Miho Gjini, 55 vjet publicistikë

Shqipëria është një vend që ka mijëra personazhe që kanë jetë tronditëse dhe të mbushur me bema e vuajtje si të ishin shkrimtarë magjikë dhe të papërsëdytshëm. Por në kohën e absurdit, siç mund të quhet koha në harkun kohor të mbi 20 vjetëve të fundit, mund të bashkëjetosh fare normal me paradoksalen: kjo kohë e anormales personazhet, si shkrimtarë të vërtetë, i mban të shtyrë në periferi të vëmendjes së vet dhe të shoqërisë, ndërsa shkrimëruesit e pavuajtur të shtiren gjatë si vuajtës e të persekutuar. Kategoria e të dytëve zë hisenë e pamerituar të rafteve në librari e biblioteka duke u bërë protagonistë harrese qysh në ditët e dyta dhe të treta të daljes në qarkullim të botimeve të tyre. Përkundër këtij tipi, ata që jetën e kanë jetuar si shkrimtarë gulagesh sovjetike dhe e kanë përballuar me përpjekje sizifiane janë madhërishëm modestë dhe punëtorë. Një ndër ta është i shqueshëm dhe meritor shkrimtari, kritiku dhe studiuesi kulturolog Miho Gjini.

Në moshën sipërane të jetës së vet, kur ka sjellë mbi 25 libra për lexuesin shqiptar dhe jo vetëm, Miho Gjini ka menduar seriozisht të sjellë dhe të lërë për mijëra lexues të tij një libër të

veçantë. Është fjala për antologjinë me shkrime publicistike të publikuar në 55 vjet rresht në shtypin e shkruar shqiptar. Është një histori më vete kronika e këtyre publikimeve që gjenden në

koleksionet e shtypit lokal, atij më të rëndësishmit në Shqipërinë e para vitit 1990 dhe në gati gjithë spektrin plural të shtypit kombëtar të pas viteve 1990. Krejt kjo antologji është formësuar

si një investim vijues, këmbëngulës dhe duke mbartur në brendinë e vet punën e një gazetari dhe studiuesi të palodhur, të një kulturologu dhe kritiku të etur, i cili e ka pas ditur qysh

në krye të herës se matanë vendeve dhe shoqërive të vogla gjenden perimetrat e mëdha dhe referencat sfidante. Miho Gjini është gazetar atipik kulturolog në shtypin shqiptar të këtyre 25 vjetëve të fundit. Sikurse të pakta i ka shëmbëllimet në hapësirën ballkanike. Jeta e tij është jetuar së pari për qëllimin e pashkëputshmërisë nga arti dhe kultura. Në udhëtimin vetjak

të jetës i ka përjetuar dhe u është përgjigjur të gjithave: mundimit të tmerrshëm fizik, punës së detyruar, si dhe burgimit të shumëfishtë. Por ai është ndër personazhet qëndrestare që, si

pakkush tjetër (sivëllezërit e vet shkrimtarë e intelektualë të Bregut të Akrokerauneve, në viset himariote, si i madhi Petro Marko, Dino Martiko, etj), e vijuan jetën e vet profesionale dhe

pasionin në pandërprerje, duke e ditur se shkrimtaria dhe publicistika kritike dhe vlerësuese i tejkalojnë kohërat e jetës vetjake të autorit. Miho Gjini këtë parim dialektik e ka pasur brendi të ndërgjegjes vetjake si shkrimtar dhe studiues. Ai është autori i profileve dhe studimeve narrative të veçanta në fushën e kulturës dhe arteve shqiptare për 55 vjet rresht. Në këtë libër publikohen shkrime të përcjella në shtyp qysh nga vitet 1960 dhe që kanë lidhje me vende dhe personazhe realë të zonave të ndryshme duke nisur nga Oroshi e Gjirokastra dhe deri tek profesorët e artit shqiptar në Akademinë e Arteve apo në galeritë e arteve figurative. Miho Gjini është publicisti dhe studiuesi kulturolog që matanë mureve të një kohe shqoi horizontin e pambyllshëm të së ardhmes. Në këtë pikë ai lartoi besimin vetiak të përngjashëm ndoshta me atë që pohonte gjeniali Borges kur thoshte: “ Kur them besimtar, nuk mendoj për ndonjë fe të caktuar, por për një lloj besimi.” Miho lartoi besimin e fundit të kohëve që imponojnë dogma dhe ngrenë mure vuajtjeje dhe pengimi. Udhëtoi në jetën e vet mes kontrasteve të fuqishme, teksa ky udhëtim ka

