Eden Babani dhe libri poetik “Buzëqeshje në dy kohë”

 

Vepra të autorit

1. …era e ringjalljes, tregime, 2006
2. Nekrologji, roman, 2008
3. Një birrë më pak, roman, 2009
4. Qoshku i rrëfenjave “Te Fadili”, tregime, 2010
5. Matura ’54, kujtime, 2014
6. Rrëfimet e bashkëkohësisë, publicistikë, 2017

 

Eden Babani: Ua kushtoj prindërve të mi, Myneverit dhe Dr. Fiqretit, të cilët nuk arritën të shihnin kohën e dytë të buzëqeshjes sime

 

 

Parathënie

Për botimin e këtij vëllimi, më nxitën disa miq e dashamirë që e njihnin pak a shumë pasionin tim për poezinë. E patën njohur qysh me publikimin tim të pare “Unë dhe lufta e klasave – Tri poezi lidhur me një fill”, në gazetën Republika, bash të nesërmen e shembjes së shtatores së Enver Hoxhës dhe heqjes së censurës.

Përfitoj nga rasti, t’i falënderoj të gjithë, pa përmendur emra të përveçëm. Me mëdyshjen se do të isha i vonuar në moshë dhe në kohë për botimin e vëllimit dhe me stepjen se do të përballesha me vështirësi që s’do t’i kapërceja dot lehtë, më në fund vendosa. Të dalë, ku të dalë. Poezitë i kam shkruar gjatë shumë viteve. Më të hershmet, datojnë që më 1955. Asohere, duke qenë i vetëdijshëm për rrezikun që më kanosej, nëse do t’i shtinte në dorë ndonjë dashakeq, shpesh i kam shkruar në blloqe tepër-tepër të vegjël, të cilat i sajoja enkas dhe i futja mes librave. Fletoret me poezi të zakonshme, i lija ku mundja nëpër shtëpi, kurse ato me zarar i ruaja në vende të fshehta, si fjala vjen, në tufat e druve të zjarrit, ose i zhvendosja sa te një teze, te një xhaxha. Disa syresh, i kanë brejtur minjtë. Përpos të gjithave, duke shtuar edhe shkrimin e imët deri në marrëzi, rrokje-shenjat si hieroglifë ose dekompozimin e bojës (bleu de méthylène, që e blinim në farmaci dhe e tretnim në ujë), pata frikë se po ia hyja detit me këmbë. Megjithatë, ia hyra. Tashmë i mbetet lexuesit të thotë fjalën e fundit…

* * *

Në vëllim, kam përfshirë edhe poezinë “Peshqeshet e Vitit të Ri” 1968. Mbase s’është poezi e mirëfilltë dhe ngjan si bejte, por, pasi u konsultova me miq, vendosa për dy arsye.

1. Më 7 mars 1968, Enver Hoxha mbajti fjalimin “Për revolucionarizimin e mëtejshëm të shkollës sonë”. Fill pas fjalimit, dy vajza të së 3-s A në gjimnazin “Tre Dëshmorët”, Kavajë, i vunë fletërrufe organizatës së Partisë dhe asaj profesionale, me anën e së cilës kërkonin largimin tim nga arsimi, si nip i gjyshit të pushkatuar. Klasën e kisha marrë në kujdestari qysh në vitin e parë dhe me nxënësit kisha krijuar marrëdhënie të ndërsjella tepër të mira. Kuptohet se vajzat, të dyja bija oficerësh, dikush i kishte nxitur. Madje, babai i njërës, – oficer me peshë në garnizonin e Kavajës, – më pati kërkuar të falur që të pasnesërmen e fletërrufesë. Nuk ia vlen të përmend emrat e vajzave, jo vetëm se ka kaluar më se gjysmë shekulli. As sepse ato tashmë janë pensioniste. Madje as sepse më kanë kërkuar të falur sa herë që kolektivi i së 3-s A ka organizuar takime, ku i ftuar kam qenë edhe unë. S’ia vlen, sepse nuk i shërben më askujt, përveçse historisë si fakt.

2. Një javë a dy pas fletërrufesë, klasat e treta e të katërta u dërguan për një muaj punë vullnetare në ndërtimin e hekurudhës Rrogozhinë-Fier. Mua, ndryshe nga kolegët, më hoqën të drejtën që të shoqëroja klasën. Megjithatë, komunikimet tona përmes postës, nuk u ndërprenë. Unë kam dy a tri letra, të cilat i ruaj me xhelozi dhe i lexoj shpesh, ngase ndihem i lumturuar. Në njërin nga takimet, dikush më befasoi me “Peshqeshet…”, poezi që e kisha vënë në gazetën e  murit të klasës. Se kush, nuk e mbaj mend. Do t’ia kisha thënë emrin, se ia vlente. Por ja që hë! E kishte shqitur nga gazeta e murit, e kishte palosur dhe shpalosur kushedi sa herë, aq sa në vijat e palosjes është e palexueshme. Më në fund, ma fali mua.

Nxënësit i kam përmendur me emra të shkurtuar ose me iniciale. Sot, nuk e kuptoj dot pse-në. Por jam i sigurt që gjithsecili do ta gjejë veten kur ta lexojë. Do të gjejë edhe ata që, për fatin e tyre të keq dhe tonin, s’janë më në këtë jetë. Unë i kam identifikuar më të shumtë.

