Alon Ben-Meir: Mundësia e rëndësishme e Kurtit për të transformuar Kosovën
Izraeli sot/Kryeministri Albin Kurti erdhi në pushtet në Kosovë i forcuar nga një fitore e madhe që i lejon atij të ketë një manovër dhe gjerësi më të madhe për të filluar politika të guximshme – qofshin ato vendase apo të huaja – për të përparuar interesin kombëtar të vendit të tij. Një avantazh tjetër i madh që gëzon Kurti është se Presidenti i SHBA Biden ka një prirje të veçantë për Kosovën dhe tashmë ka demonstruar gatishmërinë e tij të përzemërt për të ndihmuar Kurtin për të kapërcyer shumë nga problemet me të cilat përballet kombi i tij që nga fillimi i tij në 2008.
Ndërsa çdo vend i sapolindur kalon nëpër procese të dhimbshme për t’u bërë ekonomikisht i qëndrueshëm, i vetë-mbështetur dhe në paqe, Kosova përballet me barrën shtesë të mosnjohjes nga fqinji i saj, Serbia, e cila po pengon integrimin e saj në BE. Por që Kurti të ketë sukses atje ku paraardhësit e tij kanë dështuar, ai duhet të përqendrohet në atë që po i mundon vendit të tij ndërsa demonstron gatishmërinë e tij për të pasur një dialog të vazhdueshëm me Serbinë për sa kohë që një dialog i tillë nuk bën kompromis në asnjë mënyrë pavarësinë e Kosovës.
Kurti duhet të trajtojë disa probleme të mëdha të brendshme për të ndihmuar Kosovën të qëndrojë në këmbë dhe të rrisë ndjeshëm shanset e saj për t’u integruar në BE, për të cilën ai dhe bashkëqytetarët e tij aspirojnë fuqimisht.
Korrupsioni
Adresimi i korrupsionit endemik në Kosovë nga brenda shtresave qeveritare si dhe sektori privat duhet të kryesojë axhendën e tij. Shkulja e korrupsionit është një detyrë monumentale dhe nuk mund të trajtohet në një mënyrë me shumicë. Zyra e Inspektorit të Përgjithshëm duhet të financohet në mënyrë adekuate dhe t’i jepet autoriteti për të inspektuar punën e ndonjë ministrie ose ndërmarrjeve private sipas dëshirës dhe pa njoftim të avancuar.
Personat e përfshirë në inspektime duhet të jenë burra dhe gra me reputacion të patëmetë dhe integritet që gëzojnë besimin e publikut. Ballafaqimi me korrupsionin do të ketë një efekt të drejtpërdrejtë në investimet e huaja, pasi investitorët largohen nga vendet ku korrupsioni është i përhapur, veçanërisht kur zyrtarët qeveritarë janë në pritje. Përveç kësaj, integrimi i ardhshëm i Kosovës në BE do të përmirësohet në mënyrë dramatike.
Arrestimi i fundit i shtatë zyrtarëve në Agjencinë për Zhvillimin Bujqësor të dyshuar për marrjen e ryshfetit në këmbim të marrjes së granteve dhe arrestimi në pritje i 23 personave të tjerë japin një shembull të mirë. Këto arrestime dhe ndjekje penale jo vetëm që do të ndëshkojnë autorët e krimeve por do t’i dërgojnë një mesazh të qartë të gjithë zyrtarëve qeveritarë se korrupsioni ka pasoja.
Të drejtat e njeriut
Mbrojtja e të drejtave të njeriut është një nga kërkesat më të mëdha që lejojnë qytetarin të ndihet i sigurt, i sigurt dhe të jetojë pa frikë dhe frikësim. Të drejtat e njeriut duhet të jenë të verbër ndaj ngjyrës, etnisë, orientimit seksual dhe fesë, dhe të gjithë duhet të qëndrojnë të barabartë para ligjit. Për më tepër, fëmijët në veçanti kanë një të drejtë të qenësishme për kujdes shëndetësor, arsim falas dhe ushqim adekuat për t’u rritur të shëndetshëm nga ana kognitive. Në të vërtetë, barazia shoqërore është themeli i të drejtave të njeriut.
Qytetarët që nuk abuzohen, të drejtat e të cilëve nuk shkelen, dhe të cilët trajtohen në mënyrë të drejtë dhe me dinjitet bëhen më produktivë dhe patriotë, duke u kujdesur thellë për vendin e tyre dhe shpesh duke dalë nga rruga e tyre për të kontribuar në mirëqenien dhe mirëqenien e shoqërisë së tyre.
Zhvillimi ekonomik
Zhvillimi ekonomik është zemra rrahje e çdo vendi dhe në rastin e Kosovës është edhe më kritik, veçanërisht për shkak të varfërisë së shfrenuar, papunësisë së lartë, investimeve joadekuate të brendshme dhe të huaja dhe mjedisit të përgjithshëm jomiqësor të biznesit. Shkulja e korrupsionit në vende të larta do të inkurajojë investime në projekte të mëdha zhvillimore, duke përfshirë infrastrukturën, prodhimin, strehimin dhe teknologjinë e lartë.
