjohet malli i pafjetur i shijes së piperkave të pjekura me hudhra e gjizë apo pilafi me pulë fshati që na priste për drekë.
Mbasdrekja na gjente në bulevardin e qytetit që i binim lart e poshtë deri në buzëmbrëmje. Vendasit shikonin me kërshëri e belbëzonin mes tyre: “Edhe të persekutuar edhe bishtin përpjetë”.
E ndjenim zilinë e tyre që na depërtonte në lëkurë dhe kjo na bënte të ndjeheshim të fortë. Sipas mënyrës tonë sfidonim kohën.
Kohë e ashpër, kohë e argjendë, që ulet mbi prehër e përkund kujtimet që vlojnë në zemër.
Të gjitha këto mrekulli, dhuroheshin nga dy njerëz fisnikë e të ngarkuar me një dashuri që nuk njeh kufij.
Ishin halloja me bashkëshortin e saj, të cilin im atë së bashku me vëllezërit e tjerë e thërrisnin vëlla.
Të mirat që ne shijonim, e kishin burimin nga fshatarët, të cilët vinin nga anë e anës për të qepur kostumet e dhëndurëve. Xhaxhi Nexhoja, ishte rrobaqepësi më i mirë në krahinat e Pogradecit e të Librazhdit. Shquhej për mikpritjen. Në shtëpinë e tyre bujtnin njerëz që i zinte nata në qytet, apo që zbrisnin për të ndjekur të sëmurët.
Ndërsa Lavdia, emër me të cilin më drejtohej shpesh im atë, sepse dy dashuritë e tij ishim ajo dhe unë, është motra e pesë vëllezërve muzikantë që xixëllinte mes tyre me gërshetin e saj të trashë e të gjatë deri në brez. Ajo linte kokën për ta e ata linin kokën për të. Ishin një dashuri ndaj së cilës fjala ndjehej e pazonja.
Qyteti ku jetonin, nuk quhej Shllafari si në përrallë, por Librazhd. I vogël sa një bërthamë, ndërtuar buzë lumit Shkumbin e rrethuar me kodra.
Energjia e ujrave të kthjellët që lagte atë qytet, ishte ndoshta magjia që tërhiqte si një central dashurie.

Asti, 23 shkurt, 2019.