 

Poeti zemërdjegur

 

Poeti jashtë Lidhjes

1.

Trokas te porta e rëndë e Lidhjes.

Tak-tak!

A ka një fije vend edhe për mua atje brenda?

Fare pak.

Kam bredhur baltovinave pa anë e fund,

me këmbët djegur,

plasaritur,

siç plasaritet toka e zhuritur

në zhegun e korrikut.

Jam kacavjerrë kreshtave krifëbardha,

kërcinjtë më janë thyer gërxheve e bokërimave,

siç ujërat thyejnë mjekrat në ujëvara.

Tak-tak!

Vallë a po ndihet atje brenda

troku i shurdhët i hapit tim të lodhur,

rraskapitur?

Përmes gëzimit

që ndjellin hyjneshat

teksa gostitin hyjnorët

me nektar të shkumëzuar,

a thua ngjitet në Olimp prej meje ndonjë rimë

e vonua,

ndonjë ritëm i harbuar?

Mendësitë?!

Eh!…

Le të më mbajnë ato

tutje oborrit tuaj

lulesh stolisur,

se s’janë, jo, stoli për një kurorë,

pa s’ mund të bëhet dot me to

as dhe një tufëz e mjerë dhe e gjorë.

Poet i varfër le të mbetem,

fatkeq dhe i zhgënjyer,

gjersa s’ arrij të zë dhe unë

një vend të vockël

në ndonjë qoshe të oborrit stolindezur,

por mbeta gjithë jetën

në pragun e harruar të këngëtarit zemërdjegur.

Tak-tak!

Së brendshmi,

zbrazet tej e tej

gazi i një kënge,

që rreh të mbushë botën plot,

anë e për anë,

siç mbushet kisha e tymosur me temjan

që brenda mos përvidhen nota brenge,

pa ndonjë këngë djall,

si kënga ime,

të mos guxojë

gëzimin atje brenda të trazojë…

Tjetërsoj kënge është kjo,

e imja.

Këngë që del nga shpirti i djegur,

i zhuritur,

i mbushur plot me ahe e afshe

që prore po ma shterin trurin e topitur.

Janë fjalë, fjalë, fjalë…

Fjalë zemre.

Janë rrokje, rrokje, rrokje…

Janë vargje, vargje, vargje

që rreken të thonë shpirtin tim…

Eh, moj sintaksë e varfër!…

A mundesh dot

fjalët e mia t’i lidhësh rrjedhshëm,

bindshëm?

A mundesh dot të gjesh edhe të thuash

atë mendim që orë e çast

kapërthen trurin tim të lodhur,

të drobitur?

Atë zjarrmi që shkrumbëzon zemrën time

të sfilitur?

A mundet vallë të gjesh e të tregosh

sesi rrjedh gjaku në dejtë e mi?

A mundet grimcat e mendimit tim,

fshehur skutave të trurit,

t’i nxjerrësh në vitrinë?

A mundet vallë si të tjerët

të mëtoj dhe unë poezinë?

2.

Nga porta jote e hapur

le të kaloj njëherë,

e madhja,

e pavdekshmja,

rebelja poezi.

Sikur të ngriheshin të vdekurit nga varret,

e sy të kishin, të shikonin,

e veshë të kishin, të dëgjonin,

sikur të rrokte mendja e tyre

atë çka mendja ime bluan përditë

siç mokrat e mullirit grurin bluajnë,

e miell e bëjnë,

as ai,

Oqeani i madh e i përbotshëm

s’do të mjaftonte për të shuar

të pangopurin,

të eturin,

të përndezurin

brumë të mendimit tim.

Por, vaj medet!…

Ata që botën e të gjallëve patën lënë

Tek sa të parat vargje belbëzova,

s’do të ma njohin kurrë zjarrin

që vetë ma ndezën,

s’do të ma njohin kurrë hapin

që vetë më mësuan si ta hedh,

s’do të ma njohin kurrë rrjedhën e mendimit shtigjeve,

që vetë më mësuan si t’i zgjedh…

Poetët e vegjëlisë sime të përpëlitur!

Poetët e rinisë sime të lemerisur!

Poetët e pjekurisë sime të çakërdisur!

A më dëgjoni?

Oh, ju po heshtni!

Po heshtni diku larg,

shumë larg,

atje ku mendja s’merr guxim të kapërcejë

dallgët e kreshpëruara të Oqeanit…

Ashtu po hesht këtu dhe unë,

në këtë qoshe të braktisur të mjerimit shekullor,

i ndrydhur në vetvete,

si në qelinë e akullt

të një murgu të trullosur,

ku fjala e gjymtuar

nëpër makthe marramendje pambarim

sillet edhe përdridhet mes muresh e burgosur.

Poetët e mi të dashur!

Ndonëse ju heshtni,

mua ende më ndezin këngët tuaja zjarr.

Këngët që vijnë nga bota e madhe e fjalës.

Këngët që si kushtrim do t’i përcjellin vitet

përmes një akustike

që prore vjen e rritet.

I varfri unë,

poeti i vetëquajtur!

Fatkeqi poeti i mesnatës së zezë…

poeti jashtë Lidhjes,

që marr guxim edhe mëtoj të shkruaj poezi,

kur nxin gjithçka nga errësira

dhe mua rrezikziun nuk më dëgjon njeri.