Odise Kote: DHURATA

Babazoti qëndroi i palëvizur në stolin e tij. Ca më tutje, Lora, stërmbesa e vogël gjashtëvjeçare gërmonte dheun e thatë me një dru që e ngulte fort. Donte të hapte themele për shtëpi pylli. Pak më poshtë, në kutinë e vogël prej llamarine, glistrat, karemat e grepave flutur po ngjiteshin sipër në kërkim të lirisë. Dy linjat me fillispanja të forta ishin hedhur tutje në vorbullën e ngjirës që rrotullohej ngadalë. Jeshile në të zezë ishte ngjyra e ujit që lëvizte me përtesë përposh, nëpër gurët e zajet e murmë. Frynte veriu ngallmuar. Era rrëmbente lehtë gjethet e vjeshtës, delikate gjer në pikellim dhe i shpinte atje ku dëshironte. Diku në një ferrishte, syri i mëllenjës në lëvizje ngjante se i lutej Zotit. Kërkonte qiellin ku retë ishin ngjeshur fort dhe kishin marrë formën e kuajve. Koha për t’iu frikësuar fluturimit është kur je poshtë në tokë. Kur je lart në ajër, është tepër vonë. Nuk ka më kuptim. Retë e lidhura komb, kope e kuajve të shirave, mezi qëndronin mbi majën e ca plepave gërdallë që shponin qiellin e zbehtë.

Babazoti e kishte marrë me vete mbesën e vogël në peshkim. Fshehurazi. Ja, ashtu, iu këndyell trilli plak atë paradite. Kundër parandjenjës të gruas. Hopa, e kishte ngritur kaliboza në qafë dhe kishin dalë nga deriçka e pasme e shtëpisë. Stêrmbeska vinte hollake, thatanike. E kishte hypur në biçkletën e vjetër. Dhe ishin nisur. Kur të kthehej, qortimit kapriçoz, gërryes e shpotitës të gruas do t’i përgjigjej me të qeshurën e tij gurgulluese si një rrëkezë uji kristal që zbret nga e çara e shkëmbit. Tetëdhjetë e gjashtëvjeçar, po ishte ende i fortë. Eshkë. Me damarë blu, që fillonin nga duart e holla, të gjata e deri në qafën që ngjante se do këputej dafrunga prej peshës së viteve. Edhe sytë i kishte blu. E shoqja, i pëshpëriste gjithmonë me qortim: Njerëzit të japin çmime, kurse vetëm Zoti të jep shpërblime. Ti nuk ke më nevojë, as pêr një trofe. Po ku dëgjonte eshka …! Po të goditej dhe ca bëhej zjarr. “Ëndërro shumë, por mbaj mend se ëndrrat e pa bëra janë thjesht ëndrra”. Ja kështu i mbushte veshët përditë Lorës, a thua se ajo i kuptonte punët e ngatërruara të gruas, të jetës dhe misteret e botës. “Ëndërro dhe bëj një gjë, qoftë dhe fare të vogël, po bëje ama, çdo ditë, – vijonte ai, si të ishte president i ndonjë ferme a kompanie të madhe – dhe për ta bërë atë, kujto gjithnjë se duhet vendosmëri dhe disiplinë!” Lora përplaste ndezullisht doçkat e trëndafilta, e përqafonte fort babazotin dhe atë çast paqja e fitonte gjithë kuptimin e saj të vërtetë. Babazoti i mbante ende mbyllur ato sytë shkrepëtitës, sy blu dhe dukej sikur këtë e bënte për të thadruar pëllumbat postarë të fluturonin drejt tij. Në letrat e fshehta të tyre sikur priste të vinin përgjigjet e të gjithë brengave të jetës. Me siguri. I priste symbyllur. Priste të mbushte duart me dhurata e pastaj të dëgjonte violinat e perëndimit. Pëllumbat postarë atë paradite nuk erdhën! Pas këtij lajmi që s’dihet se nga mbërriti, Babazoti nuk e prishi terezinë. Punë e madhe. Çi…tëmën.