pika ngjashmërie me Jorgji Meksin e viteve ’30-të, me Kasëm Trebeshinën, dhe, pashmangshmërisht, edhe me bashkëkohës të tij në Shqipërinë e 60 viteve të fundit. Cikli i intervistave të veta, si një kapitull i veçantë i këtij libri, ka vlerën e portretit të vetërrëfyer

prej autorit në kohë dhe për gazetarë të ndryshëm. Por në librin e ri, pra në antologjinë e tij me shkrime publicistike, Miho Gjini formëson për shumëkënd një imazh real për studiuesin e paepshëm të personazheve e personaliteteve të kulturës shqiptare, për emigracionin postkomunist shqiptar në vise e shtete të Europës së shekullit XXI si dhe për ato qarkullime

të rrëmujshme njerëzore në Ballkanin e pas viteve 1990. Gazetari i kulturës Miho Gjini, i cili bashkëjeton në vetvete me studiuesin kritik, me recensuesin e teatrit dhe kinematografisë, në librin e ri antologjik ofron edhe disa modele të intervistës analitike dhe zhanreve të gazetarisë kulturologjike. Librat e shumtë të botuar nga Miho Gjini, duke përfshirë edhe materien e përmbledhur në këtë antologji, janë mishërimi i punës dhe veprës shkrimore të një personaliteti që ka paracaktuar të shpërfillë lodhjen e viteve që ka nën lëkurë. Por gjithçka ka përfshirë në librin e shumëmenduar prej tij, përfshi edhe fatin befasues të letrës për aktorin me famë botërore Beki Fehmiu, letër të cilën e shkroi dhe ruajti në burgun e diktaturës dhe e publikoi në kohën e demokracisë, përbëjnë vlerën shtesë dhe rrethanat e pazakonta në të cilat ka ardhur në dritë botimi i gjithë rrugëtimit letrar dhe publicistik të shkrimtarit, studiuesit dhe gazetarit Miho Gjini. Në jetën e vet fizike, sikurse na dëshmon kjo antologji, kanë kryelartësi të përhershme fetaria e punës dhe ajo e fjalës.

Ky libër e sjell Miho Gjinin në një strehë jo fare të re për të, por, gjithsesi jo dhe më e “përkëdhelura” prej tij, që sipas meje mbetet e para, mendimi kritik dhe estetik për teatrin, më

pastaj letërsia me një mori veprash, më tutje memorialistika e tij e një cilësie të veçantë, thellësisht dramatike. Dhe ja, më në fund, si për ta mbyllur qarkun e interesimeve

letrare te tij, ngjan se materia e gjallë, shpesh lirike e poetike, por jo rrallë edhe drithëruese, shfaqet nga pena e talentuar e tij me ravijëzimin e mjaft dukurive dhe portreteve mbresëlënëse, që lëvizin në kontribute, fusha, profesione, kohë e hapësirë. Si përherë në stilin e Miho Gjinit të bën përshtypje emocioni i thellë, i atypëratyshëm, sinqeriteti dhe tejdukshmëria, ajo ngrohtësi që i rrethon personazhet e tij, nostalgjitë e ëmbla dhe kujtimet e mbushura me një qartësi të habitshme, ndonjëherë edhe lumturie e autorit, të bashkuara me një tis përzemërsie, mirënjohje, respekti dhe mirëbesimi. Të gjitha këto ia kanë zgjeruar frymëmarrjen librit, e bëjnë atë kureshtar për lexuesin e gjerë, pasi ka prurje të shumëafërta jetësh e ndihmesash njerëzore, portrete e fytyrësime si të gdhendura që nuk të hiqen nga mendja.

Ndërkohë, më duhet të them se Miho Gjini nuk vrapon drejt stilit “të lartë” të frazave te ndërlikuara e kinse me “ide të thella” (por në fakt shterpe), metaforave e kodeve te vështira rëfimore. Përkundrazi ai, si gjithkund në krijimtarinë e tij ndjek paradigmën e një proze të thjeshtë, të rrjedhshme, që e ka dhe që e bart substancën përbrenda saj, duke të grishur drejt

situatash e gjësendesh që ke dëshirë t’i mësosh, të kridhesh në to, të frymëzohesh prej tyre. Pikërisht thjeshtësia, njohja ne thellësi e çdo objekti të rrëfyer, sinqeriteti ku gjithçka bëhet e

tejdukshme, ngrohtësia, ndjeshmëria që duket sikur e pushtojnë mendimin e çdo shkrimi më vete, çmohen sipas meje si veçori dhe shënjime thelbesore të këtij libri.