Kriza në Ukrainë, a janë zgjidhje marrëveshjet e Minskut?

The New York Times

Kriza në Ukrainë nisi vetëm pak muaj më parë kur Rusia vendosi trupat ushtarakë pranë kufirit me Ukrainën, një lëvizje që Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimi e kanë përshkruar si agresive dhe si një përgatitje për një pushtim të afërt të Ukrainës. Në thelb, kriza filloi në 2013-2014 dhe që në fillim nuk kishte të bënte vetëm me marrëdhëniet e Ukrainës me Rusinë dhe mënyrën se si Moska nuk e mirëpriti faktin që Ukraina po orientohej drejt Perëndimit, apo përfshirjen e SHBA-së në këtë “kthesë” dhe mobilizimet në Kiev që i cilësoi si një “revolucion me ngjyra”. Ajo kishte të bënte gjithashtu me ndarjen e brendshme të Ukrainës. Rusia me sa duket ka mbështetur separatistët në Ukrainën lindore, por ata nuk ishin vetëm “vartësit” e saj. Kjo ka treguar se tejkalimi i krizës kishte të bënte me marrëdhëniet midis Rusisë dhe Ukrainës dhe shqetësimet e Rusisë nëse futja e Ukrainës në “NATO” do të përbënte një kërcënim për sigurinë e saj.

Marrëveshjet e Minskut

Gjatë krizës në Ukrainë në vitin 2014, SHBA dhe Europa vendosën sanksione ndaj Rusisë, sanksione të cilat janë në fuqi edhe sot. Marrëveshja e Minskut përfshinte përfaqësues të Ukrainës, Rusisë, Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Europë dhe separatistë nga Ukraina lindore. Marrëveshja u nda në dy faza, Minsk I dhe Minsk II, e cila përfshin një sërë angazhimesh të përbashkëta. Armëpushimi i plotë si dhe monitorimi i armëpushimit nga OSBE. Miratimi i një ligji që siguron forma të vetëqeverisjes në rajonet Donetsk dhe Luhansk dhe njohja nga parlamenti ukrainas i statusit special të këtyre rajoneve. Gjithashtu përfshinte rishikimin e kushtetutës në Ukrainë, zhvillimin e zgjedhjeve lokale në këto rajone, largimin e të gjithë trupave të huaj dhe në fund kontrollit të të gjithë kufirit ukrainas nga forcat e armatosura ukrainase. Përveç kësaj, pjesë e marrëveshjes së Minskut është ajo që përshkruhet si një “debat i stilit të Normandisë”. Kjo i referohet diskutimeve mes Ukrainës, Rusisë, Gjermanisë dhe Francës, raporton abcnews.al

Cila është rëndësia e marrëveshjeve të Minskut?

Vetë Rusia ka pranuar procedurën e përcaktuar në marrëveshjet e Minskut dhe ka theksuar se nuk e ka vënë në dyshim integritetin e Ukrainës, as nuk dëshiron aneksimin e provincave lindore dhe ndryshimin e kufijve, por thjesht kërkon zbatimin e marrëveshjes. Dhe qeveria ukrainase nuk ka deklaruar se i mohon ato, edhe nëse nuk ka ndërmarrë asnjë nga hapat që kanë të bëjnë drejtpërdrejt me të dhe veçanërisht ato që kanë të bëjnë me statusin e provincave lindore, rishikimin e kushtetutës dhe ligjin për vetëqeverisjen në këto rajone. Në fakt, mund të argumentohet se deri diku ka pasur edhe iniciativa nga ukrainasit si dëshira për të rimarrë këto zona, një qëndrim që është jashtë kuadrit të marrëveshjeve të Minskut. Kjo ka të bëjë me një qëndrim nacionalist të Zelenskit. Nga ana tjetër, marrëveshjet e Minskut mund të mos i përshtaten “narrativës” së mediave anglo-saksone, të cilat kryesisht paraqesin vetëm agresionin rus kundër Ukrainës, duke lënë në heshtje dinamikën e konfliktit, raporton abcnews.al

Rëndësia e ndërhyrjes së Francës

Franca është pjesë e “Formatit të Normandisë” dhe për këtë arsye është e përfshirë drejtpërdrejt në negocimin e marrëveshjeve të Minskut. Në të njëjtën kohë, në këtë fazë të krizës, Franca ka treguar se dëshiron të mbajë një pozicion që nuk përkon me atë të Shteteve të Bashkuara dhe të vendeve perëndimore. Kjo ka të bëjë me pohimin e vazhdueshëm të një karakteri relativisht autonom të “fuqisë së madhe” nga diplomacia franceze, por edhe me shqetësimin se rivaliteti SHBA-Rus (dhe në terma afatmesëm SHBA kundër Rusisë dhe Kinës) po transferohet aktualisht në atë europian. Kjo shpjegon pse Franca aktualisht po merr iniciativa për të ulur tensionet dhe për të krijuar një kornizë dialogu.

Zgjidhja e duhur për Rusinë

Një rikthim në procesin e marrëveshjeve të Minskut mund të jetë gjithashtu një rrugëdalje për vetë Rusinë. Kjo sepse i lejon asaj të de-përshkallëzojë tensionin pa u “tërhequr”, pasi kuadri i marrëveshjes ka të bëjë me diçka që ajo vetë e ka propozuar si rrugëdalje, pra një diskutim jo vetëm për të shmangur tensionin ushtarak, por edhe për ta zgjidhur atë. Natyrisht, dimensioni tjetër i krizës aktuale, është nëse NATO do të pranojë kushtet e Moskës për të mos anëtarësuar asnjë vend të Europës Lindore. Çështja qëndron nëse SHBA-ja do të kërkojë të mbështesë këtë qëndrim, duke mos e konsideruar këtë si “dëm” apo kosto të mjaftueshme për Rusinë. Dhe pyetja bëhet më komplekse nëse marrim parasysh se qeveria amerikane ka theksuar se do të vendosë sanksione të tjera ndaj Rusisë nëse situata vazhdon të përshkallëzohet.