Vaksina kineze dhe kërpudha kineze

Fragment romani në proces

Eden Babani, Bruksel

Shtypi i Tiranës njoftonte se në Sheshin Skënderbe paskësh filluar vaksinimi i popullatës në masë. Me ç’lloj vaksine? Ca thonë ruse, ca kineze. Ca kanë frikë ta bëjnë, ca jo. “Më mirë kineze, ruse a çfarëdo djalli qoftë, sesa hiç”.

Ndërkohë, epidemiologu Ilir Alimehmet ka hedhur dyshime. “…de facto, thotë ai, aplikimi i kësaj vaksine në nivel popullate është një bast që, nëse rezulton i suksesshëm, fitojmë të gjithë, por nëse rezulton i pasuksesshëm, nuk dihet kush i mban përgjegjësitë”.

Mirëpo shoku Muho Asllani, ish karrocier i një ferme në Shkodër, ka tjetër mendim.

“Jam Muho Asllani 84 vjeç në 6 rrethe sekretar i PPSH të Enver Hoxhës, me Kinën kemi pasur marrëdhënie të mira, kanë bërë fabrika të forta, kam besim dhe do e bëj vaksinën. Në çdo aksion kam qenë i pari dhe në këtë rast thashë do jem i pari në aksionin e vaksinës. Kina mendoj se nuk na do të keqen”.

Është kohë fushate, pra. Edhe një grusht votash, e bereqetshme do të jetë, për një mandat të tretë të Ramës.

Personalisht, uroj që vaksinimi të qëllojë në shenjë, i suksesshëm, pavarësisht rezultatit të 25 prillit.

I telefonova tim vëllai, 81 vjeç.

– Do ta bësh vaksinën? – e pyeta.

– Pse, u çmenda? – m’ u përgjigj?

Nuk e zgjata. Në këto kushte, vendosa të dërgoj për botim një fragment nga romani im i papërfunduar tërësisht dhe, sigurisht, ende i pabotuar. Po e djeg një cope kureshtjeje. Në djall të vejë.

Sa për dijeni, ngjarjet e romanit janë vendosur në epokën e miqësisë shqiptaro-kineze, bash në kohën e aksioneve me goditje të përqendruar dhe të fletërrufeve. Në fragment, paskan qëlluar edhe dy personazh me emër, Zahireja dhe Yryshi. S’prish ndonjë punë kushedi se çfarë.

* * *

Java e parafundit e vjeshtës së tretë. Teksa dimri po vjen si pa u kuptuar, moti plot diell të kujton pranverën. Lulishten e vetme të qytetit e kanë zaptuar grupe të ndryshme të moshuarish, nxitur nga ëndja për t’u falur ca orë më shumë me rrezet e fundit të vitit. Grupet llomotisin e llomotisin ç’iu vjen për dore, sipas qasjeve jetësore me të shkuarën.

Në prag të Festave të Nëntorit, një grup veteranësh të luftës sjellin e ç’nuk sjellin në kujtesë. Që nga koha e Ismail Qemalit, te ajo Selam Musait; që nga Mbretëria dhe pushtimi fashist, te Lufta Nacionalçlirimtare. Por pjesën më të madhe të muhabeteve, e zënë betejat e përgjakshme me italianë e gjermanë, përleshjet me ballistë e tradhtarë, numra pafund me kaq e aq armiq të vrarë, me trimëri të pashembullta e me emra dëshmorësh.

Një grup tjetër, të cilët duket se s’kanë përvoja armësh e betejash, por kazmash e lopatash, llomotinë e kanë ngulur në kohë më të reja. Janë veteranët e punës, të cilët flasin për aksionet e rinisë viteve të para të Çlirimit, për planet e lavdishme dy-e-pesëvjeçare me rezultate të larta në prodhim, për përvojat stakhanoviste, për shpikjet sipas metodës levçenko-muhanov, për emra heronjsh të punës socialiste. Dashur-padashur, kujtojnë me nostalgji edhe kohët e paharrueshme të bollëkut, përballë racionit të kafesë, të mishit a të gjalpit.

Nuk mungojnë as ata që luajnë shah, domino ose tavllë. Këta janë më të potershmit. Hedhin me tërsëllëm zaret e tavllës e u sëllojnë sa u ha krahu gurëve të dominosë, bërtasin e zihen për dopio-gjashtën, për mbretin a për mbretëreshën.

Zhurma e tyre ndihet deri në rrugët paralele, mbi e përfund lulishtes. Në dy stola ballë-përballë njëri-tjetrit, paksa tej bisedave me krisma bombash, pushkësh e mitralozash, me vrulle kazmash e lopatash ose me përplasje gurësh dominoje a tavlle, shkëmbehen të rejat më të fundit. Biseda ecën sa ecën, pastaj ngec. Ngec vërtet, por jo aq gjatë. Sikush gërmon trurin të gjejë diçka që ta mbajë gjallë. Më shpesh ia del mbanë ai që shokët e mbajnë për shakaxhi. Thumbon kë mundet. Herë njërin, muhabeti merr start. Herë tjetrin, starti rinis në drejtim të kundërt.

