Shqiptari nga Malësia e Madhe që krijoi një muze përtej Atlantikut
Anton Marku Juncaj ndonëse emigroi në Miçigan të Amerikës, asnjëherë nuk i shkëputi lidhjet me vendlindjen. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ai ngriti një muze që mbart vlerat kulturore të Shqiptarisë. I apasionuar pas vlerave etnografike, në sajë të vullnetit dhe dashurisë për artin dhe trashëgiminë kombëtare, arriti të grumbullojë qindra eksponate me vlerë dhe t’i sjell në Amerikë, ku edhe themeloi këtë muze unik, me synim që atë ta pasurojë e zgjerojë që të jetë tërheqës si për brezin tonë të ri në Amerikë ashtu edhe për vet amerikanët.
Nga Rexhep Rifati
Në kuadër të prezantimeve nga portali prointegra.ch, këtë herë është zgjedhur një muze jashtë trojeve shqiptare madje tej Atlantikut, ku një mërgimtari ynë, i prirë nga pasioni dhe atdhedashuria dërgoi qindra eksponate të trashëgimisë sonë dhe themeloi një odë- muze.
Duhet theksuar se, shqiptarët kudo që kanë mërguar, kanë bartur një copë vendlindje në kurbet, qoftë doket, zakonet, këngët, vallet apo veshjet, apo edhe relikte të tjera nga fusha e etno-gjenezës, duke jetuar në dhe të huaj, por edhe duke bashkëjetuar më atë pjesë të kulturës të trashëguar nga të parët. Si asnjë pjesë e popullatës shqiptare, nuk ka qenë më kultivuese apo thënë edhe më fanatike, sesa pjesa e migruar e popullatës nga Malësia e Madhe e cila, ndonëse ka migruar edhe tej Atlantikut, bashkëjeton për aq sa lejojnë mundësitë në masë të madhe me zakonet e doket e vendlindjes.
Në këtë pjesë ngulmon sidomos mërgimtari Anton Marku Juncaj nga Drume- Hot, të Malësisë së Madhe që prej vitesh jeton në Amerikë, por që është shumë i lidhur me vendlindje dhe me trashëgiminë etno- kulturore. Në saj të punës së tij të madhe sot pos një shoqërie kulturo artistike- “Rapsha në Mërgim” e kemi edhe ketë vepër muzeale që Antoni e themeloi në qytetin Miçiganit ( Michiganit) në Macomb të Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Ky mërgimtar i pasionuar pas vlerave muzeale, në saje të vullnetit dhe dashurisë për artin popullor dhe trashëgiminë kombëtare, arriti që brenda pak vitesh të grumbullojë në Malësinë e Madhe me qindra eksponate me peshë, jo vetëm etnografike dhe t’i bartë në Amerikë, ku edhe themelon këtë muze unik, me synim që atë ta pasurojë dhe zgjeroje edhe më dhe në këtë mënyrë brezave të ri t’ua ofrojë ato vlera të mëdha materiale e shpirtërore që ka pas Malësia, e krahas kësaj edhe miqve amerikanë e të tjerë që të njihen sado pak me thesarin e madh të trashëgimisë sonë kombëtare.
Ai përmes një bisede që zhvillova, përmes postës elektronike, mi përcolli edhe këto foto, duke treguar se ka filluar me bashkimin e disa instrumente dhe veshjeve kombëtare, meqenëse siç thotë: ne merreshim pak me folklor burimor te trevës se Malësisë se Madhe këtu ne Amerikë, por duke mu pëlqyer për ditë e me shumë motivi për thesarin tonë material e shpirtëror i hyra grumbullimit të artefakteve të ndryshme, në fillim sa për të pas një dhomë muze, por ambiciet u shtuan dita ditës dhe tani për synim kam një objekt më të madh muzeal, duke pas përkrahjen e mërgimtarëve tanë nga treva prej nga kam ardhur e pse jo edhe më gjerë”.
Ai më tej shpjegon se : “Sot ky muze ose odë ashtu si ne e quajmë ka diku rreth 250 gjëra që janë filluar nga veglat e punës që janë përdor në trevat tona e deri tek enët e përditshme të një familje malësore, por edhe një numër të mirë të instrumente kombëtare e bashkë me to edhe dhjetë palë veshje kombëtare duke filluar nga çakshirët, xhamadani e me xhubletën sa mijëvjeçarë. Po ashtu kemi edhe afërsisht 80 libra të vjetër të historisë shqiptare të trevave të ndryshme duke filluar nga kanuni i Lek Dukagjinit, Lahuta e Malsisë e shumë e shumë të tjera. Po në këtë muze kemi edhe disa fotografi shumë me domethënie qe i takonin të ndjerit Prek Gruda, një i atdhetarit të madh të kombit tonë.
Përveç këtij muzeu këtu në mërgim ne prej afër 9 vitesh kemi udhëheq edhe Shoqërinë Kulturo- Artistike “Rapsha në mërgim” ku edhe jemi si iniciatori i parë për krijimin e saj e që sot numëron dakun afër 40 anëtarë e qe pothuaj se shumica prej tyre kanë lind dhe rritur këtu në Amerikë, por flasin, këndojnë dhe vallëzojnë shqip
Më konkretisht është SHKA “Rapsha në mërgim” e themeluar qysh në vitin 2012, si degë e ndarë nga trungu i simotrës së saj “Rapsha” – Drume- Hot”, që në fakt është një nga shoqëritë më të organizuara e më cilësore shqiptare që ruan në shkallë të lartë këngën e vallen e sidomos veshjen autoktone të femrave, xhubletën mijëvjeçare./Prointegra/