Qëndronte ashtu palëvizur në stolin e tij. Linjat e fillispanjave u tundën dy herë por ai bëri sikur s’i ndjeu. Ngjante se nuk merrte as frymë, pasi në brendësi të heshtjes së rëndë, e kaluara e tij po vështronte vetveten. Triumfet po përlesheshin me paudhësitë dhe humbjet. Çfarë? Epo tek njeriu ndodhin këto përleshje! E vërteta e pathënë, mbase, thjesht një projektim kotësie, e kishte rrëzuar në kllapi të trishtueshme. Çeli tinëz sytë dhe kërkoi me ngulm të dinte ç’po bënte Lora. Si nja dhjetë hapa larg, mbi një breg të thatë vajza kishte mbaruar së ndërtuari shtëpizën e saj me degë e gjethe. Para shtëpizës, oborri i rrethuar, në krah të majtë një katror i vogël në formën e odëjashtës për gatime dimri e barbeky dhe në krahun e djathë depozita e sterrës. Shtëpiza qe ngritur me tre kate. U gëzua. Mu si të ngopej e shqepej me diell korriku që t’i shkrin tê gjithë bronshitet e hidhura. Imagjinata e Lorës e ngrohu dhe i dha krenari shpirtit të tij. Fat që e kishte marrë me vete! Fat? Fati është kur të shfaqet një mundësi, për të cilën ti je gati. Po a ishte gati ai burrë? Besimi të shpie deri në një farë pike, fati të çon ca më tutje. Nuk ka shkurtesa dhe jetës nuk ia hedh dot. Ndjeu brinjtët e dërrasës së kraharorit t’i kërcasin. Gjithkush e zgjedh vetë ç’të bëjë me kohën e tij, iu rrotullua në kokë. Pastaj deshi ta pyesë atë pjesën e padukshme që fshihet poshtë dërrasës së kraharorit: Po të jap një copë letër të shkruash fjalët zemërthyera që më dërgon vuajtja çdo ditë, përvëlimi i të pathënës. A do t’i shkruash? Nisi të fryjë erë. Erë e thatë vjeshte. E pjekur. Erë që sikur kishte kaluar nga një zjarr ende i pashuar. Nuhati. Ah… Folezat e shiut dhe bregu i lumit ishin atje përtej, bezdisëse, të zhurritura, të thara, të përvëluara nga malli i takimit. “Jam rrëzuar disa herë, jam ngritur disa herë, jam ndrequr dhe nga të tjerët. Jeta s’më ka përkëdhelur, jam qëlluar sa në njërën në tjetrën faqe, po fjalën e dhënë e kam mbajtur, ja këtu brenda… dhe sytë e mendjes i zbritën në ato gremina të thella ku grahnin të patrazuara të fshehtat e mëdha të sakrificës”. Njëra prej tyre ç’e trazonte keqas, ja aty anës lumit! Dhe qe fshehtësira më e thellë. Ajo e vajzës së adoptuar gjashtëdhjet e ca vite më parë…Lora, stërmbesa, ishte vajza e vajzës së adptuar, por askush nuk e dinte fshehtësirën e Babazotit. As vetê e adoptuara nuk dinte gjë. Nuk ia rrëfyen kurrë dhe e vêrteta sikur u varros. Ashtu qe puna, që ai birësoi një fatkeqe të gjetur në luftë. Do ta rrëfejmë njëherë tjetër historinë. Dy linjat e fillispanjës nisën të lëvizin më fort dhe dora e tij u përmend. E nduku linjën që tundej duke rrotulluar karrufullën, ndërsa në ajër peshku luspaverdhë lëkundej e përdridhej në sfidën e duelit me grepin.

U ngrit ngadalë, nxorri gjithë përkujdesje grepin nga buza e peshkut dhe më pas e futi në shportën me thupra shelgu. E puthi grepin dhe pastaj i vuri te koka një glistër tjetër duke e lëshuar linjën larg, atje në ngjirën e ujit jeshilezi. Mëdyshas, me ngrehamendjen t’ia rrëfejë ose jo Lorës fshehtësirën e groposur, atë që ia pickonte e godiste zemrën çëk-çëk, u ul sërish në stolin e tij. E la për një kohë tjetër rrëfimin e fshehtësirës. Nuk e mbajti mend sa qëndroi ashtu me çpimet që ja tkurrën gjoksin si portokall dhe më pas ia ngritën e lëshuan përpjetë si një shpërthim bombe. Kaq ishte? Mbaroi? Mos e la zemra? Nuk iu përgjigj dot zërave, as lutjes së Lorës, që kërkoi me ngulm, sipas fjalës së dhënë, dhuratën e saj. Dhuratën që do ta kërkonte kur të zinte peshkun e parë të madh. Peshku tani rrotullohej e përplaste barkun në shportën me thupra. Lora këmbëngulte. Dhurata që i kërkoi Lora babazotit nuk ishte as lodër dhe as kukull. Lora i kërkoi lumin si dhuratë. Po si t’ia jepte Lumin, Babazoti? Lumi tani ishte pis. Me hedhurina, rrecka e zogj tê ngordhur. Plot me qese plastmasi.

Një ditë tjetër – belbëzoi ngadalë. Ta pastroj e laj Lumin dhe ta bën gjyshi Dhuratë.

Po pse lahet Lumi? – pyet Lora e habitur.

Lahet shpirti im. Lumi është si njeriu dhe ti je e rritur. S’mund të kesh dhuratë një lumë të pistë – i foli pafajësisë tê syve të saj.

Vajza i preku stërgjyshit të saj duart e çara nga puna e përditshme dhe të ftohtit, si ta kërkonte aty Lumin e pastêr, të fshehur. Më pas ajo besoi se Lumi gjendej atje në krahët e mpira të Babazotit që vareshin poshtë si shufra të holla thane. Sikur atje thërmohej e binte e gjithë furia e kohëve të shkuara dëm. Tërë frikë nga ngrirja a shtangia e tij, ajo i kërkoi spjegim a fjalë thellësie, të nxjerra si me pahir prej alfabetit që fshihej në kafkên e tij të fortë, gur.

Priti gjatë. Babazoti nuk mund të dorëzohej ashtu. Lehtë. Kur ranë yjet e muzgut të jugut, a thua se jeta u ndal, çfarë dëgjoi ajo vajzë e vogël që i kërkoi Babazotit lumin si dhuratë? Fjalë të paharuara: “Lora mos u tremb, nuk iki nga kjo botë. Nuk kam ç’të bëj në varreza! Varrezat janë mbushur plot me entuziastë…! Atje duhet të venë ata që i kanë mbaruar punët e zotit! Unë tê kam ty…”!