Janusz Bugajski

 

Nëse forcat ushtarake ruse futen më thellë në Ukrainë, Vladimir Putin me sa duket do të ketë llogaritur se Moska mund t’i rezistojë sanksioneve të reja financiare dhe shtimit të vogël të trupave të NATO-s përgjatë kufijve të Rusisë. Presidenti rus e di se NATO nuk do të luftojë për Ukrainën dhe se Gjermania dhe Franca do ta ndajnë sërish aleancën duke kërkuar një kthim të shpejtë në “biznesin si zakonisht” me Rusinë. E vetmja lëvizje që mund të ngrijë ambiciet e Moskës për ish-kolonitë e saj është një ndryshim i madh strategjik nga Uashingtoni për të deimperializuar Rusinë.

Qeveritë perëndimore kanë tentuar politika të ndryshme mbrojtëse dhe reaktive për të kufizuar ekspansionizmin e Moskës. Dështimet e tyre kanë përforcuar perceptimet e Kremlinit se Perëndimi është i dobët, i ndarë dhe i paaftë. E vetmja strategji që mund të dëmtojë vetëbesimin e Putinit duhet të fokusohet në të ardhmen e vetë Rusisë. Një qasje e tillë kërkon një objektiv dhe metodologji të qartë. Qëllimi përfundimtar do të ishte të kthente mbrapsht ofensivën neoimperiale të Rusisë duke ndihmuar qytetarët e saj të transformojnë shtetin në një federatë të vërtetë që pranon fqinjët e saj si vende të pavarura që vendosin për aleancat e tyre ndërkombëtare.

Megjithatë, ndërsa ky “skenar transformimi” bëhet gjithnjë e më i pamundur për shkak të rezistencës së Kremlinit ndaj reformës politike, planifikuesit e politikave të SHBA duhet të përgatiten për një opsion alternativ: “skenarin e prishjes”. Kur federalizmi dhe pluralizmi nuk arrijnë të materializohen në mes të rënies ekonomike dhe pasigurisë politike, zërat separatist do të fitojnë tërheqje. Kremlini do të përballet me zvogëlimin e mbështetjes për agresionin e tij të jashtëm, ndërsa politika e brendshme bëhet më konfliktuale, burimet shtrihen pak dhe qytetarët nuk pranojnë më. Vlen të kujtohet se vetëm pak vite para rënies së tij, Bashkimi Sovjetik ishte i përfshirë në arratisje të shumta ushtarake të huaja, kontrollonte gjysmën e Evropës dhe vazhdoi të trumbetonte epërsinë e tij ekonomike ndaj Perëndimit, duke maskuar krizën e tij ekzistenciale në rritje. Në një video-konferencë të fundit, Putini hodhi poshtë një propozim për të lënë rajonet ruse të ndahen nëse nuk duan të jenë më pjesë e shtetit.

Ai paralajmëroi për një përsëritje të luftërave të përgjakshme në një Jugosllavi në kolaps gjatë viteve 1990 dhe zbuloi se kishte 2,000 pretendime territoriale në mbarë vendin që duheshin trajtuar “shumë seriozisht”, pasi ato mund të ndajnë Rusinë. Pranimi i Putinit tregon se kushtet e brendshme të vendit po përkeqësohen në disa fronte jetike: ekonomike, demografike, sociale, rajonale, etnike dhe politike. Kjo i ofron Uashingtonit mundësi të reja për një strategji shumëdimensionale që mbështet pluralizmin politik, reformën demokratike, të drejtat e pakicave, federalizmin e vërtetë dhe vetëvendosjen midis dhjetëra rajoneve dhe kombeve të Rusisë. Ajo duhet të përfshijë nga afër të gjithë aleatët dhe partnerët e NATO-s, veçanërisht ata në kufi me Rusinë, dhe t’i mbrojë ata nga çdo pasojë negative e sigurisë. Dhe duhet të planifikojë shfaqjen e subjekteve të reja politike.

Sfidat e transformimit të republikave dhe satelitëve sovjetikë në shtete të pavarura 30 vjet më parë mund të përsëriten duke ndihmuar në rindërtimin e republikave dhe rajoneve të Rusisë. Një qasje e tillë nuk zvogëlon përpjekjet bashkëpunuese me Kremlinin në trajtimin e armëve bërthamore, ndryshimeve klimatike ose pandemive. Por një strategji e bazuar vetëm në kërcënimet e përbashkëta globale do të çarmatosë aftësitë perëndimore në menaxhimin e pasojave shumërajonale të trazirave të Rusisë.

Është në interesat e sigurisë kombëtare të SHBA-së që të ndihmojë Rusinë ose të federalizohet ose të thyhet, decentralizohet ose shpërbëhet. Neglizhimi i problemeve të brendshme të përshkallëzuara të Rusisë që mund të çojnë në fragmentim do të rezultojë më i dëmshëm për interesat perëndimore sesa përgatitja për të menaxhuar pasojat ndërkombëtare të tyre. Rënia e Bllokut Sovjetik dhe Bashkimit Sovjetik mbi 30 vjet më parë duhet të shërbejë si një mësim prekës që revolucionet gjeopolitike ndodhin pavarësisht nga dezinformimi i Kremlinit ose besimi i Perëndimit në një status quo të përhershme.