Këtë herë, midis dy starteve, qëlloi në shenjë një që e ndjek me vështirësi bisedën, sepse është ca i rënduar nga veshët:

– Thonë sikur paskan prurë një ilaç nga Kina e Madhe e Mao Ce Dunit. Sesi i thonë… Po, s’ma kanë zënë veshët mirë…

– Nuk e ke kërpudhën zotrote? Do një copë? Rritet sakaq.

– Ë-ë?…

– Kërpudhën!… E ke kërpudhën zotrote?

– Kërpudhën kineze? E kam. Përditë pi nga një duzinë me filxhanë çaji, por s’kam gjetur derman.

– Pi më shumë! Unë dhe plaka jemi mirë me reumatizmën. Mos e sheqeros, se i bie fuqia. Duhet pirë e hidhur zeher.

– Ë-ë?… Zahire, the zotrote?…

– Jo, Zahire, jo. Zeher, thashë, i hidhur zeher, farmak domethënë. S’duhet ëmbëlsuar.

Një i tretë ia shpjegon me gishta:

– Shtoji, shtoji!… Bëji dy duzina.

– Shton, shton, për mashalla shton. Zaten çaj kinez do ajo. Partia, që i qofshim falë, ka prurë çaj me bollëk nga Kina e Madhe. Ushqimoret janë plot, pa racion.

Ndërhyn një i katërt:

– Ne s’arrijmë të lidhim ushkurët me një duzinë, ky thotë t’i shtojmë. Me aq dhe mbetëm ditë e natë duke përmjerrë…

– Ë-ë?… Infermierë?…

– Përmjerrë, bre! Për-mje-rrë-ë!…

Ndërhyn shakaxhiu:

– Pshurr shpesh zotrote?…

Njëri nga të stolit përballë:

– Mos u lodhni! E ka të keqen te veshët ai. Ama as mua, as plakës s’na ka bërë derman kërpudha, megjithëse e pimë pa kursim, aq sa nuk mbyllim sy tërë natën e natës. Ca nga që, mender zotërisë suaj, mbetëm në hale, ca nga që na çajnë kockat…

– Ç’të mos na çajnë, derëbardhë! S’na hiqet reumatizma neve, jo! Ec e jak në nevojtore tri-katër herë brenda natës. Mu në fund të oborrit, në shi e në të ftohtë. Sa kthehem unë, s’i shohin sytë sime shoqes.

Sërish shakaxhiu:

– Mua ma kënda të ble një oturak, por s’ma do plaka. Do të marrë erë tërë shtëpia, thotë, pa do të gjejmë belanë me nusen. Hall me dhen e hall me dhi, hall me nuse në shtëpi…

Një tjetër, përbri shakaxhiut:

– More, përveç kërpudhës, Zahireja e Xherahëve seç paska thënë për një ilaç tjetër, me emër të çuditshëm si rrufe, si fletë…

– Yryshi, fryrësi i Fabrikës së Qelqit që e ka mësuar zanatin në Kinë…Yryshi diç i ka shpjeguar atij teknikut që këndon ditë e natë Lej Fenin.

– Fendi?… Kush, bre, Yryshi ka fendur? – bërtet i rënduari nga veshët.

– Ha-ha-ha!…

Të gjithë qeshin, përveç atij që pyeti e që rrotullon sytë të kuptojë përse po gajasen të tjerët.

– S’ka fendur Yryshi, por ka thënë diçka si Mao, si dac.

Atypari kalon një djalosh:

– Daxibao, gjyshi. Kështu ka thënë Yryshi. As dac, as qete që të mjaullijnë. As mao a shoku Mao, po da-xi-ba-o… Shqip, domethënë fletërrufe.

– Rrufe?!

– Rrufe në qiell të kaltër, gjyshi. Mirë mbetsh dhe bëj si të bësh, vër ndonjë rrufepritëse në shtëpi, se ku i dihet!…

– Allah-Allah!… Edhe këtë s’e kishim dëgjuar…

– More, le t’i thonë si të duan, veç të na e bien. Kushedi gjejmë derman… Po, si tha ai djali? E kanë sjellë?

– Ë-ë?… E paskan sjellë, domethënë. Hë, më ju lumtë!

– Jo, jo… Nuk e kanë prurë akoma…

– Ë-ë?…

– Do ta kenë sjellë, po me kët. Kushton shumë, si duket. Ke ndonjë mik në Bllok, zotrote? Miku të bën derman sot.

Muhabetet përzihen, replikat kryqëzohen pa u marrë vesh ku e kanë zanafillën, kësaj apo asaj ane. Herë pas here, shkon e vjen si refren ë-ja a atij që e ka të keqen te veshët.

– Ë-ë? Ç’paska thënë infermierja e Xherahëve? Ajo është e zonja… Doktor e shkuar doktorëve.

– Lëre, bre, Zahirenë e Xherahëve të bëjë gjilpëra! Ato i bën mirë ajo. E ka dorën të lehtë. Unë them të bëjmë një lutje… Ta dërgojmë në Komitetin Qendror.

– Ë-ë?…

– Të shkruajmë një letër.

– Metër?…

– Letër, bre, letër! Domethënë një lutje t’ia dërgojmë shokut Enver.

– Paska gjetur derman shoku Enver? Të rrojë sa malet…