Sidoqoftë, një nga investimet më kritike nga qeveria duhet të jetë në projekte të zhvillimit të qëndrueshëm, ku komunitetet e vogla zhvillojnë në bashkëpunim projektet e tyre që ofrojnë punë për individët lokalë, veçanërisht të rriturit e rinj. Projekte të tilla, për shembull, mund të përfshijnë bujqësi të kafshëve të vogla, mbjellje pemësh, prodhim të disa përbërësve të makinerive, etj. Këto projekte janë me kosto efektive dhe shpesh prodhojnë të ardhura në një periudhë mjaft të shkurtër kohe.
Përvetësimi i fondeve nga qeveria, së bashku me mbështetjen financiare të USAID dhe Bankës Botërore për projekte të zhvillimit të qëndrueshëm, do të shkojnë shumë drejt rritjes ekonomike për sa kohë që investimet bëhen për projekte specifike dhe komuniteti i përfshirë është i përgjegjshëm.
Ruajtja e demokracisë
Edhe pse Kosova është një vend sekular demokratik, si të gjitha demokracitë ajo duhet të mbrohet me zell, të ushqehet dhe të mos merret kurrë si e mirëqenë. Gjithmonë ka forca anti-demokratike që do të shfrytëzojnë çdo mundësi për të minuar procesin demokratik për përfitime personale. Polonia dhe Hungaria, të cilat me ironi janë anëtare të BE-së dhe SH.B.A., e cila është një nga vendet më demokratike në botë, u kërcënuan seriozisht nga udhëheqësit autoritarë – në SH.B.A. nga presidenti Donald Trump dhe pasuesit e tij, gjë që do të kishte qenë e pakonceptueshme më parë ngritja e tij në pushtet.
Që Kosova të mbetet një demokraci vitale dhe e lulëzuar, qeveria duhet të sigurojë që elementët themelorë të demokracisë të mbrohen plotësisht me ligj. Kjo përfshin zgjedhje të lira dhe të ndershme, lirinë e shtypit dhe mbledhjen, gjyqësorin pa ndikim politik dhe llogaridhënien nga të gjitha autoritetet qeverisëse. Për më tepër, Kosova si një demokraci laike duhet të mbrojë themelin e saj demokratik duke mos lejuar që feja të ndërmjetësojë në çështjet civile dhe duke mos lejuar ndonjë fuqi të huaj, siç është Turqia, të përdorë Islamin si një mjet me të cilin mund të ndikojë në punët e brendshme të Kosovës.
Bashkëpunimi me Serbinë
Shqetësimet që Kurti ka në lidhje me shkallën në të cilën Kosova duhet të bashkëpunojë me Serbinë në projekte të mëdha, siç janë menaxhimi i ujit të liqenit Ujman, energjia e rinovueshme, tregtia dhe konflikti mbi asociacionin e tre komunave me shumicë serbe në Kosovë, nuk duhet ta parandalojnë atë nga bashkëpunimi me Serbinë për sa kohë që një bashkëpunim i tillë nuk cenon pavarësinë e Kosovës.
Për më tepër, duke pasur parasysh që SHBA dhe BE mbështesin fuqimisht dialogun midis dy vendeve, Kurti duhet të tregojë se ai është më se i gatshëm të ndjekë këshillat e tyre dhe t’i vërë barrën Serbisë për çdo mungesë progresi. Kurti ishte në shenjë kur ai kohët e fundit shkroi në Twitter, “Për të rinovuar aleancën tonë transatlantike, unë sugjerova sinkronizimin e # Uashingtonit dhe # Brukselit në Ballkanin Perëndimor ndërsa ne punojmë për tre qëllime. 1. Demokratizimi duke forcuar sundimin e ligjit. 2. Siguria përmes anëtarësimit në NATO. 3. Uniteti i Evropës përmes anëtarësimit në Ballkanin Perëndimor në BE. ”
Thënë kjo, Kurti duhet të kishte shtuar gjithashtu nevojën për vazhdimin e dialogut me Serbinë, sepse çdo përparim në atë front do ta ndihmojë atë në mënyrë dramatike të realizojë tre qëllimet e tij të lartpërmendura. Përndryshe, në mungesë të njohjes reciproke dhe çështjeve të vazhdueshme konfliktuale midis Serbisë dhe Kosovës, perspektiva e normalizimit midis dy vendeve mbetet aq e largët sa ka qenë ndonjëherë.
Kurti ka një mundësi të jashtëzakonshme për të transformuar në mënyrë dramatike kushtet socio-politike dhe ekonomike në Kosovë. Ai duhet të jetë aq i mençur sa të mos lejojë që bindjet e tij personale në lidhje me Serbinë në veçanti të përkthehen në kokëfortësi dhe të mbetet mendjehapur ndaj këshillave të BE-së dhe SH.B.A.-së, të cilat janë të përkushtuara për mirëqenien dhe pavarësinë e Kosovës. / The Jerusalem Post/
Autori është profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Qendrën për Çështje Globale në NYU. Ai jep kurse mbi negociatat ndërkombëtare dhe studimet e Lindjes së Mesme.