Rifat Ismaili: POETI DINO CAMPANA -MES DELIREVE DHE POEZISÈ
Dino Kampana ishte një poet mes delirit dhe poezisë, mes jetës dhe vdekjes, bukurisë dhe egërsisë, jeta e tij është një vepër e pambaruar. Poet misterioz, hyjnor dhe demoniak. Ai jetoi 47 vjet si një rrebesh i virgjër përmes arës së poezisë italiane duke lënë vetëm “Këngët e Orfeut”.
Kampana ishte i vetmi poet i kohës së vet që i këndoi shpirtërave të paqetë, reflektimeve natësore, me forcën e një komete që çan qiellin duke tronditur shpirtëra dhe hapësira. Pakufijshmëria e poezive të tij nuk u mbyt as nga moskuptimi i njerëzve, as nga prangat e çmendinës ku iu desh të kalonte më tepër se gjysmën e viteve të jetës.
Vdiq po atje në çmendinë, duke lëshuar poezinë e vet si shpend lajmëtar.
DINO CAMPANA: UDHËTIM NË MONTEVIDEO
Unë pashë nga ura e anijes
Kodrat e Spanjës
Të përhumben në gjelbërim.
Brenda muzgut të artë toka brune fshihet
Si një melodi
E një skenë e panjohur, njomëzake, vetmitare
Si një melodi
Blu, një manushaqe lëkundet ende mbi brigjet e kodrave
Lëngonte mbrëmja e kthjellët mbi det;
Madje heshtjet e arta nga çasti në çast
Kalonin përtej lehtësisht në një kaltrim…
Vizatime të largëta ngjyrash të ndryshme
Nga më të largëtat heshtje
Mbrëmjen e kthjellët varkojne zogjtë e artë; anija
Tashmë e verbër, duke lundruar e duke luftuar errësirat
Me zemrat tona të mbytura
Krahët përshkojnë errësirën e duke e mundur.
Por një ditë
U ngjitën mbi anije gratë e rënda të Spanjës
Me sytë e lëngët engjëllorë
Me gjinjtë e mëdhenj, marramendës, kur,
Në një baule të thellë të një ishulli ekuatorial;
Në një baule të qetë e të thellë për më tepër se qielli mbrëmësor
Ne shihnim të rridhte nëpër dritën e këngëzuar
Një qytet të bardhë, i përgjumur
Nën këmbët e larta të maleve ku shuhen vullkanet
Në fryrjen e lagësht të ekuatorit; gjersa
Pas shumë britmash e shumë hijesh të një vendi të panjohur
Pas shumë kërcitje zinxhirësh e shumë përndezjesh
Ne lamë qytetin ekuatorial
Drejt detit të paqetë natësor.
Ecnim e shkonim përditë e përditë; anijet
Me vela të rënda që takoheshin me erëra të ngrohta tek kalonin lehtaz pranë nesh, shfaqej e bronztë
Një vajzë e racës së re
Sytë e shndritshëm dhe veshjet nëpër erë! Dhe ja;
I egër është fundi i një dite që shfaqet,
Bregu i sertë atje poshtë mbi detin e pakufijshëm
Dhe unë pashë dunat prej rëre të shkrifeshin si kuaj me
Shpejtësi marramendëse
Drejt fushës së pafund
E shkretë, pa shtëpitë njerëzore
Dhe ne, duke lënë pas dunat na shfaqet
Një det i verdhë, pasuria e jashtëzakonshme e lumit
Të kontinentit të ri, kryeqytetit detar.
Lëng i freskët dhe elektrik ishte drita
E mbrëmjes dhe atje shtëpitë e larta ngjanin të shkreta
Poshtë mbi detin e piratit
Qyteti i braktisur
Mes detit të verdhë e dunave të rërës…
(Përktheu Rifat Ismaili, dhe përfshirë në librin “S’JAM GJITHMONË KOLOMB”- poezi, ese, përkthime, DEA 1997).
Shumë njerëz kanë shkruar dhe shkruajnë në jetën e tyre me mijëra faqe, por nuk qenë dhe nuk janë shkrimtarë, por edhe nëse kishin në vetvete diçka prej shkrimtari, tani janë harruar.
Kampana shkroi vetëm një libër “Këngët e Orfeut” në të cilin përmblodhi gjithë vjershat dhe prozat e veta.
Jetoi në Firence duke shitur dorë më dorë, kafenë me kafenë, për dy grosh, mrekullinë e vet poetike.
Punoi si komedian rrugësh në Francë, si pjatalarës në Amerikë, por fati dhe ai ecnin në drejtime të kundërta.
Vepra letrare e tij është e mbarsur me farën e gjeniut.Si të gjithë sundimtarët, ai e vështron botën nga lart…
Tani Italia është në kërkim të një tjetër biri të madh.