Proza e Bodlerit vjen në shqip nga Besiana Kadare

LOJTARI ZEMËRGJERË

Dje, tek ecja përmes turmës së bulevardit, ndjeva përkitjen e një Qenieje misterioze, të cilën kisha kohë që dëshiroja ta takoja, dhe që e njoha menjëherë, edhe pse nuk e kisha parë kurrë. Pa dyshim që ajo duhet të kishte të njëjtën dëshirë ndaj meje, meqenëse, teksa më kalonte pranë, më bëri me sy një shenjë kuptimplote, së cilës nxitova t’i bindem. E ndoqa me vëmendje, dhe shumë shpejt zbrita në një banesë nëntokësore mahnitëse, ku shndriste një luks të cilit nuk i afroheshin as pallatet më të bukura të Parisit. M’u duk e habitshme se si kisha mundur të kaloja aq shpesh pranë këtij limeri të madhërishëm pa e vënë re hyrjen. Atje sundonte një atmosferë e mrekullueshme, ndonëse dehëse, që të bënte të harroje gati aty për aty të gjitha ndyrësitë e mërzitshme të jetës; aty thithej një prehje e muzgët, e ngjashme me atë që duhet të kenë provuar ngrënësit e lotusit kur, ndërsa zbarkonin mbi një ishull të lumtur, të ndriçuar nga dritat e një pasditeje të pafundme, kanë ndier, midis tingujve kotullues të ujëvarave melodioze, t’u lindte dëshira që të mos i shihnin më vatrat, gratë e fëmijët e tyre, dhe kurrë më të mos merrnin udhën e detit.

Kishte atje fytyra të çuditshme burrash e grash, të shenjuara nga një bukuri fatale, që më dukej se i kisha njohur më parë në epoka dhe vise që nuk më kujtoheshin dot saktësisht, dhe që më ndillnin më tepër një simpati vëllazërore, sesa frikën që ngjall zakonisht e panjohura. Sikur të doja të përpiqesha të përshkruaja disi shprehjen e jashtëzakonshme të vështrimeve të tyre, do të thosha që kurrë nuk kam parë sy që shndrisin aq energjikisht nga tmerri i mërzisë dhe nga dëshira e pavdekshme për të jetuar.

I zoti i shtëpisë dhe unë, ndërsa uleshim së bashku, ishim bërë, ndërkaq, miq për kokë, siç thuhet. Hëngrëm, pimë pa masë gjithfarë verërash të rralla, dhe, gjë jo më pak e rrallë, pas disa orësh më dukej se nuk isha më shumë i dehur se ai. Megjithatë, loja, kjo kënaqësi mbinjerëzore, kishte ndërprerë herë pas here të pirën tonë të shpeshtë, dhe duhet të them që, ndërkaq, e kisha luajtur dhe humbur shpirtin me një moskokëçarje dhe lehtësi heroike. Shpirti është diçka kaq e paprekshme, shumicën e herëve kaq e padobishme, dhe disa herë kaq e bezdisshme, saqë s’ndjeva më shumë trazim sesa po të kisha humbur kartëvizitën gjatë një shëtitjeje.

Pimë ngadalë ca puro, shija dhe aroma e pakrahasueshme e të cilave të ngjallte në shpirt nostalgjinë e viseve dhe lumturive të panjohura. I trallisur nga gjithë këto kënaqësira, unë mora guximin, në një hov intimiteti që nuk m’u duk se e bezdisi, të thërrisja duke ngritur një kupë të mbushur gjer në buzë: “Le të pimë për shëndetin tuaj të pavdekshëm, o Cjap plak”!

Biseduam gjithashtu për gjithësinë, për krijimin dhe shkatërrimin e saj të ardhshëm; për idenë e madhe të shekullit, domethënë idenë e përparimit dhe të përsosmërisë dhe, në përgjithësi, për të gjitha llojet e vetëkënaqësisë njerëzore.

