Lulzim Tafa: Në kërkim të Nazim Hikmet, poetit që nuk e njihja

…

…

…

Nuk më kujtohet saktësisht nëse isha në përfundim të klasës së tetë të shkollës fillore apo nxënës i vitit të parë të shkollës së mesme. Po ndahesha pak nga pak nga poezia për fëmijë dhe kisha filluar të shkruaja e të lexoja poezi për të rritur, atë kohë kisha lexuar edhe poezinë e Azem Shkrelit “Në vend të përshëndetjes”, kjo poezi (perlë) është njëra ndër poezitë më të bukura të letërsisë shqipe. Poezi e papërsëritshme dhe e pakapërcyeshme ashtu siç është i papërsëritshëm dhe i pakapërcyeshëm si poet edhe Azem Shkreli.

Ajo që më kishte bërë përshtypje te poezia ishte edhe “Hikmeti”, kush ishte ky poet që i referohej Azem Shkreli? Nga ai moment dola për të gjetur ndonjë libër të tij, shkova së pari në librari, pastaj në bibliotekën e qytetit, pastaj në bibliotekën e shkollës për të kërkuar Hikmetin, poetin që nuk e njihja.

Pyetja ime ishte: Më falni, a e keni një libër të një poeti, Hikmet e ka emrin?

Natyrisht duke mos e njohur mendoja se emri i tij ishte Hikmet e jo mbiemri, madje duke mos më shkuar mendja se “ai farë poeti” Hikmeti nuk ishte shqiptar, natyrisht që libër nuk gjeja dot, por edhe pyetja ime nuk ishte e drejtë dhe e saktë për faktin se vetëm si “Hikmeti” askush nuk ishte në gjendje të me tregonte se kush ishte. Derisa një e afërme e imja që po studionte për gjuhë dhe letërsi në atë kohë, duke mos qenë edhe ajo e sigurt më tha se Azem Shkreli mund ta ketë pas fjalën për poetin turk Nazim Hikmet. Në atë moment m’u lehtësua rruga ime në kërkim të poetit Nazim Hikmet. Nga atëherë e deri më sot kam lexuar gjithçka që kam gjetur nga ky poet.

Nazim Hikmet është poet i hatashëm.

Në vijim një poezi nga Nazim Hikmet “Hymn to life” dhe poezia e Azem Shkrelit “Në vend të përshëndetjes”

The hair falling on your forehead

suddenly lifted.

Suddenly something stirred on the ground.

The trees are whispering

in the dark.

Your bare arms will be cold.

Far off

where we can’t see,

the moon must be rising.

It hasn’t reached us yet,

slipping through the leaves

to light up your shoulder.

But I know

a wind comes up with the moon.

The trees are whispering.

Your bare arms will be cold.

From above,

from the branches lost in the dark,

something dropped at your feet.

You moved closer to me.

Under my hand your bare flesh is like the fuzzy skin of a fruit.

Neither a song of the heart nor “common sense”–

before the trees, birds, and insects,

my hand on my wife’s flesh

is thinking.

Tonight my hand

can’t read or write.

Neither loving nor unloving…

It’s the tongue of a leopard at a spring,

a grape leaf,

a wolf’s paw.

To move, breathe, eat, drink.

My hand is like a seed

splitting open underground.

Neither a song of the heart nor “common sense”,

neither loving nor unloving.

My hand thinking on my wife’s flesh

is the hand of the first man.

Like a root that finds water underground,

it says to me:

“To eat, drink, cold, hot, struggle, smell, color–

not to live in order to die

but to die to live…”

And now

as red female hair blows across my face,

as something stirs on the ground,

as the trees whisper in the dark,

and as the moon rises far off

where we can’t see,

my hand on my wife’s flesh

before the trees, birds, and insects,

I want the right of life,

of the leopard at the spring, of the seed splitting open–

I want the right of the first man.

Azem Shkreli: Në vend të përshëndetjes

Shko se furishëm po fryn në mua erë mallkimi që s’të fal.

Dhe, dije mirë, kurrë më një e një nuk bëjn’ një si thonte Hikmeti, ai farë poeti me këngë prej zjarri.

Shko merri me vete lutjet tua, edhe hijen tënde hiqe zvarrë rrugëve si gjënë e ndyrë.

Mos u kthe pas.

Mos i harro sytë e përlotur në shtekballin tim.

Mos thuaj lamtumirë.

Asgjë mos thuaj.

Merri me vete gjurmët nëpër të cilat erdhe një natë më e përvuajtur se frika dhe hyre në mua.

Shko dhe bëhu fjalë e mbrame n’gojën time.

Bëhu shkreptirë e fikur n’ylberin e shkrimit tim.

Bëhu çdo gjë pos Meje e Teje dhe asaj që e quajtëm Ne kur i zinim yjet si fluturat e ua ngjisnim nga një emër mos ta harrojmë emrin tonë.

Shko, merri me vete edhe rrugët, të mos kthehesh kurrë në vesën e lotit të rrejshëm, gërmadhat e kujtimit t’i rrëzosh.

Shko, mbyllu në do kështjella të largëta harrimi, ku s’të zgjojnë më kambanat e pendimit kur çmendet mallit vetmia ose kur buza buzën e han n’pikllim, që mëkatin s’e lan, që s’mundet ta shpojë Gurin e rëndë, gurin e ftohtë të ndarjes.

Shko, më mirë dhe hesht. Mos u kthe mbas.

Mos i harro sytë e përlotur n’shtekballin tim.

Mos thuaj lamtumirë.

E kur t’shkojsh larg, më larg se prej blerimi n’blerim

E kur t’shkojsh larg, më larg se prej zemre në zemër

Aq larg sa ta harrosh edhe emrin tënd dhe zërin tim, fshihu prej vetes

Shkurto flokëgjatat, mate me to mendjeshkurtrën tënde dhe mos qaj.

Shko se tmerrshëm po lodrojnë sonte n’mua rrëket e gjakut të ndezur.