Po tani o i shkretë?!/Venecia rrëzon ligjin qeveritar antishpifje

Komisioni i Venecias ka rrëzuar ligjin anti- shpifje të propozuar nga qeveria Rama. Sipas drajt- opinionit, draft- amendamentet e ligjit nuk janë gati për zbatim dhe kjo paketë duhet rishikuar pasi nuk mund të implementohet në variantin aktual. Komisioni thotë se kjo paketë, sipas vërejtjeve të konstatuara dhe nga autoritetet mund të sjellin  më shumë dëme se sa të mira. Më tej ajo inkurajon që të ngrihet një organ vetrregullues. Fillimisht Paketa Anti- Shpifje u propozua nga mazhoranca si disa ndryshime në lighin për mediat audiovizive për të rregulluar dhe dënuar shpifjen apo fyerjen në media. Më 18 dhjetor u miratua në Kuvend teksa një protestë pati nga komuniteti i gazetarëve shqiptarë. Këshilli i Europës e çoi në Komisionin e Venecias këtë Paketë teksa OSBE dërgoi versionin e saj të rishikimit të kësaj pakete dhe rekomandimet. PS u tërhoq nga ligji në fund të janarit të 2020, teksa kreu i grupit parlamentar Taulant Balla sqaroi se do të pritet opinioni i Venecias për këtë çështje dhe më pas të miratohet.

Përfundimet e Komisionit të Venecias

“IV. Përfundime
67. Si në shumë vende të tjera, media online është një sektor që rritet me shpejtësi në tregun e mediave në Shqipëri. Deri vonë, ajo rregullohej vetëm me dispozitat e përgjithshme të ligjit civil dhe penal ligji për shpifje, gjuhë urrejtje etj. Sipas mendimit të përkrahësve të reformës, këto mjete ligjore ishin joefektive, në kontekstin shqiptar. Kjo çoi në këndvështrimin e tyre drejt sjelljes së papërgjegjshme të mediave:
Përhapja e thashethemeve lënduese, sulme shpifëse ndaj personave publik, etj. për t’iu kundërvënë asaj qeveria prezantoi atë që u quajt një “paketë anti-shpifje”, e cila do të zgjasë kompetencën e Autoritetit të Mediave Shqiptare (AMA) dhe të Komitetit të Ankesave (CC) në sektorin e mediave në internet dhe i japin këtij autoriteti kompetenca të reja administrative në këtë fushë.
68. Draft-ndryshimet ishin subjekt i konsultimeve publike dhe u nënshtruan disa ndryshimeve, në përgjigje të kritikës së shprehur brenda dhe partnerëve ndërkombëtarë të Shqipërisë (në veçanti Këshilli i Evropës dhe OSBE). Edhe pse ato konsultime ishin jo gjithnjë të strukturuara mirë, Komisioni i Venecias pranon përpjekjet e autoriteteve shqiptare që të jenë transparente, t’i përgjigjen kritikave dhe të përmirësojnë tekstin e draftit me amendamente. Për shembull, është pozitive që ligji shprehimisht duhet të interpretohet në dritën e praktikës gjyqësore të Gjykatës Evropiane të të Drejtave të Njeriut. Për më tepër, problemet e identifikuar nga autoritetet shqiptare janë reale dhe duhet të adresohen.
69. Kjo që thuhet, në interes të lirisë së shprehjes së mediave dhe pluralizmit në Shqipëria, Komisioni i Venecias konsideron se projekt-ndryshimet nuk janë gati për miratim në formën e tyre aktuale. Ligji vuan nga paqartësia dhe ka të ngjarë të ketë një “efekt të ftohtë” duke shtypur diskutimin e lirë dhe fjalimin politik në sektorin shqiptar të Internetit. Kryesor Të metat e ndryshimeve të propozuara janë këto:
• Synimi i hartuesve është të zgjerojë kompetencat e CC/AMA në profesionistë në internet media – ato që ushtrojnë kontroll editorial mbi botimet e tyre. Megjithatë, kjo nuk është përcaktuar qartë në ligj dhe ekziston rreziku që blogerët individualë, përdoruesit e tyre platformat sociale, etj. do të synohen gjithashtu nga ky ligj; është thelbësore që projektligji përjashton nga zbatimi i ligjit çdo dalje mediatike jo-profesionale në internet;
• Ligji kërkon de-anonimizimin e të gjitha burimeve shqiptare të mediave online. Kjo mund të funksionojënë kundërshtim me standardin ndërkombëtar që vullneti i përdoruesve të Internetit të mos i zbulojnë ato normalisht, duhet të respektohet identiteti. Për më tepër, është në dyshim nëse kjo masë do të jetë efikase;

• KK / AMA-s i jepen fuqi të mëdha administrative në lidhje me median në internet. Kjo është problematike në lidhje me lirinë e shprehjes së mediave në internet që nga kufizimet dhe duke pasur parasysh se ekzistojnë dyshime për pavarësinë e atyre organeve; këto fuqitë e reja nuk duhet t’u besohen atyre organeve pa siguruar më parë se ato janë mjaftueshëm të pavarura nga partitë politike, bizneset e mëdha të mediave ose korporatat e tjera dhe interesat e lidhura me politikën;
• Duke marrë parasysh që CC / AMA mund të ndërhyjë vetvetiu në ushtrimin e lirisë së shprehjes dhe se pavarësisë së tyre është e diskutueshme, procedura e ankesave bën mos ofroni masa të mjaftueshme mbrojtëse procedurale: CC / AMA mund të vendosë, në një mënyrë shumë të shpejtë Procedurat administrative, gjobat e rënda, të cilat janë menjëherë të zbatueshme dhe të rendit duke zbritur përmbajtjen e Internetit, gjithashtu me një efekt të menjëhershëm. “Kapaciteti ekonomik” i 42 CDL-AD (2015) 015 cituar më lart, 44 § CDL (2020) 003 – 18 -dalja në media nuk është një faktor që përcakton shumën e një gjobë, e cila mund të rezultojë në një situatë ku aktivitetet e mediave më të vogla (apo edhe blogerëve individualë) janë paralizuar me gjobitje jo proporcionale. Kjo do të zmadhojë efektin qetësues të atyre dispozitave dhe të çojë të vetë-censurimi në dëm të debatit politik thelbësor për çdo demokraci.
70. Në dritën e mësipërme, Komisioni i Venecias rekomandon të rishqyrtojë miratimin e projekt-ndryshimet në ligjin nr. 97/2013 (dhe draft-ndryshimet në lidhje me Ligjin nr. 9918/2008), siç u votua nga Parlamenti në Dhjetor 2019. Problemet e identifikuara nga autoritetet mund të jenë serioze, por mjetet ligjore të futura në projekt-ndryshimet mund të bëjnë më shumë dëm sesa mirë liria e shprehjes në Shqipëri, për sa i përket mediave në internet.
71. Ndërkohë, Komisioni i Venecias inkurajon autoritetet shqiptare të mbështesin ngritja e një organi vetë-rregullues që funksionon në mënyrë efektive që përfshin të gjithë aktorët përkatës në fushën e mediave dhe të afta për të siguruar një sistem efektiv dhe të respektuar të mediave përgjegjshmëria në fushën e mediave online. Do të jetë gjithashtu e dobishme për të rishikuar metodën e zgjedhjes së AMA dhe anëtarët e KQ, për të siguruar që këto organe të kenë një pluralist përbërje që përbëhen nga individë të kualifikuar”- shkruhet në draft- opinion.