Mbi këtë temë, Madhëria e Tij nuk shteronte në mahi të lehta dhe të pakundërshtueshme, dhe shprehej me një të folur të hijshme, plot humor të qetë, që s’e kisha dëgjuar kurrë më parë nga asnjëri prej folësve më të shquar të njerëzimit. Më shpjegoi absurditetin e filozofive të ndryshme që kishin pushtuar deri me sot trurin e njerëzimit dhe, madje, denjoi të më tregonte në mirëbesim disa parime themelore, dobitë e të cilave nuk mund t’ia them njeriu. Nuk u ankua fare për namin e keq që i kishte dalë në të gjitha vendet e botës, më siguroi që ai vetë ishte personi më i interesuar për të shkatërruar besëtytninë, dhe më pohoi që kishte pasur frikë për fuqinë e vet vetëm një herë, ditën kur kishte dëgjuar një predikator, më finok se sivëllezërit e tij, të thërriste nga katedra: “Vëllezërit e mi të dashur, kurrë mos harroni, kur të dëgjoni të lavdërohet progresi i diturisë, se dredhia më e bukur e djallit është që t’ju bindë se ai nuk ekziston!”.

Kujtimi i këtij oratori të famshëm na shpuri natyrshëm drejt temës së shkollave, dhe miku im i çuditshëm më siguroi se shpeshherë denjonte të frymëzonte penën, fjalën dhe ndërgjegjen e pedagogëve, dhe se merrte vetë pjesë gati gjithmonë, ndonëse i padukshëm, në të gjitha mbledhjet akademike.

Duke marrë zemër nga gjithë kjo dashamirësi, e pyeta nëse kishte lajme nga Zoti dhe nëse e kishte parë gjë kohët e fundit. Ai m’u përgjigj me një moskokëçarje të ngjyruar lehtas me paksa trishtim: “Përshëndetemi kur takohemi rastësisht, por si dy xhentëlmenë të vjetër, te të cilët një edukatë e lindur nuk mund ta shuajë krejt, megjithatë, kujtimin e mërive të vjetra”.

Më duket e dyshimtë që Madhëria e Tij t’i ketë kushtuar kaq shumë kohë ndonjë të vdekshmi tjetër të thjeshtë si unë, dhe më zuri shqetësimi se mos po e teproja. Më në fund, ndërsa agimi ngjethës zbardhonte qelqet e dritareve, ai personazh i famshëm, i kënduar nga aq shumë poetë dhe i shërbyer nga aq shumë filozofë, që pa e kuptuar punonin për lavdinë e tij, më tha: “Dua që të ruani nga unë një kujtim të mirë, dhe t’ju provoj që Unë, mbi të cilin thuhen aq shumë zezona, mund të bëhem ndonjëherë djall i mirë, për të përdorur një nga shprehjet tuaja të rëndomta. Për t’ju shpërblyer humbjen e pandreqshme të shpirtit, po ju jap çmimin që do të kishit fituar po t’ju kishte ndihmuar fati, me fjalë të tjera, mundësinë për ta kaluar lehtë dhe për ta shëruar, gjatë gjithë jetës suaj, sëmundjen e çuditshme të Mërzisë, që është burimi i të gjitha të këqijave dhe i përparimeve tuaja të kota. Kurrë nuk do të formuloni një dëshirë të cilën unë s’do t’ju ndihmoj ta sendërtoni; do të mbretëroni mbi sivëllezërit tuaj vulgarë, do të jeni i lajkatuar, madje edhe i adhuruar; argjendi, ari, diamantet, pallatet përrallore do të vijnë t’ju kërkojnë dhe do t’ju lutin që t’i pranoni, pa bërë as dhe përpjekjen më të vogël për t’i fituar; do të ndërroni atdhe dhe vise sa herë që t’jua kërkojë fantazia; do të deheni me ëndje, pa u lodhur, në vende të mrekullueshme, ku bën gjithnjë ngrohtë dhe ku gratë kundërmojnë si lulet, – e të tjera, e të tjera…”, shtoi ai, duke u ngritur e duke më shoqëruar te porta me një buzëqeshje dashamirëse.

Po të mos kishte qenë frika se mund të poshtërohesha përpara gjithë asaj turme të madhe njerëzish, do të isha gjunjëzuar me kënaqësi në këmbët e këtij lojtari zemërgjerë për ta falënderuar për bujarinë e tij të padëgjuar. Por, pak nga pak, pasi u ndava me të, mosbesimi i pashërueshëm më përshkoi zemrën; nuk guxoja ta besoja një lumturi kaq të jashtëzakonshme dhe tek shtrihesha për të fjetur, duke thënë lutjet, sipas një zakoni të pakuptimtë që më kishte mbetur, ende përsërisja gjysmë në gjumë: “Zoti im! o Zoti im! bëj që djalli ta mbajë fjalën”!